آیا طلسم FATF در مجمع تشخیص شکسته خواهد شد؟

بررسی مجدد FATF مورد توجه نمایندگان مجلس نیز قرار گرفته است. محمدتقی نقدعلی در جلسه روز دوشنبه ۲۴ دی ماه در مجلس شورای اسلامی در تذکر شفاهی، اظهار کرد: «این روز‌ها بحث پالرمو، CFT و FATF در حال بررسی در مجمع تشخیص مصلحت نظام است‌ نمایندگان مجلس هفته آینده برای سرکشی به حوزه‌های انتخابیه خود می‌روند و در این مدت مجمع نسبت به موضوع مذکور تصمیم‌گیری خواهد کرد.

تقاضا می‌کنم برای صیانت از مجلس و برای مطالبه‌ای که ملت ایران از ما دارند، سود و فایده این مسئله برای همه ملت روشن شود تا اگر در آینده پرسیدند که پشت در‌های بسته CFT، پالرمو و FATF را تصویب کردند، هزار مشکل پیش نیاید.»

محمدباقر قالیباف در پاسخ به این تذکر، گفت: «مجلس در رابطه با FATF مجلس وظیفه خودش را انجام داده و چون بر مصوبه خود اصرار کرد، طبق قانون، موضوع به مجمع تشخیص مصلحت نظام رفت. دولت از حضرت آقا درخواست کرده و درخواستشان این بوده که چون خلاف آیین نامه مجمع بوده، مجدداً اجازه رسیدگی به این موضوع به مجمع داده شود.»

با توجه به این که پیش از این عبدالناصر همتی، وزیر اقتصاد گفته است پیوستن به FATF یک الزام است و البته مصطفی میرسلیم، عضو تشخیص مصلحت نظام، با دیدگاهی متضاد معتقد است که اگر برنامه‌های این معاهده [ FATF]برخلاف منافع و خواسته‌های مردم باشد، با مشکل مواجه خواهیم شد، پرسش‌هایی مطرح است از جمله این که آیا بالاخره این بار طلسم پیوستن به FATF به دست مجمع تشخیص گشوده می‌شود و این موضوع چه مزایایی خواهد داشت؟ مرتضی افقه، اقتصاددان و عضو هیئت علمی دانشگاه چمران اهواز در گفت‌و‌گو با فرارو، به این پرسش‌ها پاسخ داده است:‌

ایران به درآمد‌های نفتی معتاد است

مرتضی افقه گفت: «هیچ کشوری بدون مراودات خارجی نمی‌تواند پیش برود، به خصوص کشوری مثل کشور ما که به دلیل وجود نفت، معتاد به این درآمدها است. همچنین کشورمان به وارداتی نیاز دارد که هم در بخش تولید و هم در بخش مصرف اهمیت حیاتی دارند؛ بنابراین تجارت خارجی برای ایران به مراتب مهمتر از کشور‌هایی که نفت ندارند و احتیاجی به صدور ماده خام نیز ندارند و یا بخش تولید و مصرفشان به اندازه ما نیازمند و وابسته به تامین نیاز‌های خود از خارج از کشور نیست. حتی این نوع کشورها، باز هم نیاز به تجارت خارجی و روابط عادی مالی دارند، چه برسد به ایران که در همه زمینه‌ها وابستگی حیاتی دارد. این که از کلمه «اعتیاد» استفاده می‌کنم به این دلیل است که می‌خواهم در اذهان مشخص شود، نوسان اقتصاد ایران و نبض اقتصاد ایران با تجارت خارجی می‌چرخد و بنابراین، تعجب می‌کنم که برخی علیه FATF صحبت می‌کنند و به عبارتی، معتقدم اگر اهداف و منافعی در کار نباشد، بعید است برخی آقایان درباره FATF اینگونه صحبت کنند.»

وی افزود: «یادمان هست زمان آقای رئیسی هم گفته می‌شد ما بدون تحریم مشکلات را حل می‌کنیم و بدون تحریم می‌توانیم ادامه حیات دهیم. حتی با روسیه و چین نیز پیمان‌هایی بسته شد و گفته می‌شد کشور‌های همسایه ظرفیت‌های زیادی دارند و نیازی نیست لزوما به اروپا ارتباط برقرار کنیم. اما دیدیم که در آن دوران حدودا ۳ ساله و بر اساس همین افکار و طرز فکر بود که تورم برخی از زیر گروه‌ها به بالاتر از ۷۰ درصد هم رسید؛ بنابراین نمی‌دانم که اکنون آقایان با چه رویی می‌گویند باید FATF را نادیده بگیریم.

