شدیدترین خشکسالی نیم قرن اخیر در سد دز/ اولویت تأمین آب شرب است/ احتمال توقف تولید برق

جمعی از اصحاب رسانه (خبرنگاران و عکاسان رسانه‌های مکتوب و الکترونیک) برای بازدید از آخرین وضعیت موجود در سدهای کرخه و دز عازم این سدها شدند.

میزان آورد سد کرخه کاهش محسوسی داشته که در دریچه سرریز سد با جزیره‌های خشکی که از میان آب سربرآورده است، قابل مشاهده بود؛ همچنین در بازدید از دریچه‌های سد تعدادی از فعالان محیط زیست با تابلوهای «هورالعظیم را دریابیم» نسبت به لزوم تأمین حق آبه این تالاب تأکید داشته و اعتراض خود را نسبت به بی‌توجهی به تالاب اعلام کردند.

مدیرعامل سد و نیروگاه کرخه پس از بازدید میدانی خبرنگاران از مخازن و دریچه سرریز سد در نشست خبری اظهار کرد: توجه به توسعه فضای سبز در این سد یکی از طرح‌های اساسی است و نهال‌کاری برای ۹۰ هکتار را در برنامه‌ریزی داریم؛ همچنین تاکنون ۴۰ هکتار نهال‌کاری به وسیله حدود ۵۰ هزار اصله درخت انجام شده است.

محمدرضا یزدانی پور با اشاره به اینکه در شرایط بحرانی قرار گرفته‌ایم که نه دنبال مقصر گشتن بلکه مدیریت آن مهم است، ادامه داد: زمان بروز سیلاب در استان خوزستان نیز کنترل پایداری سد در دستور کار قرار گرفت و امروزه مردم گرفتار بی‌برقی، بی‌آبی، خشک‌سالی و شده‌اند و نمی‌شود با یک عینک صرف به این موضوع نگاه کرد؛ پس استراتژیک بودن سد کرخه بر کسی پوشیده نیست و اکنون نه تنها برای این سد بلکه برای همه سدها و حوضه‌های آبی مختلف، اولویت اول تأمین آب شرب مردم است.

اولویت تأمین آب و برق

وی با اشاره به در اولویت بودن تأمین آب شرب پایین‌دست سد کرخه تصریح کرد: بخشی از آب مورد نیاز طرح غدیر که ۲۶ شهر از جمله ۵۰ درصد آب شرب شهر اهواز را شامل می‌شود از طریق سد کرخه تأمین می‌شود؛ بنابراین آب موجود در مخازن این سد برای تأمین آب شرب مردم مدیریت می‌شود و با توجه به وضعیت بی‌برقی نباید تولید برق فراموش شود.

مدیرعامل سد و نیروگاه کرخه با اشاره به اینکه در این سد با این دو اولویت مهم تأمین برق و آب شرب فعالیت می‌شود، اضافه کرد: اگر اکنون در مخازن این سد آبی وجود ندارد به دلیل بارش‌های کم در ماه‌های گذشته به چنین وضعیت نامناسبی رسیدیم؛ ورودی متوسط سد کرخه ۱۸ مترمکعب در ثانیه است در حالی که در سال گذشته این میزان ۱۰۸ مترمکعب در ثانیه بود.

یزدانی پور با اشاره به اینکه متوسط خروجی نیروگاه ۶۶ مترمکعب بر ثانیه است که سال گذشته ۲۴۸ مترمکعب بر ثانیه بود، خبر داد: تولید انرژی در این نیروگاه یک هزار و ۱۶۶ مگاوات ساعت است که سال گذشته پنج هزار و ۳۳۶ مگاوات بود؛ همچنین متوسط خروجی تونل دشت عباس صفر مترمکعب بر ثانیه است در حالی که سال گذشته ۲۰ مترمکعب بر ثانیه بود.

وی با اعلام این آمار که ورودی سال آبی دو هزار و ۴۶۶ میلیون مترمکعب از سال ۹۹ تاکنون بوده ولی از سال ۹۸ تا ۹۹ این رقم ۶ هزار و ۹۳ مترمکعب بوده است، تأکید کرد: در زمان بروز سیلاب خوزستان قطعاً اگر سد کرخه نبود، نیمه غربی و مرکزی خوزستان در هم کوبیده می‌شد، این مناطق شبیه به پلدختر کوهستانی نبودند تا مردم امکان فرار داشته باشند.

مدیرعامل سد و نیروگاه کرخه با اعلام این خبر که دو میلیارد و ۳۰۰ میلیون مترمکعب آب ذخیره وجود دارد که ۳۰۰ آن حجم مرده است، گفت: روزانه ۱۱ مترمکعب در ثانیه تبخیر وجود دارد؛ همچنین حداقل تراز بهره‌برداری از مخزن ۱۶ میلی‌متر و حداقل تراز بهره‌برداری نیروگاه نیز ۱۸۶ میلی‌متر است.

