آژانس هیچ ظرفیتی برای کنترل درز اطلاعات ندارد

رافائل گروسی مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در یک مصاحبه اختصاصی با شبکه «پرس‌تی‌وی» به سوالاتی درباره سفرش به تهران، برجام و فعالیت‌های آژانس پاسخ داد.

بخش‌هایی از این مصاحبه مفصل بدین شرح است:

به ما درباره دلیل سفرتان (به ایران) بگویید. بیایید با این موضوع شروع کنیم

گروسی: خوب، در واقع، من می‌گویم رابطه آژانس و ایران یک رابطه دائمی است، یک روند مستمر است. اما به طور خاص، در مورد امروز، در ماه سپتامبر، زمانی که من یک دیدار دیگر انجام دادم، از جمله توافق کردیم که غیر از یکسری مسائل فنی که در آنجا بحث می‌کردیم، به زودی جلساتی در سطح سیاسی داشته باشیم. برای تحکیم روابط و بحث در مورد تعدادی از مسائل بین آژانس و ایران، البته اینجا شما (در ایران) یک دولت جدید دارید و از زمان روی کار آمدن دولت جدید، من فرصتی برای ملاقات با مقامات جدید به ویژه وزیر خارجه نداشتم. بنابراین در آن زمان توافق شد و پس از آن خوب، با این حال تحقق یافت. بنابراین ما یک روز طولانی بحث، گفتگو، مذاکره داشته‌ایم.

 دیدارهای شما چطور پیش رفته؟

گروسی: من می‌گویم سازنده (پیش رفته است). ما تعداد زیادی از مسائل را داریم که باید در سطح فنی در مورد آنها بحث کنیم و در حال پرداختن به آنها بوده‌ایم.

در گذشته، ۱۳ بار آژانس پایبندی ایران به تعهدات خود در چارچوب برجام را حتی پس از خروج آمریکا از این توافق تایید کرده بود. بنابراین با در نظر گرفتن این موضوع، رویکرد آژانس در قبال اقدامات ضد برجامی واشنگتن چگونه خواهد بود؟

گروسی: خوب، همانطور که شما هم اکنون اشاره کردید اتفاقی که افتاد این بود که تعدادی گزارش وجود داشت، دولت قبلی ایالات متحده تصمیم گرفت از برجام خارج شود و از آنجایی که ایران نیز تعدادی از تصمیمات را اتخاذ کرد و هر یک از آنها باعث کاهش پایبندی (به تعهدات برجامی) بود که همه ما را در وضعیت کاملا متفاوتی از گذشته قرار داد.

اجازه دهید من اینجا وسط صحبت شما بیایم. چون در مورد ایران، این آمریکا بود که از توافق خارج شد و اتفاقاً ایران پاسخی نداد.

گروسی: (ایران) از توافق خارج نشد اما تمامی تعهدات مربوط به فصل هسته‌ای برجام را کاهش داد و در نهایت حذف کرد.

بعد از دو سال درست است؟ بعد از دو سال

گروسی: بله، بله، اما (این کار انجام) شد. بنابراین مساله این است که همانطور که می‌دانید با دولت جدید در ایالات متحده روند احیای مجددی (برجام) وجود داشت. می‌توانم آن را به صورت محاوره‌ای اینگونه بیان کنم که برجام، چندین دور مذاکرات و موارد دیگر وجود داشته است... بنابراین تا آنجایی که به آژانس مربوط می‌شود، می‌دانید که آژانس طرف توافق (برجام) نیست بلکه ضامن است و نهاد راستی آزمایی کننده توافق است.

 اگر شما ضامن این توافق هستید و ایالات متحده به این ترتیب (از برجام) خارج شد، آیا کاری وجود داشت که شما می‌توانستید برای جلوگیری از خروج آنها انجام دهید؟ و همچنین پس از خروج آنها، آیا برای خود آمریکا عواقبی داشت؟

گروسی: از نظر تعهدات آژانس، آژانس صلاحیتی در قبال تصمیم سیاسی یک کشور برای ماندن یا خروج از توافق نداشت و ندارد. بنابراین در این زمینه کاری که ما به انجامش ادامه دادیم، راستی‌آزمایی پایبندی یا عدم پایبندی به مفاد جنبه‌های هسته‌ای برجام بود و این همان کاری است که ما به انجام آن ادامه می‌دهیم. بازتاب سیاسی تصمیمات سیاسی موضوعی نیست که رئیس یک سازمان بین‌المللی درباره آن اظهار نظر کند. آنچه ما داریم همان طور که می‌دانید، یک دستور فنی بسیار خاص برای تایید رعایت یا عدم رعایت برخی اقدامات است که در مورد برجام، که یک توافق بسیار مفصل است، تعدادی موضوعات داشت که ما باید آنها را بررسی می‌کردیم. نه آنچه که ایالات متحده یا آلمان یا فرانسه یا بریتانیا یا ایران باید انجام می‌دادند. در رابطه با تصمیماتی که ایران گرفته بود، ما هرگز در مورد آن موضع سیاسی نداشتیم. ما صرفا به کار فنی خود ادامه دادیم.

 آژانس صلاحیتی در قبال تصمیم سیاسی یک کشور برای ماندن یا خروج از توافق نداشت و ندارد. بنابراین در این زمینه کاری که ما به انجامش ادامه دادیم، راستی‌آزمایی پایبندی یا عدم پایبندی به مفاد جنبه‌های هسته‌ای برجام بود

شما قبلا گفتید ایران به تعهدات معاهده عدم اشاعه (NPT) پایبند بوده است. می‌خواهم در مورد اینکه چرا آژانس اصرار دارد که ایران فراتر از تعهدات خود در این معاهده برود صحبت کنم

گروسی: آژانس روی این موضوع اصرار نکرده است. این برجام است که نیازمند تعدادی از اقدامات شفافیت و راستی آزمایی بیشتر است و شورای امنیت سازمان ملل و طرف‌های برجام درخواست کردند، به آژانس وظیفه دادند تا این موضوع را راستی آزمایی کند.

