فروپاشی اقتصادی رخ نمی‌دهد/ اقتصاد ایران به سوی بهبود حرکت می‌کند

سعید لیلاز می گوید: به لحاظ اجتماعی وضعیت کشور نسبت به سال ۹۶ آرام‏تر است و ثبات اجتماعی بیشتری داریم، زیرا بسیاری از مسائل کشور حل شده است. ببینید، مگا تورمی که رخ داد، در کنار آن فرصت غارتی که برای گروهی پدید آورد بعضی از مشکلات کشور را نیز به طور کلی برای یک مدت طولانی به عقب انداخت؛ مثلا خطر فروپاشی صندوق‏های تامین اجتماعی. تقریبا خطر فروپاشی صندوق‏های بازنشستگی مرتفع شده است. دارایی این صندوق‏ها با ارزیابی‏های امروز بیش از دو برابر پارسال، همین موقع است. یعنی به دلیل تورم، دارایی این شرکت‏ها و صندوق‏ها با تجدید ارزیابی دارایی‏ها حداقل دو برابر شد. همچنین بانک‏ها. اگر به خاطر داشته باشید ما تا سال ۱۳۹۶ و تا پیش از تحریم‏ها با دو خطر بزرگ مواجه بودیم که از هر دو به عنوان دو بمب ساعتی در درون نظام جمهوری اسلامی یاد می‏شد. الان هر خطر تا یک دوره طولانی، رفع شده است. یکی خطر فروپاشی نظام بانکی بود. من اواخر سال ۱۳۹۷ گفتم که به دلیل تورم و رشد ارزش دارایی بانک‏ها، خطر فروپاشی نظام بانکی رفع شده است. عده زیادی آن موقع واکنش نشان دادند و گفتند لیلاز اشتباه می‏کند و به زودی نظام بانکی دچار فروپاشی می‏شود. خب الان شاهدیم که از آن زمان حدود ۹ ماه گذشته است و نظام بانکی دچار فروپاشی نشده است.درعین‏حال از یکسال گذشته تاکنون نرخ تورم تقریبا به نصف کاهش پیدا کرد. الان نرخ تورم تقریبا نصف پارسال، همین موقع است. در‏حالی‏که به نقطه اوج‏اش یعنی ۵۳ درصد رسید، اما الان تورم نقطه به نقطه به ۲۸ درصد رسیده است. معنی ۲۸ درصد شدن نرخ تورم نقطه به نقطه این است که نرخ تورم در مجموع رو به کاهش است و ممکن است تا اردیبهشت و خرداد سال آینده، متوسط نرخ تورم حتی به ۲۲ الی ۲۵ درصد برسد. من بسیار امیدوارم که بتوانیم نرخ تورم متوسط را در سال ۱۳۹۹ حتی به زیر ۲۰ درصد برسانیم و نگه داریم.

نرخ رشد اقتصادی

همه شواهد نشان می‏دهد که نرخ رشد اقتصادی می‏تواند از منفی به صفر برسد و حتی صفر هم نباشد و اندکی مثبت شود. زیرا نباید یک نکته مهم علمی را فراموش کرد. ما وقتی از رشد اقتصادی صحبت می‏کنیم در واقع داریم شاخص‏های اقتصادی را با دوازده ماه پیش مقایسه می‏کنیم. اگر به این معنا به موضوع نگاه کنیم الان نرخ ارزش افزوده بخش کشاورزی بسیار عالی و درخشان بوده است. امسال یکی از رشد‏های استثنایی نسبت به سال‏های اخیر را در بخش کشاورزی داشته‏ایم. رشد بخش کشاورزی نه فقط به خاطر بارندگی‏های امسال بلکه در کنار بارندگی به خاطر تغییرات نظام قیمت و محدود شدن واردات. اگر به خاطر داشته باشید در اواخر دولت آقای احمدی‌نژاد، خالص واردات (تفاضل واردات و صادرات) مواد غذایی به ۹ میلیارد دلار رسید. قبل از بارندگی پارسال این عدد به ۲ میلیارد دلار کاهش پیدا کرده بود. این نشان می‏دهد در حوزه کشاورزی اتفاقات خوبی رخ داده است.ولی الان خالص واردات و صادرات ما در بخش کشاورزی صفر شده است و من فکر می‏کنم ما امسال مازاد صادرات مواد غذایی خواهیم داشت ولو اینکه جایی ثبت نشود. یعنی الان مقدار زیادی صادرات قاچاق مواد غذایی داریم که آثار آن را در پایین آمدن دلار بازار آزاد می‏توانیم مشاهده کنیم. در بخش صنعت، پتروشیمی کشور به سرعت در حال رشد است. بخش فلزات‏مان به رشد‏های خود ادامه داده است. یعنی رشد‏های بالا و بعضا دو رقمی داریم. خودروسازی، تا پایان آبان ماه امسال از نقطه حضیض، عبور می‏کند و از آذر ماه وارد منطقه مثبت عملکرد خود نسبت به زمان مشابه پارسال خواهد شد. در بخش مسکن من تصور می‏کنم رشد محدودی خواهیم داشت.رشد بخش خدمات که حتی در سال ۱۳۹۷ هم منفی نبود چه برسد به سال ۱۳۹۸ که به نظر من مثبت خواهد بود. بخش آب و برق و گاز هم به دلیل بارندگی‏ها و هم به دلیل بهبود عملکرد دولت و سرمایه‏گذاری‏های صورت گرفته، امسال قطعا رشد قابل توجهی خواهد داشت. می‏دانید که عملکرد بخش آب و برق و گاز به تنهایی دارد به بخش ساختمان می‏رسد. یعنی سهم‏اش در جی‏دی‏پی دارد به سهم بخش ساختمان نزدیک می‏شود و این اتفاق مهمی است. ایران در تولید برق، آب و گاز دارد به یکی از کشور‏های جدی دنیا تبدیل می‏شود. من فکر می‏کنم تولید ۳۲۰ میلیون متر مکعبی گازمان امسال به مرز ۸۵۰ تا ۹۰۰ متر مکعب در روز برسد که نزدیک به سه برابر می‏شود. در بخش نفت، بیشتر کاهش ارزش افزوده بخش نفت در پارسال رخ داده است و ما امسال شاهد نقش عمده بخش نفت در کاهش نرخ رشد اقتصادی نخواهیم بود و آثار این وضعیت را در ثبات قیمت دلار شاهد هستیم.

