روابط عربستان و اسراییل به روایت بلومبرگ؛ نه دوست، نه دشمن

ایندیپندنت در مطلبی نوشته است: عربستان سعودی و اسراییل دیگر دشمن نیستند، اما دوست هم نیستند. این چکیده تحلیل بلومبرگ از دوران جدید روابط ریاض و تل‌آویو پس پیمان ابراهیم است. تحلیلی که می‌گوید، اولویت امنیت منطقه و توسعه اقتصادی، زمینه‌هایی برای تعامل پدید آورده است اما همچنان اصل سیاست ریاض در قبال تل‌آویو برمبنای حل مساله فلسطین استوار است.

بلومبرگ با اشاره به نقش بستن تصویر مقامات اسراییلی در صفحه تلویزیون دولتی عربستان یا سرمایه‌گذاری برخی خانواده‌های سعودی در شرکت‌های اسراییلی می‌نویسد: همه این تحولات تا چندی پیش غیرقابل تصور بود اما دو طرف حرکت محتاطانه‌ای در مسیر روابط پراگماتیک اقتصادی و امنیتی دارند.

به گزارش این خبرگزاری آمریکایی، شاهزاده محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان سعودی به دنبال شتاب بخشیدن به طرح‌های خود برای ایجاد تنوع در منابع درآمد اقتصادی است و اسراییل می‌خواهد پیمان عادی‌سازی روابط با کشورهای کوچکتر عربی را به عربستان توسعه دهد.

شاهزاده محمد بن سلمان اوایل سال جاری در مصاحبه‌ای گفت که اسراییل دیگر دشمن نیست اما متحد هم نیست.

عربستان سعودی و دیگر کشورهای عربی همسایه برای دهه‌ها پس از شکل‌گیری اسراییل در سال 1948، در حمایت از فلسطینی‌ها، "کشور اسراییل" را به رسمیت نشناختند. در این دوران تعامل با اسراییل غیرممکن بود و حتی نظرسنجی‌های امروز هم نشان می‌دهد که اکثریت افکار عمومی کشورهای عربی هنوز موافق پذیرش اسراییل به عنوان یک "کشور" نیست.

به گزارش بلومبرگ آنچه که هم اکنون بین اسراییل و عربستان جریان دارد، گرم‌تر شدن روابط نیست، هرچند که امروز اسراییلی‌های دارای گذرنامه کشور ثالث، آسان‌تر به عربستان سفر می‌کنند و برخی از طریق شرکت‌های خارجی درصدد تجارت‌اند.

بلومبرگ در ادامه گزارش خود به دو شرکت مهندسی و نرم‌افزار اسراییلی اشاره می‌کند که اگرچه به‌طور مستقیم با عربستان تجارت نمی‌کنند، محصولات آنها در پروژه‌های شرکت‌های دیگر که در عربستان فعال‌اند، استفاده می‌شود.

بلومبرگ می‌نویسد، روابط امنیتی محرمانه به خصوص به دلیل ادامه نگرانی‌ها درباره فعالیت‌های منطقه‌ای ایران ادامه دارد اما در حال حاضر اصلی‌ترین محرک برقراری روابط اقتصادی قوی‌تر، تلاش عربستان برای کاهش وابستگی به درآمد نفتی و توسعه صنایع است.

بازتعریف گفتمان حاکم بر مساله اسراییل نیز موضوعی است که مورد توجه این خبرگزاری آمریکایی قرار گرفته است. بلومبرگ به حضور بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر سابق اسراییل در گفت‌وگوی تلویزیونی العربیه اشاره می‌کند، یا تحولاتی که پیرامون جامعه کوچک کارگران خارجی یهودی در ریاض شکل گرفته است.

بلومبرگ در ادامه با اشاره به شکل‌گیری پیمان ابراهیم بین اسراییل با امارات و بحرین در سال ۲۰۲۰ می‌نویسد، در آن زمان گمانه‌زنی‌هایی درباره عادی‌سازی روابط اسراییل و عربستان سعودی مطرح بود. برای مقامات اسراییل فارغ از اینکه از چه دولت یا حزبی باشند، اینکه عربستان سعودی، به عنوان وزنه ژئوپولتیکی منطقه، اسراییل را به رسمیت بشناسد، بسیار ارزشمند است.

اما تا امروز این امر محقق نشده است، چرا که دیدگاه‌های مذهبی و نقش منطقه‌ای عربستان سعودی، موجب می‌شود سیاست‌های آن تا حدودی با کشورهای کوچکتر منطقه متفاوت باشد.

جیسون گرین‌بلت، نماینده ویژه آمریکا در امور خاورمیانه در دولت دونالد ترامپ که نقش مهمی در شکل‌گیری پیمان ابراهیم داشت، می‌گوید: «عربستان سعودی از منافعی که اسراییل می‌تواند برای منطقه داشته باشد آگاه است، حتی اگر آماده امضا نوعی توافق عادی‌سازی روابط نباشد.»

به گزارش بلومبرگ، در این فضای پیچیده، مقامات سعودی همچنان تاکید دارند که حل مساله فلسطین،‌ در کانون سیاست آنها قرار دارد.

ریما بنت بندر،‌ سفیر عربستان سعودی در واشنگتن نیز می‌گوید که عادی‌سازی روابط به خودی خود یک هدف سیاسی نیست.

برخی تحلیلگران هم به اسراییل هشدار داده‌اند که تحت فشار قرار دادند عربستان برای عادی‌سازی روابط می‌تواند نتیجه عکس به همراه داشته باشد و شتاب در این زمینه می‌تواند به روابط آسیب بزند.

با این حال برخی تجار، تحولات جزئی را نیز برای تجارت خوب ارزیابی می‌کنند.

در این بین پروژه بلندپروازانه "نئوم" عربستان در ساحل دریای سرخ در فاصله ۴۰ دقیقه رانندگی از اسراییل، برای تجار و شرکت‌های اسراییلی بسیار جذاب است.