تحلیل چرایی اذعان رییس جمهور ترکیه به شکست در انتخابات/ آیا اردوغان دموکرات‌منش‌تر شده است؟

  اردشیر پشنگ، پژوهش‌گر ارشد انجمن ایرانی مطالعات غرب آسیا و از نویسندگان کتاب «ترکیه، گذشته، حال و آینده» نوشت: آیا اردوغان دموکرات‌منش‌تر شده است؟انتخابات شهرداری‌های ترکیه با درجه آزادی و رقابت نسبتا خوبی برگزار شد و طی آن بزرگ‌ترین شکست حزب عدالت و توسعه در مقابل رقبا در شهرهای مهم از استانبول، آنکارا، ازمیر تا دیاربکر (آمد) رقم خورد.

   از دیگر نکات قابل تامل اذعان شخص اردوغان رهبر بلامنازع 22 سال اخیر ترکیه به این شکست و پذیرش آن بود. کاری که نه تنها در خاورمیانه مرسوم نیست که حتی در آمریکا هم ترامپ انجام نداد

  در اینجا البته یک نکته نه چندان ظریف بلکه بسیار مهم و آشکار وجود دارد و آن هم این است که  هر چند در ساختار سیاسی ترکیه شهرداری ها رکن مهمی هستند اما اهمیت آنها در مقایسه با انتخابات پارلمانی این کشور کاملا در حاشیه قرار دارد.

 به خصوص در زمانی که ساختار سیاسی ترکیه تا سال 2017 پارلمان محور بود. بدین معنی که این انتخابات پارلمانی است که تکلیف قدرت و مدیریت ثروت از راه تشکیل دولت و تعیین نخست وزیر و وزرا را مشخص می‌کند.

    در نتیجه یک تفاوت جدی میان واکنش رفتاری اردوغان 2024 با اردوغان 2015 وجود دارد، به نظر می‌رسد این تفاوت بیش از آنکه ناشی از افزایش سن، تجربه، دموکراتیک شدن و یا فروتنی اردوغان باشد به اهمیت متفاوت دو انتخابات ربط دارد! به چه معنا؟

  اردوغان در انتخابات شهرداری‌ها این‌بار شدیدتر از دوره‌ی قبل شکست خورد، شکست را هم پذیرفت اما در سال 2015 در زمانی که در انتخابات پارلمانی نتوانست به نصف به اضافه‌ی یک برای تشکیل دولت یکدست برسد در آنجا اولا با فراهم کردن شرایطی گفت‌وگوهای منجر به تشکیل دولت ائتلافی را دچار شکست کرد (البته تندروی دیگر رهبران همچون دمیرتاش نیز در شکست این سناریو نقش داشتند)،

ثانیا کشور را به یک انتخابات زودهنگام سوق داد و برای رسیدن به نتیجه دلخواه حاضر شد با افزایش تنش با پ.ک.ک کشور را وارد یک جنگ داخلی با کُردها کرده تا از سایه کسب حمایت ملی‌گراهای افراطی و در شرایط جنگی به نتیجه مطلوب برسد که رسید!

همچنین یکی دیگر از انگیزه‌های اردوغان برای جلوگیری از شکست پروژه تغییر قانون اساسی و تبدیل کردن سیستم پارلمانتاریستی به سیستم عمدتا ریاستی، حذف رقبا و رهبرانی بود که رویای قدرت او را به مخاطره میانداختند، از جمله صلاح‌الدین دمیرتاش و یا چند هزار نفر فعال سیاسی که پس از کودتای نافرجام به بهانه‌های واهی از کار برکنار و یا راهی زندان‌شان کرد!

  به عبارت دیگر آنجا که انتخابات و یا رفراندوم بر سر بقا و ماندن و نماندن در قدرت است، اردوغان برای ماندن حتی حاضر به راه اندازی جنگ داخلی و اخراج هزاران نفر از سر کار و زندانی کردن صدها نفر از رقبا شد و اینجا که انتخابات هرچند مهم اما بر سر بقا در زمان فعلی نیست او نتیجه را پذیرفته، با این همه رفتار او قابل تحسین است.