وضعیت نرخ دلار

به نظر من میل واقعی قیمت دلار الان به این سمت است که به زیر ۱۰ هزار تومان برسد، ولی مقامات بانکی به درستی قیمت دلار را در محدوده کنونی نگه داشته‏اند، زیرا جلوگیری از نوسانات قیمت دلار، بسیار مهم‏تر از کاهش قیمت دلار است. در وهله اول ثبات قیمت دلار و در وهله دوم پیش‏بینی‏پذیری قیمت دلار، از کاهش قیمت آن مهم‏تر است. من شخصا طرفدار دلار گران نیستم، اما با دوستان نهادگرا به شدت اختلاف نظر دارم که اگر دولت نمی‏تواند تورم را کنترل کند نباید نرخ دلار را به صورت دستوری پایین نگه دارد. اگر می‏خواهد دلار را پایین نگه دارد باید بتواند تورم را کنترل کند. به نظر من قیمت دلار تابعی است از نرخ تورم داخلی وگرنه مثل تمام نیم قرن اخیر بازی الاکلنگ سرکوب دستوری قیمت دلار و به صرفه نشدن تولید داخل و واردات و از طرف دیگر در رفتن فنر قیمت دلار و جهش قیمت آن، ادامه پیدا خواهد کرد.بنابراین در مجموع به نظر من اوضاع اقتصادی کشور بسیار بیشتر از پارسال همین موقع تحت کنترل است. آثار آن را نیز در آرامش و ثبات اجتماعی کشور هم مشاهده می‏کنیم. یعنی پارسال در گوشه‌گوشه کشور اعتراضات صنفی و حتی اجتماعی کوچک و نیمه بزرگ داشتیم، ولی امسال تقریبا از آن تظاهرات‏ها خبری نیست در‏حالی‏که نه سیطره امنیتی حکومت در کشور افزایش پیدا کرده و نه سرکوبی اتفاق افتاده است. یعنی در مجموع من فکر می‏کنم اوضاع بسیار بیشتر از پارسال قابل کنترل است این در حالی است که به نظر من دولت آقای روحانی خیلی بهتر از این می‏توانست کار کند و هنوز هم می‏تواند کار کند.

پیامد‏های سیاسی وضعیت فعلی

یکی از نشانه‏های بهبود اوضاع اقتصادی کشور، بالا گرفتن آتش رقابت‌های سیاسی درون حکومت در ماه‏های اخیر است.

شما الان آثار این موضوع را هم در اعتراضات آقای روحانی می‏توانید ببینید، هم در ماجرای لوایح مربوط به پالرمو و پول‏شویی و FATF می‏توانید آثار آن را مشاهده کنید و هم در بازداشت‏هایی که تحت عنوان مبارزه با مفاسد اقتصادی، تقریبا به صورت روزمره درآمده و به معاونان وزرا رسیده است. الان دیگر تقریبا وزارتخانه‏ای که یقین داشته باشد فردا یکی از مدیران ارشدش بازداشت نخواهد شد، وجود ندارد. در‏حالی‏که می‏دانیم تاکنون پروتکل‏هایی میان قوه‌قضائیه و قوه مجریه برای دستگیری مدیران ارشد دولتی وجود داشت. این مسئله، ریسک‏پذیری بسیاری از مدیران را کاهش داده است و روی رشد اقتصادی تاثیر منفی خواهد گذاشت، اما تاثیر خاصی در کاهش مفاسد اقتصادی نخواهد داشت. همین طور تاثیر این دعوا‏ها را در توقیف برخی فیلم‏های سینمایی توسط قوه‌قضائیه شاهد هستیم.یعنی در‏حالی‏که ما از خطر فروپاشی اقتصادی جستیم یا لااقل از آن نسبت به پارسال همین موقع، فاصله معناداری گرفتیم، اما تضاد‏های درون حاکمیت مجددا در حال اوج گرفتن است و دارد خود را نشان می‏دهد. یعنی دعوا‏های سیاسی بالا گرفته است و خود این نشان می‏دهد که الان اوضاع اقتصادی بهتری نسبت به پارسال داریم. یعنی وقتی امسال نسبت به پارسال، خیال جناح‏ها و باند‏های قدرت از خطر فروپاشی اقتصادی راحت شده، دوباره در منازعه با یکدیگر مشغول شده‏اند.

منبع: سازندگی

15