ضرب‌الاجل یک هفته‌ای واشنگتن به مسکو در مورد برجام/ تهدید به انعقاد توافقی بدون حضور روسیه

به گزارش وال استریت ژورنال، یک مقام ارشد آمریکایی گفت: ایالات متحده در مورد معافیت‌های تحریم‌های مربوط به اوکراین علیه روسیه مذاکره نمی‌کند تا توافق هسته‌ای ایران را نجات دهد و در عوض اگر روسیه از درخواست‌های خود در مورد برجام عقب‌نشینی نکند، سعی می‌کند به توافقی جایگزین برسد که روسیه را از توافق مستثنی کند.

این مقام ارشد آمریکایی گفت که مسکو یک هفته فرصت دارد تا درخواست خود را مبنی بر اینکه روسیه از هرگونه تحریم مرتبط با اوکراین که تجارت آینده مسکو با ایران را محدود می‌کند معاف شود، پس بگیرد. چنین تضمین‌هایی مجموعه‌ای از تحریم‌های غرب را که علیه روسیه به دلیل حمله به اوکراین اعمال شده، تضعیف می‌کند.

این مقام ارشد آمریکایی با اشاره به توافق هسته ای ۲۰۱۵ که رسماً به عنوان برنامه جامع اقدام مشترک شناخته می شود، گفت: «من فضایی برای فراتر از آنچه در چارچوب برجام وجود دارد، نمی‌بینم. فکر می‌کنم می‌توان گفت که هیچ جایی برای معافیت‌های فراتر از آن‌ها وجود ندارد.»

دونالد ترامپ ، رئیس‌جمهور سابق آمریکا در سال ۲۰۱۸ از این توافق خارج شد و تحریم‌های گسترده‌ای را مجدداً اعمال کرد و مدعی شد که این توافق نتوانسته مسیر ایران را در حوزه هسته‌ای متوقف کند. در پاسخ، ایران فعالیت هسته‌ای خود را گسترش داد و اکثر محدودیت‌های توافق را زیر پا گذاشت.

این مقام آمریکایی با بیان اینکه توافق بین ایران و آمریکا «در دسترس است» است، گفت که تنها چند موضوع مانع از توافق می‌شود که مذاکرات در وین روز جمعه به دلیل درخواست روسیه متوقف شد و خواسته‌های روسیه را «جدی‌ترین مانع برای دستیابی به توافق» خواند.

مقامات اروپایی می‌گویند روسیه قول داده است که در چند روز آینده به خواسته‌های دقیق خود برای تضمین پاسخ دهد.

این مقام آمریکایی گفت که اگر روسیه به خواسته‌های تضمینی خود اصرار کند یا «در هفته آینده» پاسخی ندهد، واشنگتن باید «خیلی سریع یک مسیر جایگزین را در نظر بگیرد.»

در اوایل ماه جاری، در حالی که دیپلمات‌های غربی به دنبال پایان دادن به مذاکرات بودند، روسیه ضمانت‌هایی را درخواست کرد که فعالیت‌هایش در چارچوب برجام از تحریم‌های غرب بر سر اوکراین مستثنی شوند. ایالات متحده معافیت‌های تحریمی را برای توافق ۲۰۱۵ صادر کرده بود.

با این حال، پس از اینکه سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه به خبرنگاران گفت که مسکو ضمانت‌های بسیار گسترده‌تری می‌خواهد، میخائیل اولیانوف، مذاکره‌کننده ارشد این کشور در وین، روز سه‌شنبه درخواست دومی را به مذاکره‌کنندگان اروپایی ارائه کرد که به دنبال محافظت از همه تجارت و سرمایه‌گذاری آینده روسیه در برابر تحریم‌های مرتبط با اوکراین بود.

نمی‌توان مشخص کرد که آیا ایران مایل است بدون روسیه بر سر یک توافق جایگزین مذاکره کند یا چین که به روسیه نزدیک‌تر شده است، در چنین توافقی شرکت خواهد کرد یا نه. مقام‌های اروپایی همچنین روز جمعه گفتند که آماده بررسی یک توافق جایگزین با ایران بدون روسیه هستند.

