همه چیز درباره 5G یا اینترنت نسل پنجم

درباره اینترنت نسل پنج بسیار شنیده‌ایم. فناوری‌ای که قرار است جهان را تکان دهد. کارشناسان می‌گویندِ با همه‌گیر و سراسری‌شدنِ ۵G، همه‌چیز تغییر پیدا خواهد کرد؛ از خرید کردن‌مان گرفته، تا سفر رفتن‌مان، رفت‌وآمدهایمان و حتی شیوه‌های کسب درآمد، مدیریت و کنترل شهرها. خیلی از ما با شنیدنِ نام فایوجی احتمالا فورا به یادِ خودران‌ها می‌افتیم؛ اما این تنها نمودِ کوچیکی از حذفِ انسان از بسیاری کار‌ها و خدمات است.

اما آیا این فناوری مشمول همه دنیا می‌شود؟ چه‌زمانی باید منتظر باشیم تا ۵G ایران را نیز وارد نسل دیگری از تکنولوژی و تحولات کند؟ آیا زیرساخت‌های ما این آمادگی را دارند؟ چندوقت دیگر شاهد فایوجی خواهیم بود؟

در همین رابطه، با مهندس نسترن محسنی معاون امور رادیویی سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی گفتگویی صورت گرفته است. مهندس نسترن محسنی در این گفتگو درباره وضعیت فعلی فناوری ۵G در دنیا و ایران، موانع و کارکرد‌های آن سخن گفت که در ادامه می‌خوانیم:

فناوری ۵G در جهان به چه مرحله‌ای رسیده است؟

طبق پیش‌بینی‌ها و برنامه­‌ریزی‌ها قرار بود که لانچ تجاری یا همان استقرار ۵G در دنیا، در سال ۲۰۲۰ باشد؛ لیکن برابر اخبار و اطلاعات منتشر شده همه شاهد آن بودیم که در سال ۲۰۱۹ در واقع برپایی ۵G در خیلی از کشور‌ها گزارش شد. البته یقیناً سال ۲۰۲۰ نقطه عطف این نسل از فناوری خواهد بود؛ فرضاً در طی یکی دو روز گذشته اخبار حکایت از پیاده سازی ۵G به صورت Standalone در کره جنوبی داشت.

اگرچه ۵G در بسیاری از نقاط جهان اجرا شده و لیکن ذکر این نکته لازم است که، این به معنای پیاده سازی ۵G به صورت Nationwide و سراسری در کشور‌ها نیست؛ چرا که اصولاً سازو کار پیاده سازی ۵G به شکل Hotspot‌ی است، علی‌الخصوص در سال‌های اولیه پیاده سازی. البته پیش بینی‌­ها و برآورد‌ها رشد چشم گیر کانکشن­‌های فایوجی را به صورت سالانه نشانگر است. فرضاً یکی از پیش بینی‌ها به وجود ۳۰۰ میلیون (۰.۳ میلیارد) کانکشن ۵G تا سال ۲۰۲۱ اشاره دارد.

فناوری فایوجی چه کاربرد‌هایی دارد؟

بطور کلی برای فناوری فایوجی سه ویژگی خاص برشمرده‌­اند:

Enhanced Mobile Broadband (EMBB) که در واقع به ارتقای موبایل پهن باند اشاره دارد و سرعت و ظرفیت پهن باند موبایل در این نسل، از نسل‌های قبلی پیشی گرفته به گونه‌­ای که فرضاً در قیاس با ۴G، سرعت و throughput ده برابر افزایش یافته است.

Massive Machin to Machin Communication (MMTC): این مفهوم و ویژگی تحقق و بستر اصلی دسترسی به IoT (اینترنت اشیاء)، Smart Home، Smart City را فراهم می‌کند، به عبارتی با این نسل از فناوری، امکان اتصال و ارتباط انبوهی از اشیا به یکدیگر با کیفیت مناسب فراهم می­شود. دقیقاً به همین خاطر است که اگر فرضاً نسل دوم ارتباطات همراه (۲G) را ارتباطات برای برقراری ارتباطات صوتی، برمی‌­شمردند؛ ۵G را Infrastructure و زیرساخت اصلی IoT می­شناسند.

