فرهنگ «صلح و هماهنگی» چین پشت توافق ایران و عربستان سعودی
چایخانه در فرهنگ چین همواره محلی برای بحث و بررسی امور خانوادگی، ملی و جهان بوده است. « مشورت و بررسی امور به هنگام صرف چای» در برخی از مناطق چین سابقهدار است و سنتی دیرین به حساب میآید. در چایخانه، طرفین دور هم می نشینند و موقع نوشیدن چای نه تنها به تبادل احساسات پرداخته و درخواستهای خود را مطرح میکنند، بلکه راههای حل مشکل را نیز با مشورت پیدا میکنند.
ابراز احترام به یکدیگر با یک فنجان چای نه تنها یک روش مهمان نوازی چینی است، بلکه راهی برای بیان فرهنگ «صلح و هماهنگی» چینی نیز محسوب میشود. فرهنگ سنتی چین از هماهنگی حمایت میکند. مفاهیمی مانند «احترام به صلح»، «با دیگران مهربان باش»، و «آنچه برای خود نمیپسندی برای دیگران هم مپسند» نسل به نسل در کشور چین منتقل شده و عمیقاً در روحیه مردم چین ریشه دوانده و در رفتار چینیها منعکس شده است.
در مراسم افتتاحیه بازیهای المپیک 2008 پکن، تنها دو کاراکتر چینی 和«هماهنگی» و 茶«چای» به نمایش درآمد. این دو کاراکتر هم تمدن معنوی و هم تمدن مادی خلق شده توسط ملت چین را نمایندگی میکنند. این دو رابطه نزدیک بین «هماهنگی» و «چای» را نشان میدهند؛ «هماهنگی» از چای به عنوان واسطه استفاده میکند، چای «هماهنگی» را زیبایی خود میداند و «هماهنگی» روح فرهنگ چای چینی محسوب میشود.
اخیراً ایران و عربستان سعودی در پکن با هم دست دادند و به توافق ازسرگیری روابط سیاسی رسیدند. شخصی پرسید، چین از چه نوع «جادویی» برای گرد هم آوردن این «دشمنان» قدیمی و دسترسی به این توافق حیرت انگیز استفاده کرد؟ این توافق مقدمتا ناشی از میانجیگری عراق و عمان است، اما در نهایت ایران و عربستان سعودی تصمیم گرفتند در پکن توافقنامه را امضاء و بیانیهای صادر کنند؛ در واقع باید گفت علت اصلی رقم خوردن این اتفاق اعتمادشان به چین است و دلیل عمیقتر این اعتماد این است که آنها رفتار و فرهنگ سنتی چین را تائید میکنند.
چین در امور بینالمللی همیشه شفاف عمل کرده، منصف بوده و ازعدالت طرفداری نموده و روابط دوستانه خود را با همه کشورهای خاورمیانه حفظ کرده است. چین به طور فعال مذاکرات صلح در خاورمیانه را ترویج میکند و از طرفهای مربوطه دعوت میکند که منافع بلندمدت صلح و توسعه منطقهای را در نظر بگیرند، گذشته را کنار بگذارند و به آینده نگاه کنند و به دنبال بزرگترین مقسوم علیه مشترک باشند. چین هرگز طرفهای ضعیف را مورد آزار و اذیت قرار نمیدهد و بر عدم مداخله در امور داخلی سایر کشورها اصرار دارد. کشورهای منطقه، از جمله ایران و عربستان سعودی، این گزارهها و اقدامات چین را مورد توجه قرار دادهاند.
ایران و عربستان مایلند میانجیگری چین را بپذیرند، اما نحوه صحبت در مورد آن نیز بسیار مهم است. همه متوجه شدند که این بار وزارت خارجه چین متن خبری را منتشر کرد که در آن به جای واژه «مذاکره» از «گفتگو» بین ایران و عبرستان سعودی استفاده کرد. گفتگو، گفت و شنودی آرام است، بدون چانه زنی شدید و اعصابی متشنج. حاضران نشست میتوانند در اوقات فراغت چای بنوشند و صحبت کنند. چنین رونی بهتر میتواند نشان دهنده حسن نیت و قابل اطمینان بودن چین باشد و برای دو طرف راحت تر خواهد بود که به جای ایجاد خط دفاعی به هم پیوسته، قلب خود را باز کنند. این همچنین نشان دهنده قرابت فرهنگ «صلح و هماهنگی» چینی است.
بسیاری از مفسران درباره توفق ایران وعربستان گفتند که این یک پیروزی برای دیپلماسی چین و باخت برای دیپلماسی آمریکایی است. برخی میپرسند آمریکا به عنوان قدرت اول جهان امروز چرا نتوانسته به توافق بین ایران و عربستان دست یابد؟
دلیل آن روشن است: اول، ایالات متحده چنین ارادهای ندارد. به گفته یک افسر ارتش آمریکا که در امور خاورمیانه دست داشت، آشتی ایران و عربستان برای تجار اسلحه آمریکایی خبر بدی است و باعث بیکاری پرسنل دفاعی آمریکا خواهد شد. دوم، ایالات متحده منصف نیست و غیرقابل اعتماد است. راهبرد اصلی آمریکا در خاورمیانه کسب منافع ژئوپلیتیکی از طریق تشدید منازعات بین کشورهای منطقه است، علاوه بر این، ایالات متحده همواره مغرور و سلطه گر بوده و تمایل زیادی به دخالت مکرر در امور داخلی سایر کشورها داشته است. واشنگتن به تحریم و سرکوب و حتی راه اندازی مستقیم جنگ علاقه دارد. علاوه بر این، ایالات متحده دارای سوابق بسیاری از تنها گذاشتن متحدان خود در لحظات حساس است. طبیعی است نمیتوان با این سوابق، اعتماد کشورهای منطقه را جلب کرد.
همانطور که چهره واقعی ایالات متحده به تدریج توسط جهان شناخته میشود، کشورهای بیشتری از ایالات متحده دور میشوند و فرهنگ «صلح و هماهنگی» چین توسط کشورهای بیشتری به رسمیت شناخته میشود.