یزدانی پور بیان کرد: حداقل تراز بهره‌برداری از سرریز سد ۲۰۹ میلی‌متر، تراز نرمال مخزن نیز ۲۲۰ میلی‌متر است؛ همچنین حداکثر تراز آبگیری ممکن نیز ۲۲۶ میلی‌متر است.

پس از پایان صحبت‌های مدیرعامل زمانی که نوبت به پرسش سوالات خبرنگاران رسید، مدیرعامل سد و نیروگاه کرخه بدون سعه‌صدر مدیریتی برای پاسخ به انتقاد یکی از خبرنگاران اقدام کرد که این موضوع با اعتراض فعالان زیست‌محیطی خوزستان به تنش تبدیل و خبرنگاران ناگزیر به ترک محل جلسه شده و از آنجا عازم سد دز شدند.

آمار و ارقام توجیه‌گر نبودند

در سد دز نیز رئیس هیئت‌مدیره خانه مطبوعات خوزستان در جمع خبرنگاران اظهار کرد: در برنامه بازدید قبلی هیچ توضیحی توجیه‌گر برخورد مدیرعامل با مجموعه رسانه‌ای استان نیست چون آنها به عنوان رابط بین مردم و مسئولان حق پرسشگری دارند؛ رفتار غلط مدیرعامل سد و نیروگاه کرخه چهره خوبی از تعامل مسئولان و رسانه را به نمایش نگذاشت.

غلامرضا فروغی نیا ادامه داد: مسئله آب برای خوزستان از ابتدای دهه ۸۰ به وسیله جامعه رسانه‌ای استان و به ویژه خانه مطبوعات مطرح و نسبت به موضوع پروژه‌های انتقال آب کارون حساسیت ویژه‌ای اعلام شد؛ اصحاب رسانه خوزستان حتی نسبت به نوشتن طومار با امضای جمعیت گسترده‌ای از آحاد مردم خوزستان به امید تغییر ذهنیت اجرای برخی پروژه‌های بدون توجیه زیست‌محیطی و اجتماعی اقدام کرد.

پارادوکس خشک‌سالی و ترسالی در خوزستان

وی عنوان کرد: در استان خوزستان از یک سو با سیلاب‌های گسترده‌ای در دو سال گذشته و اکنون نیز خشک‌سالی مواجه شدیم که این پارادوکس برای جامعه قابل‌پذیرش نیست و انتظار می‌رفت تا با پیش‌بینی و برنامه‌ریزی این مشکلات کم‌آبی و یا بی‌برقی رخ نمی‌داد.

رئیس هیئت‌مدیره خانه مطبوعات خوزستان یادآور شد: یکی از اصلی‌ترین وظایف مدیریتی این است که با بهره‌مندی از دانش و تخصص در حوزه آب و هوا بتواند پیش‌بینی‌های لازم را داشته باشد؛ امروز خوزستان به عنوان استانی با منابع آبی گسترده نباید در پایین‌دست آن مشکلات و نگرانی‌های مختلف برای مردم ایجاد شود.

فروغی نیا گفت: جامعه رسانه‌ای خوزستان به دنبال این نگرانی‌ها امروز بازدیدی داشته تا بتواند طرح سوال کرده و شفاف‌سازی لازم را در قالب پاسخگویی مدیران عامل سدها داشته باشد.

بدترین خشک‌سالی در نیم‌قرن اخیر

مدیرعامل سد و نیروگاه دز نیز در نشست خبری عنوان کرد: ابتدا باید در مورد مشکل موجود به یک فهم مشترک رسید چون بدترین خشک‌سالی حداقل نیم‌قرن اخیر را امسال شاهد هستیم و البته قرار نیست پشت این ماجرا پنهان و دچار سوءمدیریت‌های مختلفی شویم.

رئوفی افزود: سد دز برای هفت تا هشت میلیارد مترمکعب در یک سال آبی (مهرماه یک سال تا سال بعد) طراحی‌شده که در سال ۹۸ این رقم به عدد بی‌سابقه ۱۶ میلیارد مترمکعب یعنی دو برابر حد حداکثر رسید؛ تمام تابستان را سرریز و ۳۰۰ مترمکعب بر ثانیه خروجی داشتیم.

وی اظهار کرد: برخی‌ها اعتقاد دارند که ساخت سد خود باعث بروز سیل می‌شود ولی من مخالف این تفکر هستم چون اهمیت سدهای خوزستان بر همه روشن شده و مستندات آن در مورد پیشگیری از بروز سیل موجود است.