اگر آژانس هیچ موضع سیاسی نمی‌گیرد، منظورم این است که ما اگر اقدامات مختلفی را که مثلا توسط اسرائیل انجام شده است، بررسی کنیم، اقدامات خرابکارانه مختلف را بررسی کنیم. تاسیسات هسته‌ای کرج و البته دانشمندان هسته‌ای که اسرائیلی‌ها مسئول (حملات خرابکارانه و ترورها) بوده‌اند. آیا آژانس نباید اساسا در محکوم کردن وضعیتی که باعث این همه رعب و وحشت می‌شود، موضع بگیرد؟ اگر ببینیم اسرائیلی‌ها با تاسیسات هسته‌ای ایران چه کرده‌اند، اگر به دانشمندان هسته‌ای نگاه کنیم، بدیهی است که آنها نیز ترور شده‌اند. آیا آژانس نباید آن را محکوم کند؟

گروسی: خوب موارد ذیل را می‌گویم. به طور کلی، من به عنوان مدیرکل آژانس و آژانس در هر سازمان وابسته به سازمان ملل همانطور که می‌دانید، همیشه خشونت را محکوم می‌کنیم. ما تحقیقاتی انجام نمی‌دهیم یا مسئولیتی در مورد اینکه چه کسی ممکن است آن را انجام داده باشد، نداریم. آنچه من می‌توانم به شما بگویم و در این مورد کاملا شفاف بوده‌ام این است که توسل به خشونت کاملا محکوم است به استثنای مواردی که در منشور ملل متحد پیش بینی شده است.

یکی از مشکلات اساسی که ایران با آژانس داشته است این است که اطلاعات محرمانه (به بیرون) درز پیدا می‌کند. آیا شما درباره این موضوع صحبت کنید؟ آژانس برای ممانعت از این اتفاق چه کاری می‌تواند بکند؟

گروسی: خوب البته که آژانس از همه اطلاعاتی که کسب می‌کند، حفاظت می‌کند و اگر افرادی هستند که اطلاعات را درز می‌دهند، آژانس هیچ ظرفیتی برای کنترل این موضوع ندارد.

وقتی شما درباره اطلاعات درز شده حرف می‌زنید، آیا شما می‌گویید که آژانس بین‌المللی انرژی اتمی مسئول این درز نیست؟

گروسی: البته (که آژانس مسئول این درز نیست) چطور یک سازمان بین‌المللی می‌تواند اطلاعات محرمانه را درز دهد؟ شما چطور این فکر را می‌کنید؟

خوب اگر ما به آنچه در مواقع مختلف حادث شد، انواع مختلف اطلاعات (به بیرون) داده شد. ما گهگاه تقریبا شاهد یک رابطه مستقیم بین اطلاعات (به بیرون درز داده شده) و اقدامات خرابکارانه انجام شده، بوده‌‎ایم.

گروسی: صادقانه بگویم. من چنین چیزی را نمی‌بینم. در هر صورت همان طور که گفتم، اطلاعاتی که آژانس دریافت می‌کند، (آژانس) مرتب اطلاعات محرمانه را دریافت می‌کند، نه فقط در مورد ایران. چرا که ما همانطور که می‌دانید ما درباره ۱۷۳ کشور در جهان، هزاران مکان در سراسر جهان راستی‌آزمایی می‌کنیم. بنابراین ما یک سیستم بسیار حرفه‌ای حفاظت از اطلاعات داریم. اطلاعات برای همه گیرندگان (کشورهای عضو آژانس) توزیع می‌شود. اگر گیرنده‌ای وجود داشته باشد که اطلاعات را افشا کند، نمی‌دانم چگونه می‌توانید نشان دهید که آژانس مسئول درز اطلاعات است؟

 برای مثال، وقتی به اسرائیل نگاه می‌کنیم که سلاح‌های اتمی دارد البته (اسرائیل) عضوی ان‌پی‌تی نیست و در برابر "خاورمیانه عاری از سلاح اتمی" ایستادگی می‌کند. اما واقعا موضعی علیه اسرائیل گرفته نمی‌شود و اسرائیل اصرار دارد که فشار بر ایران را که به مسئولیت‌های خود پایبند است، افزایش دهد. نظر شما در مورد آن چیست؟ آیا فکر می‌کنید وقت آن رسیده است که آژانس به نوعی تمرکز خود را بر روی چنین وضعیتی تغییر دهد وقتی شما یک نهاد بسیار تهاجمی (اسرائیل) دارید؟ فکر نمی‌کنید که آژانس باید در این مورد موضع دیگری اتخاذ کند؟

گروسی: همانطور که گفتم آژانس درباره اقدامات سیاسی اسرائیل یا هر دولت دیگری موضعگیری نمی‌کند و نباید هم چنین کاری بکند. آنچه که من می‌توانم بگویم این است که به اعتقاد ما هر کشوری باید عضو معاهده عدم اشاعه (ان‌پی‌تی) شود. این چیزی است که بسیار مهم است...

 آیا شما اینطور فکر نمی‌کنید که آژانس در برهه‌هایی از زمان موضع سیاسی علیه ایران اتخاذ کرده است؟

گروسی: قطعا نه (آژانس موضع سیاسی علیه ایران اتخاذ نکرده است).