بایدن با اراده سیاسی لازم، دام پهن شده ترامپ بر سر برجام را برچیند

مجله آمریکایی نشنال اینترست در گزارشی درباره رویکرد دولت بایدن نسبت به احیای توافق هسته‌ای[برجام] نوشت: دولت بایدن میان یک پیروزی دیپلماتیک در زمینه مسئله ایران و یک فاجعه گیر افتاده است. بیش از یک ماه است که مذاکرات چندجانبه در وین با وجود جو خوب و رضایتمندانه‌ای که وجود داشت و با وجود باقی ماندن فقط نهایی شدن متن توافق، متوقف شد. اما  مسائل دوجانبه پیچیده‌ای که باقی مانده‌اند، بخش مهمی از دامی را تشکیل می‌دهند که دولت ترامپ برای رئیس جمهور بایدن پهن کرده بود. اگر رئیس جمهور قاطعانه به سمت گشودن این بن بست پیش نرود و توافق هسته‌ای را نجات ندهد، اقدام به قرار دادن نام [سپاه پاسداران ایران در لیست سازمان‌های تروریستی خارجی] که بیشتر نمادین است، می‌تواند سیاست بایدن در زمینه ایران را  تباه کند و آمریکا و ایران را به سوی یک درگیری فاجعه‌بار سوق دهد.

نشنال اینترست با اشاره به این که اقدام آمریکا به قرار دادن نام سپاه در این لیست و ترس دولت بایدن از هزینه‌های سیاسی حذف نام آن از این لیست و رسیدن به خط پایان[در مذاکرات]، بن بست در مذکرات بر سر احیای توافق هنوز پابرجاست، نوشت: مقامات ارشد نظامی و اطلاعاتی آمریکا در زمان دولت دونالد ترامپ هشدار داده بودند این اقدام ممکن است جو آرام را از بین ببرد و مستقیما موجب تهدید نظامیان آمریکایی شود. بسیاری از آن‌ها که هنوز از مقامات ارشد و مهم دولت بایدن هستند نیز بر وجود این خطر در حال حاضر نیز واقفند.

حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه کشورمان مدتی قبل در این باره گفته بود: موضوع خارج کردن اسامی اشخاص حقیقی و حقوقی از لیست قرمز و از مجموعه تحریم‌ها و اقدامات یکجانبه‌ای که آمریکایی‌ها علیه ایران اعمال کرده‌اند، یکی از موضوعات جدی مذاکرات اخیر ما در وین است. وقتی می‌گوییم اشخاص حقیقی و حقوقی، در حوزه اشخاص حقوقی برخی از هولدینگ‌های بزرگ اقتصادی و مؤسسات بزرگ حکومتی ما قرار دارند و یکی از موضوعات، مربوط به سپاه پاسداران انقلاب اسلامی است. در موضوع سپاه پاسداران حتما آنچه برای ما مهم است، این است که باید جایگاه و نقش سپاه و شأن قانونی سپاه به عنوان مهمترین بخش امنیتی و دفاعی کشور ما مورد توجه قرار بگیرد. ما در این رابطه پیام‌هایی را با آمریکایی‌ها تبادل کرده‌ایم و این یکی از موضوعاتی است که همچنان در دستور کار ما قرار دارد.

وزیر امور خارجه افزود: البته مقامات عالی‌رتبه سپاه به ما در وزارت خارجه نکته‌ای را همواره یادآوری می‌کنند و می‌گویند شما در راستای منافع کشور هر آنچه را لازم است انجام دهید و اگر به نقطه‌ای رسیدید که موضوع سپاه مطرح بود، این موضوع نباید مانعی برای شما باشد. این را می‌گویند و به نظر من مقامات عالی سپاه، به نوعی  از خودگذشتگی نشان می‌دهند و ایثارگری خودشان را به حد اعلا می‌رسانند که اگر واقعا دیدید جمع‌بندی این است که در این توافق، منافع کشور حاصل می‌شود، اصلا موضوع سپاه پاسداران جزو اولویت‌هایتان قرار نگیرد.