مدیرعامل سد و نیروگاه دز بیان کرد: پیک سیلاب ورودی استان خوزستان در سال ۹۸ به اندازه ۲۱ هزار مترمکعب بر ثانیه بوده یعنی از طریق کرخه، دز، کارون و دیگر رودهای منتهی به خوزستان این میزان ورودی را شاهد بودیم؛ در بدترین شرایط که دیگر مستأصل شده و چاره‌ای به غیر از رهاسازی نداشتیم و در آن مقطع حدود هشت هزار مترمکعب رهاسازی داشتیم.

رئوفی با اشاره به اینکه اگر سدهای خوزستان آسیب می‌دیدند، فقط دارخوین زیرآب نمی‌رود بلکه همه استان زیرآب می‌رفت و اگر سدها کمک نمی‌کردند یک فاجعه در خوزستان رخ می‌داد، گفت: امسال پیش‌بینی می‌کنیم که بین سه و نیم تا چهار میلیارد مترمکعب در ثانیه آورد داشته باشیم که این میزان کمتر از نصف میانگین برای سد دز است.

وی با اشاره به اینکه همیشه در سال‌های خشک‌سالی کمبود باران معمولاً در فروردین‌ماه جبران می شده ولی امسال فروردین تا خرداد جبران نشده است، تصریح کرد: امسال حداکثر به تراز ۳۳۲ متر رسیدیم در حالی که میانگین تراز سد ۳۵۲ متر است؛ در دستورالعمل سازمان آب و برق همه مسائل دیده شده ولی گاهی از آن سرپیچی کردیم چون تحت‌فشار دیسپاچینگ آب و یا برق بودیم.

خشک‌سالی مطلق در خوزستان

مدیرعامل سد و نیروگاه دز با اشاره به اینکه از ترسالی مطلق به خشک‌سالی مطلق رسیدیم، خبر داد: در حال حاضر ارتفاع زیر ۳۳۰ است در حالی که بر اساس دستورالعمل‌های ابلاغی اگر نگاه صرف نیروگاهی داشته باشیم نباید به تراز کمتر ۳۳۰ متر برویم چون رانرها و توربین‌ها آسیب می‌بینند و اگر از حد ۳۱۲ متر پایین‌تر برویم، روی دیواره‌های سد تَرَک بر می‌دارد.

رئوفی تشریح کرد: شخصاً به مدیرعامل آب و برق خوزستان تضمین دادم که تا به تراز ۳۰۵ متر هم برویم تا مردم آسیب کمتری ببیند با اینکه هیچ مدیرعاملی نسبت به افزایش هزینه‌های تعمیرات (جوشکاری و به‌روزرسانی) علاقه‌ای ندارد.

وی افزود: پذیرفتیم که امسال تحت شرایط خاصی به خاطر مردم تا تراز ۳۰۲ متر هم برویم؛ فرض کنیم اگر پاییز باران نبارید باید یک حداقل آبی را برای ذخیره داشته باشیم ولی پذیرفتیم بدون زاپاس یک جاده سنگلاخی را برویم تا خدمات‌رسانی بهتری را به مردم ارائه دهیم.

مدیرعامل سد و نیروگاه دز با اشاره به اینکه در هر صورتی باید پیش‌بینی بروز سیلاب احتمالی را هم داشته باشیم، گفت: یک اعتماد عمومی بین مردم و مسئولان باید باشد، بنابراین قول می‌دهم آنچه از دستم بربیاید تا حد توان رهاسازی آب را انجام می‌دهم.

رئوفی با اشاره به وجود یک میلیارد و ۲۰۰ میلیون مترمکعب حجم خالی سد بیان کرد: ۸۰ مترمکعب در ثانیه ورودی است که نوسان هم دارد؛ دستورالعمل ۱۲۰ مترمکعب در ثانیه متوسط ۲۴ ساعت است.

وی با اشاره به اینکه سد دز ۱۳۰ هزار هکتار از اراضی پایین‌دست سد را آبیاری می‌کند، گفت: تا آخر مهرماه حدود ۶۰۰ میلیون مترمکعب ذخیره آب موجود داریم که آن هم با احتساب آورد احتمالی ۲۵۰ میلیون مترمکعبی است.

بروز تنش آبی همزمان با سراسر کشور در خوزستان این نارضایتی را میان مردم استان ایجاد کرده که چرا زمان وفور نعمت بارش‌های الهی سهم خوزستان سیلاب است و همزمان با تنش آبی نیز شدیدترین محدودیت‌ها برای کشاورزان اعمال و حق آبه تالاب‌ها نیز محقق نمی‌شود.

منبع: مهر

70