از ریزپرنده‌های مهاجم به اصفهان چه می‌دانیم؟/ کوادکوپتر، کوچک اما دردسرساز
کارشناسان نظامی می‌گویند که ریزپرنده‌ها و پهپادهای کوچک قادر به حمل مواد انفجاری زیادی نیستند؛ هرچند که تلاش‌های زیادی برای افزایش توان حمل مواد انفجاری آنها وجود دارد. به گفته آنها، زمانی که هدف این پهپادها انبار اسلحه یا مواد اشتعال‌زا باشد، انفجار بزرگی رقم خواهد خورد.
یکی از مجتمع‌های کارگاهی وزارت دفاع در اصفهان شامگاه شنبه (28 ژانویه - 8 بهمن) مورد حمله قرار گرفت. مقام‌های امریکایی به منابع خبری مختلف گفته‌اند سازمان اطلاعات و عملیات ویژه اسراییل، موساد در پس این حمله بوده و بیانیه وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح ایران نشان می‌دهد این حمله که «تلفات جانی نداشته و آسیب جزیی به سقف کارگاه وارد کرده» به وسیله «ریزپرنده‌ها» انجام شده است.
مقام‌های دولتی ایران مشخص نکرده‌اند که این «ریزپرنده‌ها» از چه نوعی بوده و جزییاتی از مدل یا نحوه عملیات آنها را فاش نساخته‌اند اما به گفته آنها پدافند هوایی موفق به سرنگون ساختن آنها شده و هرسه ریزپرنده ساقط شده‌اند.
نورنیوز رسانه نزدیک به شورای عالی امنیت ملی ایران در گزارشی که روز چهارشنبه (اول فوریه - 12 بهمن) منتشر کرد در این باره می‌نویسد: «قطعات ریزپرنده‌هایی که علیه مجتمع کارگاهی وزارت دفاع در اصفهان مورد بهره‌برداری قرار گرفته بود به همراه مواد انفجاری، با مشارکت و هدایت گروه‌های کردی که در اقلیم کردستان عراق مستقر هستند وارد ایران شده است.»
به نوشته نورنیوز، این گروه‌ها پس از دریافت قطعات ریزپرنده‌ها آنها را از طریق «یکی از مسیرهای صعب‌العبور در شمال غرب» وارد کشور و در داخل ایران مونتاژ کرده‌اند.
هرچند گفته می‌شود خسارت‌های ناشی از این حمله بسیار اندک بوده اما وقوع این حمله در یکی از مرکزی‌ترین نقاط خاک ایران برای بسیاری این سوال را ایجاد کرده است که مهاجمین دقیقا چگونه و از طریق چه ابزارهایی اقدام به انجام این عملیات کرده‌اند و چه عملیات‌هایی مشابه با این عملیات در گذشته انجام شده است.
«ریزپرنده» یا کوادکوپترهای مهاجم
در بیانیه ابتدایی وزارت دفاع توضیحی درخصوص نوع پهپادهای مهاجم ارایه نشده اما در توضیحات تکمیلی که روز یکشنبه 9 بهمن توسط خبرگزاری ایرنا منتشر شد، این ریزپرنده‌ها «کوادکوپتر پیشرفته مجهز به بمبلت» توصیف شده‌اند؛ ابزاری تهاجمی که بارها از سوی اسراییل علیه دشمنان منطقه‌ای مورد استفاده قرار گرفته است. کوادکوپتر نوعی پهپاد است که ابعاد کوچک‌تری نسبت به بیشتر انواع پهپادها دارد و به دلیل کمک گرفتن از چهار پروانه برای نیروی پیشران چنین نام گرفته است.
گمانه‌زنی‌های زیادی درباره مدل این کوادکوپترها مطرح می‌شود اما هنوز کارشناسان قادر به اظهارنظر رسمی در این باره نیستند. نشریه امریکایی نیوزویک در گزارشی نوشته است که کمپانی اسراییلی اِلبیت در نوامبر 2022 از میکرو پهپاد جدیدی به نام لانیوس رونمایی کرد که قادر به حمل مواد انفجاری است و قدرت مانور بسیار زیادی دارد.
به گفته سازندگان این کوادکوپتر، لانیوس برای عملیات در محیط شهری طراحی شده و عملیات‌های زیادی را می‌تواند انجام دهد. در توضیحاتی که البیت برای این پهپاد منتشر کرده آمده است که لانیوس قادر به نقشه‌برداری و تصویربرداری دقیق از ساختمان‌ها و تاسیسات بوده، می‌تواند از فضاهای باریک عبور کند، امکان شناسایی تهدیدها را داراست و می‌تواند به اهدافی که برایش تعیین می‌شود ضربه بزند.
خصوصیات این مدل پهپاد، با روندی که ایران از عملیات تشریح کرده مطابقت‌های زیادی دارد اما باتوجه به اینکه در گذشته و مدت‌ها پیش از رونمایی از این پهپاد نیز عملیات‌هایی با خصوصیت‌های مشابه در دیگر نقاط دنیا ازجمله غزه و لبنان از سوی اسراییل انجام شده بود، نمی‌توان با قطعیت مدل پهپاد را مشخص کرد.