امیرعبداللهیان ادامه داد: ولی ما با در نظر گرفتن جمیع مسائل کشور و منافع مردم و با نگاه به رویکرد آمریکایی‌ها، بالاخره سپاه از مجموعه‌ای از اشخاص تشکیل شده و سازمانی را در خدمت به کشور و مردم تشکیل داده و وقتی می‌گوییم سپاه یعنی سردار حاج قاسم سلیمانی. هیچگاه به خودمان اجازه نمی‌دهیم که در کنار سایر مسائل لاینحلی که همچنان با طرف آمریکایی باقی مانده - با وجود مجوزی که مقامات عالیرتبه سپاه به ما می‌دهند - به طرف آمریکایی بگوییم موضوع سپاه برای ما قابل حل است و از آن عبور کنیم. حتما موضوع سپاه بخشی از مذاکرات ما است؛ مانند سایر موضوعاتی که همچنان بین ما و آمریکایی‌ها در حال رفت و برگشت است.

این مجله در ادامه نوشت که حالا با وجود حل شدن تمامی مسائل توافق هسته‌ای به جز برخی موارد از جمله مانع قرار داشتن نام سپاه پاسداران در لیست سازمان‌های تروریستی خارجی آمریکا، خطر رکود در مذاکرات هنوز پابرجاست. دولت بایدن می‌تواند و باید ببیند که می‌تواند در ازای  حذف نام [سپاه] از لیست، امتیازاتی غیر هسته‌ای از ایران بگیرد یا نه. اما اشتباه بزرگی خواهد بود اگر دولت بایدن پابرجا ماندن این اقدام مربوط به زمان دولت ترامپ را انتخاب کند که موجب بر انگیختن جنگی پنهان میان آمریکا و ایران  بر سر توافقی مربوط به دوران اوباما شد که مصونیتی در قبال تهدیدهای دوگانه ایران مسلح به سلاح هسته‌ای و جنگ با ایران بر سر برنامه هسته‌ای‌اش ایجاد می‌کند.

در بخشی از گزارش نشنال اینترست با بیان این که قرار دادن نام سپاه در این لیست تقریبا موجب اعمال فشار بیشتر نشد و اقدام منفی بزرگی برای امنیت منطقه‌ای بود،  حذف کردن نام آن امتیاز بزرگی دیده نشده که به اعتقا نویسنده  حتی ممکن است در راستای منافع آمریکا هم باشد.

نشنال اینترست همچنین نوشت: با این وجود، دولت رویه پر مخاطره قرار دادن سیاسی‌کاری بر سر راه مصلحت‌اندیشی را در پیش گرفته است. جمهوری‌خواهان هنوز هم به همان اندازه سال 2015 غیرمنعطف هستند، به جز سناتور رند پاول که از مخالفت حزب خود با دیپلماسی در قبال ایران انتقاد کرده است. برخی سناتورهای دموکرات نیز در کارزاری غیرمنطقی برای تحت فشار قرار دادن بایدن در زمینه دادن امتیازهای لازم برای بازگردانی برنامه هسته‌ای ایران به حالت قبل، به جمهوری‌خواهان پیوسته‌اند. اما اکثریت حزب دموکرات خواهان احیای سریع این توافق حتی جلوتر از انتخابات میان‌دوره‌ای ریاست جمهوری آمریکا است. همان طور که سناتور کریس مورفی از دولت خواسته بود، «اگر توافقی خوب روی میز است، دولت بایدن باید این توافق را امضا کند. کار قبولاندن و مورد تایید قرار گرفتن توافق در کنگره را به ما بسپارید. ما انجامش خواهیم داد، رای لازم را برای آن جمع خواهیم کرد.»

در پایان این گزارش با اشاره به این که پیش نویس توافقی خوب در مذاکرات وین تهیه شده و روی میز است، گفت: برای رسیدن به خط پایان اراده سیاسی لازم است. بایدن باید آخرین مانعی را که ترامپ برای حفظ توافق و اجتناب از جنگ سر راه او گذاشته بود، بردارد. تا وقتی فرصت دارد باید این کار را بکند.