وقوع جنگ میان آمریکا و چین بر سر تایوان؛ گمانه یا حقیقت؟/ دفاع اژدهای زرد از «چین واحد»

در روزهای گذشته با اعلام خبر نانسی پلوسی رئیس مجلس نمایندگان آمریکا به تایوان، تنش میان آمریکا و چین از یک‌سو و چین و تایوان از دیگر به‌شدت بالا رفته است. درحالی‌که اعلام‌شده بود سفر پلوسی لغو شده است اما آمریکایی‌ها در راستای تلاش برای افزایش تنش با چین بر انجام این سفر اصرار ورزیدند و با انجام سفر پلوسی به نظر می‌رسد باید شاهد تنش‌های جدی و بزرگی میان واشنگتن و پکن باشیم.

وزارت دفاع چین در بیانیه‌ای اعلام کرده است پکن در قبال سفر نانسی پلوسی رئیس مجلس نمایندگان آمریکا به تایوان، مجموعه‌ای از «رزمایش‌های نظامی هدفمند» را آغاز خواهد کرد. رزمایش‌های مشترک هوایی و دریایی را در اطراف تایوان و مانورهای دوربرد با مهمات واقعی را در تنگه تایوان انجام خواهد داد. نشریه " گلوبال تایمز" نیز به نقل از سخنگوی حزب کمونیست چین نوشت، ارتش این کشور رزمایش‌های نظامی و فعالیت‌های آموزشی مهم ازجمله مانورهای شلیک مستقیم را در ۶ منطقه در اطراف تایوان از پنجشنبه تا یکشنبه انجام خواهد داد.

ادعای عدم نقض اصل «چین واحد»

این در حالی است که جان کربی هماهنگ‌کننده ارتباطات راهبردی شورای امنیت ملی کاخ سفید ادعا کرد که سفر نانسی پلوسی رئیس مجلس نمایندگان آمریکا به تایوان نقض حاکمیت چین نیست و آمریکا تحت تأثیر تهدید قرار نمی‌گیرد. مهم است که رئیس مجلس نمایندگان آمریکا فرصت بازدید از تایوان را داشته باشد. سفر اعضای کنگره به تایوان غیرمعمول نیست. همچنین سفر رئیس مجلس نمایندگان به تایوان بی‌سابقه نیست.

سابقه سفر مقامات آمریکایی به تایوان

چین، تایوان را با مساحت حدود ۳۶ هزار کیلومترمربع، به‌رغم قلمرو خودگردان، جزو سرزمین خود به‌حساب می‌آورد و تا همین حالا هم اسم رسمی تایوان، «جمهوری چین» است. چینی‌ها هرچند تاکنون تایوان را رسماً اداره نکرده‌اند، ولی توسل به‌زور برای الحاق مجدد آن به سرزمین خود را رد نمی‌کنند، مسئله‌ای که از سال ۱۹۷۹ که امریکا، تایوان را به رسمیت شناخت، همچنان بین پکن و واشنگتن تنش‌آفرین شده است. سفر احتمالی پلوسی، اولین سفر رئیس مجلس نمایندگان امریکا به تایوان نیست. در سال ۱۹۹۷، نیوت گینگریچ رئیس وقت مجلس نمایندگان امریکا، تنها چند روز پس از سفر به پکن و شانگهای، به تایپه رفت، سفری که البته در فضای آن موقع، در سطح تنش لفظی باقی ماند. پیش از آن در سال ۱۹۹۵، سفر لی تنگ هوی، رئیس‌جمهور وقت تایوان به امریکا باعث یک تنش بحرانی در تنگه تایوان شد.

چینی‌ها که از این سفر خشمگین شده بودند، موشک‌هایی را به آب‌های اطراف تایوان شلیک کردند، ولی بلافاصله بعدازاینکه امریکا دو ناوگروه جنگی برای نشان دادن قاطعیت خود اعزام کرد، تنش فرونشست. حالا به فاصله ۲۷ سال بعد از آن تنش، نه چینی‌ها همان چشم‌بادامی‌های سابق‌اند و نه سیاست غالب در امریکا مثل آن سال‌ها، تنش‌زدایی با هدف ادغام چین در ترتیبات جهانی است.

