مشکل ما مصرف بالای بنزین است یا خودرو‌های بی کیفیت داخلی؟
مسئله بنزین، میزان مصرف و قیمت آن، این روز‌ها به یک دغدغه جدی در سطح دولت و افکار عمومی تبدیل شده است. این موضوع در خلال اظهاراتی که از سوی مقام‌های مختلف تصمیم گیر در کشور مطرح می‌شود نیز به طور ملموسی پررنگ است.
سید سلیمان ذاکر نماینده مجلس شورای اسلامی اخیرا گفته است: «اگر دولت روی به افزایش قیمت بنزین بیاورد، پس از آن نمی‌تواند قیمت دیگر اقلام را کنترل کند. از آن‌جایی که می‌دانیم وضعیت معیشتی مردم حال و روز خوبی ندارد و گرانی بیشتر، آزاردهنده است و بلافاصله دیگر محصولات و خدمات رشد قیمت پیدا می‌کنند، ما در مجلس مخالف جدی بالا رفتن نرخ بنزین هستیم.»
محمدجعفر قائم‌پناه معاون اجرایی رئیس جمهور نیز در جدیدترین اظهارات خود در خصوص بنزین به لزوم تغییراتی در قیمت گذاری اشاره کرده و گفته است: «قیمت بنزین از قیمت آب خوردن ارزان‌تر است. آیا می‌توانیم این روند را ادامه دهیم؟ ۴ میلیارد دلار واردات بنزین داریم، با قیمت بالا می‌خریم و به قیمت ارزان می‌فروشیم. این یارانه‌ای که سالانه برای بنزین پرداخت می‌شود صرف کسانی می‌شود که مصرف بیشتری دارند. بنزین در افغانستان ۹۰ سنت (حدود ۶۰ هزار تومان) است، اما در ایران ۱۵۰۰ تومان است و این موضوع به قاچاق بنزین منجر می‌شود و ادامه این مسیر منطقی نیست. مصرف ۱۵۰ میلیون لیتر بنزین با این یارانه بالا قابل تداوم نیست.»
با توجه به این شرایط، پرسش‌هایی درباره وضعیت بنزین در کشور و سناریو‌های احتمالی در این باره مطرح است. مسعود دانشمند، فعال اقتصادی و عضو اتاق بازرگانی ایران، در گفتگویی به این پرسش‌ها پاسخ داده است:
کارخانه‌های خودروساز کشور خودرو‌هایی به شدت پرمصرف تحویل مردم می‌دهند
مسعود دانشمند گفت: «آن چه که این روز‌ها به عنوان افزایش قیمت بنزین و محدود کردن مصرف بنزین مطرح می‌شود این پرسش را ایجاد می‌کند که ما اکنون چه میزان مصرف داریم؟ در حال حاضر، روزانه حدود ۱۲۰ میلیون لیتر مصرف داریم. این ۱۲۰ میلیون لیتر، کجا مصرف می‌شود؟ ما حدود بیش از ۲۵ میلیون اتوموبیل داریم که اگر این اتوموبیل ها، روزی ۳ لیتر مصرف کنند، به ۷۵ میلیون لیتر مصرف می‌رسد. ما حدود ۱۲ میلیون موتورسیکلت هم داریم، که اگر روزانه حداقل ۲ لیتر بنزین مصرف کنند به روزانه ۲۴ میلیون لیتر می‌رسد. کل این مجموع می‌شود؛ ۹۹ میلیون لیتر؛ بنابراین تا ۱۲۰ میلیون لیتر، حدود ۲۰ میلیون لیتر دیگر وجود دارد که شامل تاکسی‌ها و امثالهم و قاچاق بنزین می‌شود. اگر با همین فرمول‌های دولت به ماجرای بنزین نگاه کنیم که به هر نفر ایرانی، روزی نیم لیتر بنزین داده شود، می‌شود ۴۰ میلیون لیتر. به خودرو‌ها هم کوپن ۳۰ لیتری داده می‌شود که روزانه ۲۵ میلیون لیتر می‌شود. موتور سیکلت‌ها هم ۲۴ میلیون لیتر هستند که رقم ۸۹ میلیون لیتر را روی هم ثبت می‌کنند؛ بنابراین ما فقط روزی ۱۰ میلیون لیتر کمتر بنزین ارائه می‌کنیم که همین میزان نیز احتمالا با قیمت بنزین پوشش داده می‌شود؛ بنابراین هیچ اتفاق خاصی در حجم مصرف رخ نخواهد داد و فقط دولت پول بیشتری می‌گیرد.»