اگر آن روند ادامه پیدا می‌کرد، معلوم نبود نتیجه به کجا منتهی می‌شد. اکنون هم بعید می‌دانم افرادی که اینطور صحبت می‌کنند و شمشیر را برای FATF از رو می‌بندند، مطلع نباشند که روابط خارجی و تجارت بین الملل، چه تاثیری بر اقتصادمان دارد و لزوم روابط سیاسی پایدار تا چه حد است. همچنین آن‌ها قطعا مطلعند که بی ثباتی سیاسی در روابطمان چه تاثیری بر وضعیت اقتصاد کشور خواهد داشت؛ بنابراین در وضعیتی که ما در رابطه با آمریکا و اروپا تا این حد تنش داریم و تحریم‌ها ادامه پیدا کرده است، هنوز تکلیف FATF نیز روشن نشده و خزانه دولت در دوران دولت‌های قبلی خالی شده است، دیگر چه جایی برای مخالف با لغو تحریم‌ها و روشن شدن تکلیف روابط تجاری خارجی ما است؟»

برخی به دنبال کارشکنی با هدف سقوط دولت هستند

این استاد اقتصاد دانشگاه چمران اهواز در ادامه گفت: «ما نمی‌توانیم بدون گشایش‌های سیاسی انتظار تغییری در سیاست‌های تجاری و اقتصادی را داشته باشیم. حتما باید تحریم‌ها برداشته شود و بتوانیم روابط عادی مادی و بانکی داشته باشیم تا به مرور شرایط اقتصادی کشور به حالت عادی برسد. البته یکی از شروط مهم موفقیت اقتصادی ما در میان مدت، ایجاد تعدادی اصلاحات ساختاری اساسی و عمیق در بخش‌های غیراقتصادی است که البته بعد از لغو تحریم‌ها می‌توان روی آن‌ها کار کرد و حرف زد. اما اولویت اورژانسی این است که روابط سیاسی و سپس روابط تجاری ما با غرب بهبود یابد.

به خصوص باید روی کشور‌های پیشرفته غربی متمرکز شویم، چرا که با شرق به نتیجه خاصی نرسیدیم و بازگشت به کشور‌های غربی و به ویژه اروپا می‌تواند در حل مشکلات، تاثیر زیادی داشته باشد. آن‌هایی که می‌گویند اصلا FATF ربطی به مردم ندارد و ما چه کار با FATF داریم، یا معتقدند FATF مردم ما را تحقیر می‌کند، چه کسانی هستند، افرادی هستند که اتفاقا انتظار می‌رود با توجه به جایگاه‌ها و شرایطشان، نسبت به افراد عادی اطلاعات بیشتری داشته باشند و حتما می‌دانند که هم FATF و هم تحریم‌ها نقشی اساسی در مشکلاتی دارند که مردم امروز با آن‌ها مواجهند.»

وی افزود: «اما این نوع سخنان یکسان که ناگهان به طور همزمان از سوی برخی چهره‌های سیاسی مطرح می‌شود بیشتر شبیه تلافی شکستی است که در انتخابات اخیر خورده‌اند و یا شبیه نوعی زمینه سازی است که اجازه ندهند دولت جدید موفق شود. این در حالیست که می‌دانند بدون FATF و لغو تحریم‌ها نمی‌توان اقتصاد کشور را تغییر خاصی داد. این طیف فکری دوست دارند اقدامات و کارشکنی‌هایی انجام دهند که یا دولت سقوط کند یا نتواند به برنامه‌هایی که دارد و به شکلی که لازم است، رسیدگی کند.

برخی از این آقایان گفته‌اند، FATF نسبت به تحریم‌ها مؤخر است، یعنی تا تحریم‌ها برداشته نشود، FATF کمکی به وضعیت اقتصاد کشور نمی‌کند. این در حالیست که معتقدم اتفاقا FATF در همین شرایط نیز کمک کننده خواهد بود. ما تحریم هستیم، اما با کشور‌هایی از جمله چین و عراق در حال مبادله‌ایم و تا زمانی که روابط بانکی ما برقرار نباشد، همین مراودات مختصری هم که با برخی کشور‌ها برقرار کرده‌ایم پرهزینه می‌شود و همانطور که اکنون نیز می‌بینیم مجبور به مبادلات دلاری چمدانی یا از کانال‌های فرعی هستیم؛ بنابراین FATF یک امر ضروری است و الزامی وجود ندارد که برای موفقیت FATF حتما تحریم‌ها برداشته شود. هم FATF و هم تحریم‌ها باید به صورت موازی برطرف شوند تا در نهایت به تجارت عادی برسیم و مردم بتوانند نفسی بکشند. حضور این نوع طرز تفکر مخالف گشایش‌های اقتصادی، در نظام تصمیم گیری کشور شبیه به یک نوع آفت است.»