Ultra Reliability and Low latency communication (URLLC): این ویژگی به کاهش تأخیر و قابلیت اطمینان بسیار بالا در ارتباطات اشاره می‌کند و لذا مأموریت‌ها و ارتباطات خاص و بحرانی یا همان mission critical از مسیر این نسل از تکنولوژی قابل دستیابی است؛ ارتباطاتی نظیر ارتباطات مورد لزوم در اتومبیل‌های خودران یا ارتباط بین خودرویی و یا ارتباطات مورد نیاز در جراحی از راه دور و این صرفاً بدلیل کاهش معنادار در تأخیر و افزایش reliability نسبت به نسل قبلی ارتباطات همراه یا همان ۴G است.

۵G و IoT (اینترنت اشیاء)

سئوال اساسی این است که چرا ۵G تا این اندازه بر IoT اثر می‌گذارد؟

همانطور که قبلا هم یادآور شدم هریک از نس‌های فناوری عموماً بر عرضه یک خدمت خاص تمرکز دارند و اگر تمرکز ارتباطات نسل دوم همراه بر ارائه بستر صوت و نسل سوم ارتباطات همراه بر پیامک بود، ارتباطات نسل پنج بر اتصال بین همه اشیا تمرکز دارد، چرا که خواسته بشر، امروزه بر این موضوع تمرکز دارد، بشر می‌خواهد از راه دور بر تمامی اشیا تحت نظر و تحت مالکیت خود تسلط داشته باشد، می‌خواهد به حداکثر رفاه دست یابد و مثلا زمانی که در اتومبیل به خواندن کتاب و یا روزنامه و مشغول است، خواهان آن است که اتومبیل با هوشمندی و برنامه داده شده از قبل، خودش بهترین مسیر را یافته و حرکت کند، بدون آنکه سرنشین خودرو در نظارت و کنترل لحظه به لحظه خودرو نقشی داشته باشد. امروزه بشر خواهان آن است که بتواند از کیلومتر‌ها آنطرف‌تر از جراحی پزشک منتخب خود بهره برد، او می‌خواهد در کوتاه‌ترین زمان ممکن، فضای خالی در خیابان و یا پارکینگ نزدیک به خود را برای پارک خودرو خود شناسایی و رزرو کرده و ساعت ورود خود به پارکینگ را به آن فضای خالی اعلام و رزرو کند؛ او می‌خواهد حضور افراد خانواده و دوستان خود را چنانچه از او کیلومتر‌ها دورند و گاهی این دوری به حدود فواصل بین قاره‌ای می­‌رسد را ملموس‌تر و واقعی‌تر حس کند و صرف شنیدن صدای صوت و یا دیدن تصویر نباشد و البته هزاران خواسته دیگر. وقتی به این درخواست‌ها نگاه می‌کنیم، پاسخگویی به این وجوه را از مسیر ۵G قابل حصول می‌بینیم، چراکه وجوه بر شمرده برای ۵G امکان تامین ارتباطاتی از این جنس را دارند، ارتباطاتی که از reliability و قابلیت اطمینان بالایی برخوردار باشد، ارتباطی که می‌نیمم delay در آن به حدود ۱ میلی ثانیه برسه، ارتباطی که ماکزیمم سرعت ممکنه را نمایان کند و تا ۱ گیگا بیت بر ثانیه وضعیت سرعت را بهبود بده و این‌ها یعنی دیگر شبکه‌های فعلی ارتباطات همراه پاسخگو نیستند و اینجاست که ۵G خودنمایی می‌کند..

آیا زیرساخت‌های ما آمادگی بهره‌برداری از این فناوری را دارند؟

برای دستیابی به ۵G باید هم درشبکه­‌های موبایل فعلی که غالباً ۴G و ۳G هستند ارتقا و بهبود و البته در بخش‌هایی مثل RAN تغییر به موازات ارتقا نیاز است (البته با فرض اقدام مبتنی بر standalone Non) و البته در شبکه انتقال هم نیازمند ارتقا هستیم. برای بهره­برداری از شبکه ۵G ما نیازمند شبکه فیبر و شبکه‌­هایی با سرعت فیبر تا پای سایت‌های شبکه موبایل هستیم و این‌ها همان زیرساخت‌های مورد نیاز برای امکان پیاده سازی و بهره برداری از شبکه ارتباطی نسل پنجم هستند.

در بخش شبکه دسترسی موبایل با توجه به اینکه در حال حاضر، فقط حدود یکسال و اندی است که ۴G به شکل وسیع در ایران لانچ شده است، لذا ما با این سئوال که «آیا بهره‌برداری اپراتور‌ها و بنگاه‌های اقتصادی از لانچِ ۴G به نقطه سربه‌سری خودشان رسیده‌اند یا خیر؟» روبرو می‌شویم. در واقع موضوعِ «توجیه پذیری اقتصادی» برای بنگاه‌­های اقتصادی و شرکت‌های اپراتوری مطرح می‌­شود.

