کریدور هند و اروپا رقیبی برای چین خواهد بود؟
امسال در حاشیه نشست گروه ۲۰، نارندرا مودی، نخست‌وزیر هند از کریدوری سخن گفت که برای «صدها سال» می‌تواند به عنوان یکی از ارکان تجارت جهانی قلمداد شود. اما تحقق چنین پروژه‌ای تا چه حد امکان پذیر است؟
جو بایدن، رئیس‌جمهوری آمریکا و محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان، سال گذشته با اعلام گذرگاه اقتصادی هند-خاورمیانه-اروپا روابط دو کشور که به سرد گرائیده بود را بهبود بخشیدند.
هدف این پروژه بهبود ارتباطات و حمل و نقل بین اروپا و آسیا از طریق شبکه‌های ریلی و کشتیرانی اعلام شد که برای منطقه هم مفید بنظر می‌رسد اما این طرح از سیاست خارجی آمریکا هم پرده برداشت.
راوی آگاروال، سردبیر مجله «فارین پالیسی» به بی بی سی گفته «به بیان ساده، (این سیاست) هر چیزی است که به منافع ایالات متحده در برابر چین تقدم دهد.»
بعضی بر این باورند که با اینکه این پروژه برای آمریکا مستقیما نفعی ندارد «اما آن را می توان در قالب نشست سران ژاپن و کره جنوبی در کمپ دیوید دسته‌بندی کرد.» آمریکا حضور دیپلماتیک خود را در این منطقه با کمک به بهبود رابطه بین این دو کشور و در چارچوب تهدیدات امنیتی و توسعه‌طلبانه چین تحکیم کرد.
کریدور اقتصادی هند-خاورمیانه-اروپا از دید بسیاری تقابل آمریکا با پروژه «ابتکار کمربند و جاده» چین است.
طرح «ابتکار کمربند و جاده» قرار است دسترسی بازارهای کشورهای مختلف در آسیا، اروپا و آفریقا را به محصولات چینی آسان کند.
چین اعلام کرده که برای پیشبرد این «ابتکار» در زیرساخت‌های اقتصادی بیش از ۶۰ کشور جهان (از جمله ایران) برای گسترش شبکه حمل و نقل سرمایه‌گذاری می‌کند.
جزئیات این گذرگاه اقتصادی به طور کامل اعلام نشده ولی به نظر می‌رسد چنین مسیری را در برمی‌گیرد
تقابل با طرح چین
امسال همزمان با دهمین سالی است که رئیس جمهوری چین طرح «کمربند و جاده» را راه‌اندازی کرد.
بعضی بر این باورند که با توجه به کند شدن رشد اقتصادی چین به دلیل ارائه وام به پروژه‌ها، بلندپروازی‌های این طرح با گذشت زمان به طور قابل توجهی افت کرده است.
کشورهایی نظیر ایتالیا تمایل خود را برای عقب نشینی از آن ابراز کرده‌اند و کشورهایی مانند سریلانکا و زامبیا که خود را در تله بدهی گرفتار می بینند، قادر نیستند به تعهدات خود در زمینه بازپرداخت وامها عمل کنند.
پروژه «کمربند و جاده» چین همچنین به دلایل متعدد دیگر نظیر «اهداف پنهانی برای دستیابی به نفوذ استراتژیک» از طریق «توسعه» مورد انتقاد قرار گرفته است.
چین یک آغاز ۱۰ ساله با طرح موسوم به «ابتکار کمربند و جاده» دارد و در ژوئیه امسال مجموع سرمایه‌گذاری‌های این طرح از مرز ۱۰۰۰ میلیارد دلار گذشت.
بیش از ۱۵۰ کشور به این طرح ملحق شده‌اند.
کریدور اقتصادی هند-خاورمیانه-اروپا البته اولین تلاش کشورهای توسعه یافته غربی برای تقابل با چین با استفاده از زیرساخت‌ها نیست.
در سال ۲۰۲۲ میلادی هفت کشور صنعتی جهان(گروه هفت) و آمریکا شراکت در زمینه زیرساخت‌های جهانی و سرمایه‌گذاری در این زمینه را آغاز کردند که هدف آن بسیج ۶۰۰ میلیارد دلار در پروژه‌های زیرساختی جهان تا سال ۲۰۲۷ میلادی اعلام شد.
طی ۵ سال اخیر موارد چنین پروژه‌هایی در پاسخ به طرح چین افزایش یافته است و بعضی معتقدند این افزایش نشانه اهمیت طرح چین است.
در ژوئیه امسال مجموع سرمایه‌گذاری‌های این طرح از مرز ۱۰۰۰ میلیارد دلار گذشت.منبع تصویر،GETTY IMAGES
در ژوئیه امسال مجموع سرمایه‌گذاری‌های طرح چین از مرز ۱۰۰۰ میلیارد دلار گذشت
سند تفاهمنامه کریدور اقتصادی هند-خاورمیانه-اروپا حاوی جزئیات زیادی نیست، اما انتظار می‌رود طی ۶۰ روز آینده برنامه عملی در این زمینه ارائه شود.
تا به امروز تنها کاری که انجام شده ترسیم یک نقشه جغرافیایی بالقوه یک کوریدور است.
تحقق این امر نیازمند ایجاد سازوکار جدید گمرکی و تجاری در بوروکراسی اداریست.
همچنین به گفته کارشناسان پیچیدگی‌های ژئوپلیتیکی آشکاری در ارتباط بین کشورهای شریکی نظیر ایالات متحده، اسرائیل و عربستان سعودی وجود دارد.
کریدور اقتصادی هند-خاورمیانه-اروپا با کانال سوئز در مصر- که برای حمل بار بین مومبای (بمبئی) و اروپا استفاده می‌شد، رقابت خواهد کرد.
ناودیپ پوری، سفیر سابق هند در امارات متحده عربی می‌گوید بلندپروازی‌های این کوریدور از دامنه محدود تجارت و اقتصاد فراتر می رود و «همه چیز را از شبکه های برق گرفته تا امنیت سایبری را شامل می شود.»
او گفته: «اگر جاه طلبی‌های بزرگی که در دهلی نو ترسیم شده به واقعیت تبدیل شود، آنها سهم منحصر به فردی در ایجاد سیاره ای امن تر و قابل سکونت‌تر خواهند داشت. در حال حاضر بیایید با این امید زندگی کنیم.»
