نگاه نژادپرستانه مدعیان غربی حقوق بشر به مساله پناهندگان/ پناهجویان خاورمیانه و اوکراین برابرند؟

«احمد الحریری» پناهنده سوری 10 سال پیش از جنگ سوریه به لبنان پناه برد و طی 10 سال گذشته به دنبال شروع یک زندگی جدید در اروپا بوده است، اما موفقیتی به دست نیاورد.

وی با مشاهده آنکه کشورهای اروپایی آغوش خود را به روی پناهجویان اوکراینی گشوده اند، به خبرگزاری رویترز گفت: می‌خواهیم بدانیم چرا آنها از اوکراینی‌ها استقبال می‌کنند در حالیکه پناهندگان سوری هنوز در چادر و زیر برف به سر می‌برند و با خطر مرگ مواجه هستند اما هیچ کسی به آنها نگاهی نمی‌اندازد.

پس زمینه این جمله حریری این است که اتحادیه اروپا تنها طی چهار روز به یک توافقنامه بی‌سابقه در تاریخ رسید که بر اساس آن، کشورهای اروپایی برای اولین بار طی 20 سال گذشته برای پذیرش پناهجویان اوکراینی از «بند حفاظت» برای پذیرش پناهجویان اوکراینی استفاده کنند.

بر اساس این «بند حفاظت»، اوکراینی‌ها می‌توانند آزادانه در زمین کشورهای عضو اتحادیه اروپا حرکت کنند و از حق زندگی و کار در اتحادیه اروپا برخوردارند در حالی که به مزایای خدمات اجتماعی مانند مسکن و مراقبت‌های بهداشتی نیز دسترسی دارند. علاوه بر آن، اوکراینی‌ها بدون نیاز به گذراندن مراحل پیچیده پناهندگی، اقامت موقت در کشورهای عضو اتحادیه اروپا را دریافت خواهند کرد.

جای تعجب است که کشورهای اروپایی با این سرعت بالا به یک سند درباره پذیرش پنهاهندگان اوکراینی رسیدند و این سرعت و کارایی کاملاً در تضاد با رویکرد قبلی اروپا در قبال پناهندگان سوری و افغان است.

در مورد پذیرش پناهجویان افغان، اتحادیه اروپا در نظر داشت تا حد امکان مراکز پناهجویان را در خارج از اتحادیه اروپا ایجاد کند تا از هجوم پناهجویان افغان به اروپا جلوگیری شود. این رویکرد اروپا را می‌توان از طریق توافق آن با کشورهای ثالث، به ویژه با گارد ساحلی مراکش، ترکیه و لیبی دریافت؛ در مورد پناهندگان سوری نیز درباره چگونگی پذیرش آنها در کشورهای اتحادیه اروپا اختلاف نظرهای زیادی وجود دارد.

به طور کلی، دولت‌های اروپایی سیاست‌های مهاجرت و پناهندگی خود را یکی پس از دیگری در برخورد با پناهجویان از خاورمیانه منقضی کرده‌اند که به همین دلیل این کشورها لقب «قلعه‌های اروپا» را به خود اختصاص داده‌اند. اما در هنگام پذیرش پنهاهنگان اوکراینی، رویکردی کاملا متفاوتی نشان دادند.

این هم قابل ذکر است که این کشورهای غربی از جمله کشورهای اروپای فاجعه در سوریه و افغانستان را به وجود آورند و حالا در قبال پناهجویان این کشورها به جای مسئولیت پذیری، مسئولیت گریز شده‌اند.

اگر با حسن نیت، این رویکرد متفاوت کشورهای اروپایی را با عبارت «معیار دوگانه» توصیف کنیم، باید گفت برخی رسانه های غربی در پوشش اخبار مربوط به پناهنگان اوکراینی کاملا نوعی تبعیض نژادی و اسلام هراسی غرب را از خود نشان داده‌اند.

به عنوان مثال، یکی از خبرنگاران شبکه خبری آمریکایی «سی بی اس» گفت: این عراق یا افغانستان نیست، بلکه یک شهر اروپایی متمدن است.

تلویزیون «بی اف ام» فرانسه پوشش داد: این یک مساله مهم است. آنچه درباره آن صحبت می کنیم، سوری‌ها نیستند بلکه اروپایی‌ها هستند.

رزونامه انگلیسی «دیلی تگراف» در این باره نوشت: این بار جنگ اشتباهی رخ داد چراکه آنها (اوکراینی‌ها) بسیار شبیه ما هستند و جنگ دیگر چیزی نیست که در یک کشور فقیر و دورافتاده اتفاق افتاده باشد.

یکی از خبرنگاران تلویزیون آمریکایی «ان بی سی» نیز نوشت: صادقانه بگویم، اینها پناهندگان سوریه نیستند، اینها پناهندگان اوکراینی هستند... آنها مسیحی هستند، آنها سفید پوست هستند. آنها بسیار شبیه (به ما) هستند.

اگرچه برخی از رسانه‌ها به دلیل ایراد این «اظهارات ناشایست» عذرخواهی کردند، اما جملات مانند تیری است که از کمان رها شده باشد و دیگر نمی‌توان آن را به حالت قبل بازگرداند.

اظهارات فوق که به روشی احساساتی و هیجانی بیان شده، همان فکر واقعی آنهاست و عذرخواهی صرفا واکنشی به بازتاب‌ها بوده است.

پناهندگان هیچ تفاوتی با هم ندارند یعنی کسانی که به دلیل نابسامانی تنش و جنگ از خانه و کاشانه خود فرار کرده‌اند بنا بر این دولت‌ها و رسانه‌های غربی نباید بر اساس رنگ پوست، نژاد، مذهب و فرهنگ با آنها رفتار متفاوتی داشته باشند، چه رسد به نشان دادن نژادپرستی و اسلام هراسی.

کشورهای غربی به ویژه اروپایی بهتر است به جای انتقاد از دیگر کشورها در مساله حقوق بشر همانند برخورد با مردم جنگ‌زده اوکراین توجه خود به حقوق بشر پناهجویان خاورمیانه مانند احمد الحریری را نشان دهند زیرا در هر صورت این کشورها هم در قبال نگون بختی و آوارگیِ مردم سوریه و افغانستان مسئول هستند.