تاثیر منازعه روسیه و ناتو بر ایران و مذاکرات وین

محمود شوری درباره تنش‌های اخیر روسیه و اوکراین خاطر نشان کرد: تنش بین روسیه و اوکراین که از سال ۲۰۱۴ آغاز شد و به درگیری‌های الحاق شبه جزیره کریمه به روسیه انجامید، بستر تنش‌هایی دائمی را بین روسیه از یک طرف و اوکراین و حامیان غربی این کشور فراهم کرده و این تنش‌ها هر از گاهی فراز و فرود پیدا می‌کنند؛ در چند ماه اخیر شاهد بودیم که هر دو طرف، یکدیگر را به عبور از خط قرمزها متهم می‌کنند.

وی افزود: غربی‌ها روسیه را متهم می‌کنند به اینکه به دنبال تدارک برای حمله به اوکراین است و بسیاری نیز این حمله را قریب‌الوقوع و قطعی می‌دانند، در مقابل نیز روسیه بر اساس آن‌چه در مواضع رسانه‌ای خود اعلام می‌کند، معتقد است که تلاش‌های غرب برای تجهیز اوکراین و حضور نظامی در منطقه و حضور ناوهای نظامی پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) در دریای سیاه و بمب‌افکن های استراتژیک ناتو در نزدیکی‌های مرز این کشور، عبور از خط قرمز های روسیه است و روسیه این اتفاقات را تحمل نمی‌کند.

این کارشناس مسائل بین‌المللی با بیان اینکه «اوکراین در تلاش است تا برای بازپس‌گیری کنترل خود بر مناطق شرقی دست به اقداماتی بزند»، اظهار کرد: این احتمال وجود دارد که اقدامات دولت اوکراین عملاً منجر به یک درگیری بین روسیه و نیروهای نظامی ناتو شود؛ این دست اتفاقات شرایط منطقه را کاملاً به شرایطی بحرانی تبدیل کرده است.

همچنین درباره وعده آمریکا به اوکراین برای به عضویت درآوردن این کشور در پیمان ناتو، شوری با تاکید بر اینکه بخشی از این تنش اخیر روسیه و اوکراین جنجال رسانه‌ای است و بخش کمتری از آن یک تنش واقعی، گفت: به هر حال واضح است که الان بخشی از نیروهای نظامی روسیه در مناطق شرقی اوکراین مستقر شده‌اند. از طرف مقابل نیز آمریکایی‌ها و متحدان اروپایی‌شان اعلام کردند که از دولت اوکراین حمایت خواهند کرد؛ البته تاکید کردند که الان قصدی برای ورود به عملیات نظامی علیه روسیه ندارند اما گفته‌اند که اگر روس‌ها اقدام به حمله نظامی علیه اوکراین کنند، این کشور را با شدیدترین تحریم‌های اقتصادی تاریخ مواجه خواهند کرد. اروپایی‌ها تلاش کردند تا اقدامات هماهنگی را در این زمینه از تشکیل یک نیروی واکنش سریع گرفته تا تهدیداتی درباره اعمال تحریم‌های بیشتر علیه روسیه در صورت بروز هرگونه جنگی در منطقه دنبال کنند.

وی با اشاره تمایل اوکراین و گرجستان برای عضویت در ناتو گفت: بیشترین نگرانی روسیه این است که اوکراین و به تبع آن گرجستان به دنبال عضویت در ناتو هستند. ناتو نیز در تلاش است تا کمک‌هایی به این کشورها داشته باشد که این شاید بیشترین نگرانی روسیه است؛ مهمترین موضوعی که روس‌ها در بیانیه‌ اخیرشان عنوان کردند نیز این است که غرب و ناتو باید به روسیه تضمین بدهند که عضویت گرجستان و اوکراین در ناتو را نمی‌پذیرند و همچنین نیروهای نظامی‌ و تسلیحات استراتژیک‌شان را از کشورهای حوزه دریای بالتیک خارج کنند؛ چراکه حضور ناتو در مرزهای روسیه، برای روس‌ها یک نگرانی استراتژیکی محسوب می‌شود.

این کارشناس مسائل روسیه درباره تاثیر اختلافات روسیه و اوکراین بر روابط این کشور با اروپا، با تاکید بر اینکه آینده روابط روسیه و اروپا بستگی به سمت و سوی روند تحولات اخیر دارد، اظهار کرد: اگر وضعیت اختلافات در همین حد باقی بماند، طبیعتاً این تنش فروکش خواهد کرد و به نفع دو طرف هم نیست که این تنش را افزایش دهند، اما اگر به هر دلیلی شاهد وقوع درگیری‌های نظامی در منطقه باشیم، شرایط غیر قابل کنترل خواهد شد و قطعاً اروپایی‌ها به سمت حمایت‌های لجستیکی از اوکراین و اعمال تحریم‌های اقتصادی بیشتر از جمله تحریم خط لوله انتقال گاز نورد استریم ۲ که قرار است به زودی به مرحله بهره برداری برسد، حرکت خواهند کرد.

شوری در ادامه با اشاره به تاثیر اختلافات روسیه و اوکراین بر ایران با بیان اینکه «نه ما متحد استراتژیک روسیه هستیم و نه روسیه علاقه‌مند است تا با نوع همکاری‌های خود با ایران فضای تنش خود با قدرت‌های غربی را بیش از آن‌چه که هست، گسترش دهد»، خاطرنشان کرد: با افزایش اختلافات میان روسیه و اوکراین ممکن است شاهد موضع‌گیری‌های تندتری علیه غرب از سوی روسیه باشیم به ویژه در موضوع پرونده هسته‌ای ایران ممکن است که روس‌ها تلاش کنند از این ابزار نیز علیه غرب استفاده کنند اما بعید می‌دانم که تنش بین روسیه و اروپا به جایی برسد که فضایی برای بازیگری ایران ایجاد کند.

وی ادامه داد: گرچه در موضوع مذاکرات هسته‌ای ایران، روسیه و اروپا اشتراکاتی دارند و تحت کنترل قرارگرفتن فعالیت‌های هسته‌ای ایران نقطه اشتراک آنها است، اما ممکن است روس‌ها در صورت افزایش تنش با ناتو و غرب طی اقدامی ایذایی بخواهند از موضوع مذاکرات هسته‌ای ایران نیز استفاده کنند تا روی مواضع غربی‌ها تاثیرگذاری داشته باشند. به هر حال روسیه ممکن است از این ابزار هم برای اینکه فشار بیشتری در شرایطی خاص به غربی‌ها وارد آورد، استفاده کند.

این کارشناس مسائل بین‌الملل در پایان درباره موضع ایران در زمینه اختلافات میان روسیه و اوکراین با تاکید بر اینکه "طبیعتاً ما نباید خیلی به دنبال این باشیم تا از وجود بحران‌های مختلف برای خود منفعتی ایجاد کنیم" گفت: بعید می‌دانم که مسائل آن منطقه خیلی به ما مرتبط باشد یا اینکه در تشدید بحران بین روسیه و اروپا نفعی برای ما وجود داشته باشد در حالی که درگیری اروپا با روسیه و تشدید تنش‌های این دو ممکن است روی سایر مسائل سیاسی و بین المللی از جمله موضوع ایران تأثیر گذار باشد. تشدید بحران‌های مختلف در جهان به ویژه میان قدرت‌های بزرگ عملاً شرایط را برای کل جهان سخت‌تر می‌کند؛ به همین دلیل نیز موضع ایران باید بیشتر در راستای دعوت به صلح و آرامش و کاهش تنش‌ها باشد.