برخی منابع خبری در این زمینه اعلام کرده‌اند که برد کوادکوپترها محدود به چند ده متر است اما جست‌وجو و بررسی انواع کوادکوپترها از سوی «اعتماد» نشان می‌دهد کوادکوپترهایی با برد ده‌ها کیلومتر هم وجود دارند.
کارشناسان نظامی می‌گویند ریزپرنده‌ها و پهپادهای کوچک قادر به حمل مواد انفجاری زیادی نیستند؛ هرچند که تلاش‌های زیادی برای افزایش توان حمل مواد انفجاری آنها وجود دارد. به گفته آنها، زمانی که هدف این پهپادها انبار اسلحه یا مواد اشتعال‌زا باشد، انفجار بزرگی رقم خواهد خورد. اما زمانی که هدف تعیین شده برای پهپادها تاسیسات اداری یا آزمایشگاهی باشد، حجم آسیب کمتر خواهد بود.
رانن سولومون، تحلیلگر نظامی مستقل به روزنامه وال‌استریت‌ژورنال می‌گوید: «حجم انفجار نشان می‌دهد که هدف حمله یک انبار تسلیحاتی نبوده است.» او معتقد است: «هدف حمله احتمالا یک آزمایشگاه یا تاسیسات عادی نظامی بوده است.»
نگاهی به حملات مشابه
روزنامه نیویورک‌تایمز می‌نویسد، استفاده از کوادکوپترهایی با قابلیت‌هایی مشابه قابلیت‌های کوادکوپترهای مهاجم به اصفهان به امضایی برای این نوع از حملات تبدیل شده است.
بیروت: یک کوادکوپتر انتحاری در آگوست 2019 به سوی کارگاهی در حوالی شهر بیروت اعزام شد تا ماشین‌آلاتی را که براساس ادعای مقام‌های اسراییلی برای تولید موشک به کار می‌رفتند نابود کند. پیش‌تر چندین‌بار مقام‌های اسراییلی با کوادکوپترهای مشابه به خودروهای نظامی و مخفیگاه‌های سربازان حزب‌الله لبنان حمله کرده بودند.
تاسیسات تسا در کرج: در ژوئن 2021، چند کوادکوپتر انتحاری به یکی از مهم‌ترین تاسیسات تولید سانتریفیوژ در ایران حمله کردند.
تصاویر ماهواره‌ای از آسیب‌های قابل توجه به این تاسیسات خبر می‌دادند اما مسوولان ایران می‌گویند این عکس‌ها پس از برداشتن سقف به منظور تعمیر گرفته شده و روایتگر آسیب نیستند. علی ربیعی، سخنگوی وقت دولت ایران این اقدام را به دلیل «عصبانیت دشمنان صهیونیستی از تلاش اعضای برجام برای احیای کامل این توافق‌نامه» دانست و گفت: «هدف نهایی آن جلوگیری از ادامه این روند دیپلماتیک سازنده است.البته ما متعهد به تلافی هم‌سطح در زمان و با شدتی متناسب هستیم اما اجازه نخواهیم داد که دشمنان به اهداف سیاسی خود دست پیدا کنند.» محمد اسلامی، رییس سازمان انرژی اتمی ایران هم اسراییل را عامل حمله تروریستی به تاسیسات کرج معرفی کرد.
کرمانشاه: یک سال پس از ماجرای کرج، در فوریه 2022 رسانه‌های امریکایی و اسراییلی مدعی شدند که 6 کوادکوپتر انتحاری به یک انبار پهپادی در کرمانشاه حمله کرده و آسیب زیادی به پهپادهای ایرانی وارد کرده‌اند. آنها همچنین مدعی شدند که حملات موشکی ایران علیه برخی مناطق در کردستان عراق در پاسخ به این حمله بوده است. مقام‌های ایرانی هیچ‌گاه وقوع حمله به تاسیسات پهپادی در کرمانشاه را تایید نکرده‌اند.
پارچین: در مه 2022، بار دیگر رسانه‌های امریکایی و اسراییلی مدعی شدند که کوادکوپترهای اسراییلی به یک تاسیسات آزمایشگاهی در اطراف تهران حمله کرده‌اند. مقام‌های ایرانی وقوع این حمله را نیز تایید نمی‌کنند و می‌گویند «سانحه» عامل انفجار در پارچین بود.
تلاش برای توسعه کوادکوپترها
هرچند اسراییل از بازیگران پیشرو در تولید کوادکوپترهای تهاجمی به حساب می‌آید اما برخی شرکت‌ها با همکاری وزارت دفاع اسراییل در تلاش برای توسعه کوادکوپترها هستند.
کمپانی آئروتور در اکتبر 2022 اعلام کرد به دنبال توسعه کوادکوپترهایی است که قادر به حمل مواد انفجاری با وزن تا 30 کیلوگرم باشند. مدیریت تحقیق و توسعه وزارت دفاع اسراییل در مسیر توسعه این پهپاد با آئروتور همکاری می‌کند و معتقد است این کوادکوپترها کمک بزرگی برای عملیات‌های آینده ارتش اسراییل هستند.
راز گوا، مدیرعامل آئروتور در آن زمان به نشریه جینز گفت که این شرکت در حال توسعه دو پهپاد Apus 15 -که یک نمونه اولیه کارآمد است- و Apus 50 -پهپادی پیشرفته‌تر با تکنولوژی‌های جدید- است.