از طرفی ما در شرایط تحریم‌های ظالمانه آمریکا علیه کشور قرار داریم و لذا این موضوع تامین تجهیزات و لایسنس‌های لازم برای دستیابی به ۵G را تحت تاثیر مضاعف قرار می­‌دهد. در این شرایط، اگر نگوییم راه تامین تجهیزات بسته است باید اذعان کنیم که اپراتور‌های ما با تعداد گزینه‌های بسیار محدودی برای تامین تجهیزات روبرو هستند که این موضوع قیمت تمام شده و زمان دستیابی را برای کشور افزون می­کند.
‌
می‌دانیم که فایوجی صرفاً برای ارتقا سرعت و ظرفیت در ارتباطات موبایل پهن باند نیست بلکه اصولا به منظور ورود به vertical‌ها و صنایع دیگر مهیا شده است. حال با دانستن این موضوع این سوال پیش می­‌آید که آیا صنایع مختلف در کشور ما این آمادگی را دارند؟ اصولا سطح readiness در صنایع مختلف چه میزان است؟ و در ranking صنایع مختلف در کشور از این منظر، کدام حوزه و کدام صنعت مطالبه گر دریافت ۵G است و در صدر این Ranking قرار می‌گیرد؟ حمل و نقل؟ سرگرمی؟ سلامت؟ کارخانه ها؟ شهر هوشمند؟ کدامین؟ آیا هرکدام از صنایع ما برآوردی از میزان ارزش افزوده ناشی از ورود و بکارگیری ۵G در صنعت خود داشته­اند؟ آیا توسعه دهندگان فیلم، بازی و مالتی مدیا برای ورود فایوجی آماده اند؟ آیا همین حجم از محتوا کفایت می‌کند تا بهره بردار شبکه فورجی، انتخاب شبکه فایوجی را یک مطالبه جدی بداند؟ بنظر می‌­رسد جای کار در این عرصه‌ها بسیار باقی است.

با مواردی که گفتید پس چه زمانی باید شاهد استفاده از ۵G در ایران باشیم؟ آیا فاصله دستیابی به آن زیاد است؟

همه دغدغه­‌ها و مسانلی که درباره آن حرف زدیم، مباحثی هستند که نمی‌توان از آن چشم‌پوشی کرد و اصولاً موفقیت توسعه ۵G در کشور به آن‌ها مرتبط است و لذا باید بطور جدی به آن‌ها پرداخت؛ ولیکن وجود این مسائل موجب آن نشده و نمی‌شود که ما در رگولاتوری کوتاه بیاییم. ما مطالعاتمان را از ۲ سال قبل آغاز کردیم و اکنون قریب ۵ ماه است که جلساتی را با اپراتور‌ها و در داخل بخش ICT برگزار می‌کنیم، چرا که اعتقاد داریم باید همه نظرات را شنید و مبتنی بر تجمیع آرا و انتخاب بهترین سناریو‌ها طی مسیر کرد و لذا کارگروه‌­های مختلفی ذیل کمیته راهبری ۵G تعریف کرده ایم که در آن کارگروه‌ها به مشورت و رایزنی با اهالی صاحب نظر و متولی می‌پردازیم تا نهایتاً بتوانیم بر نقشه راه تدوین شده در سازمان برای دستیابی به ۵G اجماع نظر داشته باشیم. البته در این مسیر حدود ۳ ماه قبل هم همایشی در خصوص ۵G برگزار کردیم و علاوه بر دعوت از متخصصان و ذی‌نفعان داخل بخش از دیگر بخش‌ها مثل حوزه خودرویی، حوزه بانکی و حوزه انرژی هم دعوت داشته ایم تا بلکه با همگرایی حاصله و اقداماتی که هریک از بخش‌ها و صنایع باید به آن بپردازند منفعت حداکثری ناشی از توسعه ۵G در کشور را نزدیک­تر و بیشینه کنیم.

به‌هرحال تا چند ماه آتی انشاالله نسخه نهایی سیاست‌های تدوینی و نقشه راه توسعه ۵g در کشور نهایی می‌شود تا بدین ترتیب بتوانیم در سال ۲۰۲۴، قدم‌های لازم برای لانچ تجاری ۵G در کشور را برداریم.

منبع: فرارو

24