دیپلماسی چین به وقت خاورمیانه؛ فرصتی برای توسعه و ثبات غرب آسیا

چنین رویدادی ظاهرا نادر به نظر می‌رسد، اما غیرمنتظره نیست چرا که نتیجه تلاش سال‌های اخیر چین و کشورهای خاورمیانه در بهبود روابط و همچنین به معنی آن است که مفهوم چین مبنی بر «ارتقای صلح از طریق توسعه» از سوی کشورهای گسترده پذیرفته شده است.

از آغاز سال گذشته میلادی، روابط میان کشورهای خاورمیانه بازسازی شده است. قطر روابط دیپلماتیک خود را با عربستان سعودی، امارات متحده عربی،بحرین و مصر از سر گرفت و بحران قطع روابط دیپلماتیک میان دوحه و این کشورها پایان یافت؛ ترکیه روابط خود را با مصر و امارات متحده عربی بهبود بخشید؛ مشاور امنیت ملی امارات در رأس هیئتی به تهران سفر کرد، ایران و عربستان سعودی که مدت‌هاست روابط مطلوبی ندارند، در عراق چندین بار ملاقات محرمانه برگزار کرده‌اند.

همچنین، وانگ یی عضو شورای دولتی و وزیر خارجه چین 11ژانویه در تیانجین  با دبیر کل شورای همکاری خلیج فارس دیدار کرد

در حال حاضر، وضعیت خاورمیانه دستخوش تغییرات عمیقی است. آمریکا به تدریج از خاورمیانه خارج شده و به سمت رقابت موسوم به «رقابت قدرت‌های بزرگ» رفته و نفوذش در خاورمیانه به تدریج کاهش یافته است. کشورهای خاورمیانه به شدت از سیاست خاورمیانه‌ای ایالات متحده آسیب دیده‌اند. همین کشورها در گذشته در نتیجه کشمکش‌های داخلی بیهوده، بیش از حد منابع را مصرف کرده و فرصت‌های توسعه را از دست داده‌اند.

پس از شیوع اپیدمی کرونا، مشکلات داخلی کشورهای خاورمیانه برجسته‌تر شده است. از این رو این کشورها توجه بیشتری به مسائل حاکمیتی داخلی دارند و معتقدند که دیگر نمی‌توانند توسط آمریکا «ربوده شوند».‌ آنها همچنین معتقند باید دیپلماسی مستقل اجرا کنند و در شکل‌دهی نظم منطقه‌ای نقش خود را ایفا کنند و بستری خارجی خوب برای بهبود اقتصادی پس اپیدمی ایجاد نمایند.

در سال های اخیر، جایگاه و اهمیت خاورمیانه در دیپلماسی کلی چین به طور فزاینده‌ای برجسته شده است. چین بزرگترین شریک تجاری خاورمیانه است و خاورمیانه بزرگترین تامین کننده انرژی چین و شریک مهم در ساخت مشترک «کمربند و جاده» است. چین هنگام رسیدگی به امور خاورمیانه، بر اساس مسئولیت‌های یک کشور بزرگ، مبتکرانه به ترویج صلح و پیشبرد گفتگوها پرداخته و روند صلح و آشتی را در خاورمیانه دنبال می‌کند. «هوآ لی مینگ»، سفیر اسبق چین در ایران معتقد است که سفر وزرای خارجه شورای همکاری خلیج فارس و ایران به چین حاوی پیام مهمی است، یعنی اینکه انتظار می‌رود ایران و عربستان سعودی و سایر کشورهای حوزه خلیج فارس روابط خود را بیشتر بهبود بخشند. چین در این میان نقش میانجی مهمی ایفا خواهد کرد.این نخستین سفر حسین امیرعبداللهیان وزیر خارجه کابینه سید ابراهیم رئیسی پس از روی کار آمدن آن در مرداد ماه امسال محسوب می‌شود.سعید خطیب زاده سخنگوی وزارت امور خارجه ایران با اعلام این خبر همچنین گفت که بحث بر سر طرح همکاری جامع 25 ساله ایران و چین  که فروردین ماه به امضاء رسید، یکی از محورهای مهم این سفر خواهد بود. لازم به ذکر است که این طرح جامع همکاری صرفاً یک نقشه راه و چارچوب است و شامل قراردادها یا شاخص‌های مشخص نیست و جزئیات همکاری  هنوز به توافق طرفین نیاز دارد.

مدتی رسانه‌های غربی به طرح همکاری جامع چین و ایران حمله کرده و برخی از رسانه‌های ایرانی نیز از این اقدام پیروی کرده و شایعاتی مانند «دولت ایران جزیره کیش را به چین خواهد فروخت» و «ایران مستعمره چینی می‌شود» را پخش کردند.درک این شایعه‌پراکنی برای کسانی که درک دقیقی از روابط و چارچوب‌های کنونی دیپلماسی دارند، کار دشواری نیست و لازم افکار عمومی ایران شناخت درستی از این موضوع داشته باشند.

ایالات متحده افراد و نهادهای خود را از همکاری‌های اقتصادی و تجاری با ایران منع می‌کند، همچنین مدیریت مداخله‌جویانه را در قبال سایر کشورها پیاده‌ می‌کند تا آنها را مجبور به قطع همکاری با ایران ‌کند و از آن سو پکن را که تحت فشارهای فراوان، همکاری اقتصادی و تجاری عادی را با ایران حفظ کرده، هدف حمله قرار می‌دهند. سیاستمداران آمریکایی اغلب ادعا می‌کنند که در کنار مردم ایران ایستاده‌اند، اما بارها چماق تحریمی را علیه مردم ایران تکان داده‌اند و این دقیقاً همان کاری است که با اویغورهای منطقه شین جیانگ چین انجام می‌دهند.

وزرای امور خارجه کشورهای خاورمیانه به طور فشرده از چین بازدید می‌کنند و این آغازی مطلوب برای یک بنیاد سطح بالاتری از روابط چین و کشورهای منطقه غرب آسیا در سال 2022 محسوب می‌شود.

در حال حاضر کشورهای خاورمیانه بیش از همه به توسعه و حکومت ملی خود توجه می‌کنند و در این راستا همکاری با چین می‌تواند فرصت‌های جدیدی را برای توسعه این کشورها و امنیت و ثبات منطقه به ارمغان آورد. در سال جدید میلادی، مطمئنا روابط چین و کشورهای خاورمیانه از نظر کیفی بهبود یافته و سرعت گفته و به سطح جدیدی خواهد رسید.