وی افزود: «نقطه ضعف این معادله اینجاست که کارخانه‌های خودروسازی هر روز خودرو‌هایی می‌سازند و به مردم می‌دهند که با مصرف حدودی نزدیک به ۱۴ لیتر برای هر ۱۰۰ کیلومتر کار می‌کند و مصرف بسیار بالایی دارد. بنابراین، ناترازی فعلی ما ظرف مدت ۱ سال حداقل ۲ برابر می‌شود. بنابراین، راه حل ما این نیست. راه حل ما این است که زمینه‌های مصرف را کاهش دهیم، یعنی خودرو‌هایی را که حدود ۱۴، الی ۱۵ لیتر در هر کیلومتر مصرف دارند را محدود کرده و به سمت خودرو‌هایی که ترکیب برق و هیبریدی هستند برویم. ما باید به خودروساز داخلی هم تاکید کنیم که برای اتوموبیلی که مصرف بنزین بالای ۷ لیتری داشته باشد، اصلا پروانه تولید صادر نمی‌کنیم. درواقع همه را به سمت کاهش مصرف سوق دهیم. اگر همین خودرو‌های داخلی هیبریدی شوند، مصرفشان به چیزی حدود ۴ تا ۵ لیتر در هر ۱۰۰ کیلومتر می‌رسد. این یعنی کاهش ۱۰ لیتر برای هر اتوموبیل. اگر هر خودرو ما روزانه نیم لیتر کاهش مصرف داشته باشند، روزانه حدود ۱۲ میلیون لیتر، کاهش مصرف خواهند داشت؛ بنابراین راه حل اصلی حرکت به سمت خودرو‌های هیبریدی خواهد بود. اما مشکل این که در کشورمان خودرو‌های برقی را توسعه نمی‌دهیم این است که هم اکنون نیز ناترازی برق داریم و با تشدید این شرایط با افزایش ناترازی برق هم رو به رو می‌شویم.»
هیچ اراده‌ای برای حل مشکل خودرو‌های بی کیفیت وجود ندارد
این فعال اقتصادی در ادامه گفت: «این که به افراد در سایه بنزین سوپر، کوپن داده شود، بیشتر شبیه نوعی شلوغ کاری است تا اصل قضیه نادیده گرفته و گم شود. اصل قضیه این است که مصرف بنزین ما نسبت به تعداد خودرو ما بسیار زیاد است. به جای این که مردم را درگیر چند مدل بنزین و جدول ضرب قیمت‌ها کنیم، بهتر است به سمت خودرو‌های هیبریدی برویم. هر اندازه خودرو‌های پرمصرف را کنار زده و خودرو‌های هیبریدی را جایگزین کنیم در حوزه مصرف نیز سود کرده ایم. این که چرا درباره این نوع اقدامات مقاومت می‌کند و از این وضعیت سود می‌برند را نمی‌دانم، اما متاسفانه مافیای خودروسازی در کشور ما می‌خواهد سودبرداری خود را از همین وضعیت خودرو‌های با مصرف بالا و آلاینده ببرد و علاقه‌ای به تغییر شرایط ندارد. این حرف‌ها که می‌گویند ضرر می‌کنند را نیز نمی‌توان جدی گرفت. اتفاقا وضعشان خوب است. اگر تعرفه خودرو‌های هیبریدی کاهش پیدا کند و مردم بتوانند خودرو با کیفیت بخرند، معلوم است که به سراغ خرید پراید نمی‌روند.»
وی افزود: «حتی خودروی دست دوم کره ای، ژاپنی و آلمانی به این خودرو‌های نو، اما بی کیفیت داخلی می‌ارزند. اگر نمی‌توانیم داخل کشور خودروی با کیفیت تولید کنیم باید با شرکت‌های معتبر خارجی قرارداد ببنیدیم که آن‌ها برای ما خودرو باکیفیت تولید کنند. ما در یک بن بست قرار داریم. چرا ایران خودرو و سایپا خط تولید خود را از بنزینی به هیبریدی نمی‌برند؟ چرا فشاری به این ۲ شرکت وارد نمی‌شود که این کار را انجام دهند؟ باور کنید این موضوع سخت نیست، اما هیچ اراده‌ای برای انجام آن وجود ندارد. ما در سال ۱ میلیون خودرو تولید می‌کنیم که تقریبا به طور کامل در بازار داخلی استفاده می‌شود. این خودرو‌ها در حال مصرف غیر استاندارد و بیش از حد بنزین هستند که به ناترازی حوزه سوخت دامن می‌زنند. ناترازی را باید با اصلاح مصرف اصلاح کرد که شامل کیفیت خودرو‌ها می‌شود.»