جنگ «می‌شود» یا «نمی‌شود»؟

زمان‌بندی سفر رئیس مجلس نمایندگان به پکن نیز حائز اهمیت است. رهبران چین ماه جاری (آگوست) قرار است در یک نشست تابستانی سالانه در استراحتگاه ساحلی بیدایه گرد هم بیایند، نشستی که انتظار می‌رود در آن مسیر یک دوره دیگر ریاست جمهوری او را هموار خواهد کرد. سوزان آل. شیرک، رئیس مرکز چین قرن بیست‌ویکم در کالیفرنیا سن دیگو معتقد است که سفر پلوسی برای دوره «بسیار پرتنشی در سیاست داخلی چین» برنامه‌ریزی‌شده است. به گفته او «رئیس‌جمهور چین و بسیاری دیگر از چهره‌های سیاسی نخبه در چین، دیدار پلوسی را تحقیرشی جین پینگ و رهبری او می‌دانند و این بدان معناست که او احساس می‌کند مجبور است به گونه‌ای واکنش نشان دهد تا قدرت خود را نشان دهد.» تحت چنین شرایطی، به نظر می‌رسد برنامه‌ریزی سفر پلوسی با توجه به چنین شرایطی در حال انجام است.

از سوی دیگر، افزایش میزان نیروهای فعال نظامی چین - به‌ویژه نیروهای هوایی این کشور- نشان می‌دهد پکن خود را برای یک جنگ تمام‌عیار آماده کرده است. ایالات‌متحده نیز به‌صورت آرام و بی‌صدا در حال تقویت نیروهای نظامی خود در دریای جنوبی چین است. اخیراً مقامات دفاعی آمریکا اعلام کرده بودند افزایش نیروهای نظامی در دریای جنوبی چین برای اطمینان حاصل کردن از امنیت رئیس مجلس نمایندگان در سفر به تایوان است اما این سفر نیازی به جت‌های جنگی، کشتی‌های بزرگ نظامی و همچنین ابزار و تجهیزات نظارتی بسیار قوی نظامی نداشت و تنها مسئله‌ای را که به ذهن متبادر می‌سازد، این است که آمریکایی‌ها نسبت به شروع جنگ جدید با کمک نظامی به تایوان در مقابله با چین بی‌میل نیستند.

نکته مهم دیگر در این ماجرا، این است که سفر احتمالی پلوسی به تایوان شاید از منظر جنگ‌طلبان و تندروهای واشنگتن سفری بشدت مهم و تأثیرگذار در منطقه جلوه کند اما از منظر منافع ملی آمریکا تأمین‌کننده این منافع نخواهد بود، زیرا تنها باعث ایجاد تنش در دنیا می‌شود که تاوان آن را باید مالیات‌دهندگان آمریکایی بپردازند. ایالات‌متحده هم‌اینک میلیاردها دلار به اوکراین برای مقابله با روسیه کمک کرده است و درصورتی‌که جنگی با چین در بگیرد، اروپای غرق در مشکلات اقتصادی نمی‌تواند کمک شایانی به تایوان داشته باشد و این آمریکا و ژاپن و تا حدی استرالیا هستند که باید تاوان این جنگ را بپردازند.

حمایت بایدن از «تایوان مستقل»

نوامبر سال گذشته میلادی جو بایدن اما به‌صورت صریح اعلام کرد تایوان ازنظر ایالات‌متحده «مستقل» است. گفتن همین جمله کافی بود تا درها را برای انجام عملیات نظامی در منطقه هم توسط چین و هم ایالات‌متحده باز کند. چین از آن پس می‌داند که ایالات‌متحده درنهایت به نفع جدایی‌طلبان در تایوان گام برمی‌دارد و تصمیم خود را گرفته است که دست به ماجراجویی نظامی در منطقه بزند؛ این همان اقدامی است که آمریکا درباره اوکراین نیز انجام داد و درنهایت باعث حمله نظامی روسیه به این کشور شد. آن‌طور که رسانه‌های دموکرات مانند نیویورک‌تایمز بیان کرده‌اند، شاید طرح ایده سفر پلوسی به تایوان در راستای سیاست‌های جنگ‌طلبانه تندروها در 2 حزب دموکرات و جمهوری‌خواه باشد اما مشاوران پلوسی گفتند این کار تنها نشان دادن تعهد عمیق ایالات‌متحده به تایوان است که باعث می‌شود چین در برآورد سود و زیان خود در حمله به تایوان تجدیدنظر کرده و بداند با وجود حضور و حمایت تمام‌قد آمریکا از تایوان امکان حمله به این منطقه وجود ندارد.