اولیانوف روز جمعه گفت که خواسته‌های کشورش تنها دلیل عدم دستیابی به توافق برای احیای توافق هسته‌ای نیست.

او گفت که از آنجایی که مذاکرات به نتیجه نرسیده بود، این حق کشورش بود که نگرانی‌های خود را مطرح کند.

زمان در حال گذر است. مقام‌های آمریکایی و اروپایی می‌گویند که فعالیت هسته‌ای ایران به حدی رسیده است که منافع اصلی توافق برای غرب - دور نگه داشتن ایران از انباشت سوخت هسته‌ای- را غیرممکن است. ایران در حال حاضر تنها چند هفته از آن به اصطلاح نقطه شکست فاصله دارد.

ایالات متحده همچنین در جستجوی عرضه نفت جدید در طول جنگ در اوکراین است، زیرا به دنبال مهار افزایش قیمت انرژی است. در صورت لغو تحریم‌ها، ایران می‌تواند تا یک میلیون بشکه در روز نفت جدید عرضه کند.

یکی از گزینه‌های آمریکا و شرکای آن ایجاد یک توافق موقت است که می‌تواند برخی از فعالیت‌های ایران را متوقف کند و جنبه‌های برنامه هسته‌ای این کشور را در ازای برداشتن سطحی از تحریم‌ها از سوی ایالات متحده تعلیق کند، ایران همیشه ایده یک توافق موقت را رد کرده است.

گزینه دیگر ایجاد چیزی است که مقام ارشد آمریکایی آن را «نمونه برجام» نامید، آن هم بدون روسیه که وظایف مسکو در این توافق را به جای دیگری محول می‌کند.

این مقام آمریکایی گفت: من فکر می‌کنم که همه گزینه‌های مختلف رو به روی ما  قرار دارد. ما در حال فکر کردن در مورد آنچه ممکن است داشته باشیم، هستیم. در این مرحله چیزی را رد نمی‌کنیم.»

تهران تاکنون اجازه نداده است مذاکره‌کنندگانش مستقیماً با ایالات متحده صحبت کنند تا زمانی که واشنگتن تحریم‌های خود را لغو کند. تنش‌های منطقه‌ای با ایران پس از حمله موشکی اوایل روز یکشنبه، دوباره در حال افزایش است و این موجب پیچیده‌تر کردن هرگونه تلاش برای بازسازی مجدد توافق با ایران خواهد شد.

هر گونه توافق جدید همچنین باعث می‌شود که قوانین ایالات متحده به کنگره برای بررسی عمیق توافق زمان بیشتری دهد زمانی که ممکن است موجب مخالفت اعضای کنگره با توجه به تغیر ترکیب آن شود.

مذاکرات در وین که نزدیک به یک سال به طول انجامید، با هدف توافق بر سر اقداماتی است که ایالات متحده و ایران برای بازگشت به پایبندی به توافق هسته‌ای برمی‌دارند. اگر خواسته‌های روسیه قابل حل باشد، مذاکره‌کنندگان گفته‌اند که می‌توانند ظرف چند روز آینده برای پایان دادن به مذاکرات به وین برگردند.

ایران از فراخواندن روسیه در این خصوص پرهیز کرده و همچنان واشنگتن را مقصر عدم تکمیل مذاکرات می‌داند. با این حال، نشانه‌هایی از عصبانیت از سوی مقام‌های ایرانی وجود دارد که گفته‌اند اجازه نخواهند داد عوامل خارجی مانع از منافع آنها شود.

این مقام ارشد آمریکایی از گفتن اینکه آیا پیش‌نویس توافقی بدون دخالت روسیه تاکنون منعقد شده است یا خیر، خودداری کرد.

دیپلمات‌های غربی می‌گویند که از جمله موضوعاتی که هنوز روی میز وجود دارد این است که آیا سپاهاز  فهرست سازمان‌های تروریستی حذف خواهد شد و چه شرایطی ممکن است در این زمینه وجود داشته باشد.