کشف ویروسی که به باکتری‌های خفته حمله می‌کند

باکتری‌ها اغلب برای جلوگیری از نابود شدن توسط آنتی‌بیوتیک‌ها یا سایر تهدیدات، غیرفعال می‌شوند که همین موضوع، درمان آنها را دشوار می‌کند. اکنون دانشمندان ویروسی را کشف کرده‌اند که می‌تواند به این دشمن‌های خفته حمله کند و در صورت همراه شدن با داروها، عفونت‌ها را به طور موثری از بین ببرد.

به گزارش نیو اطلس، باکتری‌ها در محیط‌های خصمانه مانند زمانی که در معرض آنتی‌بیوتیک‌ها قرار می‌گیرند، می‌توانند به نوعی خواب زمستانی بروند، جایی که رشد و تقسیم آنها متوقف می‌شود تا زمانی که همه چیز دوباره آرام شود. این موضوع، نابودی کامل آنها را دشوار می‌کند و به مشکل رو به رشد مقاومت آنتی‌بیوتیکی کمک می‌کند که در نهایت حتی عفونت‌های اساسی را نیز کشنده می‌کند.

شکل دیگری از درمان از ویروس‌های شکارچی باکتری به نام فاژ برای از بین بردن عفونت‌ها استفاده می‌کند، اما این روش نیز باز هم عمدتاً به دلیل توانایی باکتری‌ها در فرو رفتن به خواب زمستانی تا زمانی که خطر برطرف شود، با مشکلاتی در کارآیی مواجه شده است.

باکتریوفاژها(باکتری‌خوارها) یا به اختصار فاژها، ویروس‌هایی هستند که به باکتری‌ها حمله می‌کنند و آنها را از بین می‌برند. این ویروس‌ها برای باکتری‌ها اختصاصی هستند و نمی‌توانند به یوکاریوت‌ها حمله کنند.

حالا دانشمندان سوئیسی در موسسه ETH زوریخ این فرضیه را مطرح کرده‌اند که باید گونه‌های فاژی وجود داشته باشند که بتوانند در این حالت خفته به باکتری‌ها حمله کنند. اکنون پس از سالها جستجو، آنها دقیقاً چنین فاژی را شناسایی کرده‌اند که نام آن را پاراید(Paride) گذاشته‌اند.

این تیم دریافت که پاراید قادر به آلوده کردن گونه باکتری Pseudomonas aeruginosa است که مسئول طیف وسیعی از عفونت‌های رایج مانند ذات‌الریه و عفونت‌های ادراری است و به طور فزاینده‌ای در برابر دارو مقاوم می‌شود.

نکته مهم این است که این فاژ می‌تواند این کار را حتی زمانی که باکتری خفته است نیز انجام دهد، اگرچه دانشمندان هنوز دقیقاً مطمئن نیستند که چگونه این کار را انجام می‌دهد.

در حال حاضر آنها گمان می‌کنند که ابتدا از یک «کلید مولکولی» برای بیدار کردن آنها استفاده می‌کند، سپس با ربودن مکانیسم تکثیر باکتری‌ها، تکثیر می‌شود.

این تیم، عملکرد ضد باکتری پراید را در برابر کشت‌های باکتریایی ظروف آزمایشگاهی P. aeruginosa آزمایش کردند و مشاهده کردند که این فاژ به تنهایی قادر بود ۹۹ درصد از باکتری‌ها را حتی در حالت خفته از بین ببرد.

هر چند این فاژ ممکن است موثر به نظر برسد، اما یک درصد باقی مانده از باکتری‌ها می‌توانند دوباره جمع شوند و مشکلاتی ایجاد کنند. با این حال، هنگامی که این روش فاژدرمانی با آنتی بیوتیکی به نام مروپنم(meropenem) همراه شد، این ترکیب توانست تمام جمعیت باکتری‌ها را از بین ببرد.

مروپنم به تنهایی هیچ تاثیری بر باکتری‌های خفته ندارد، اما در حمله به باکتری‌های فعال موثر عمل می‌کند. بنابراین احتمالا پاراید همه باکتری‌ها را بیدار می‌کند و بیشتر آنها را می‌کشد، در حالی که مروپنم بقیه را که حالا بیدار شده‌اند، نابود می‌کند.

پژوهشگران در آزمایش‌های بعدی، فاژ، آنتی‌بیوتیک یا هر دو را در موش‌های مبتلا به عفونت مزمن تجویز کردند. هیچ یک از درمان‌ها به تنهایی خوب عمل نکردند، اما با هم اثر قابل توجهی در برابر باکتری‌ها داشتند.

اینیا مافی نویسنده این مطالعه گفت: این نشان می‌دهد که کشف ما فقط یک محصول مصنوعی آزمایشگاهی نیست، بلکه می‌تواند از نظر بالینی نیز مفید باشد. این اولین فاژ توصیف شده در ادبیات علمی است که نشان داده در حالت غیر فعال به باکتری‌ها حمله می‌کند.

این تیم می‌گوید که باید کار بیشتری انجام شود تا بررسی شود که پاراید دقیقاً چگونه قربانیان خواب‌آلود خود را از بین می‌برد، اما این یک گام امیدوارکننده برای بهبود اثربخشی فاژدرمانی و مقابله با بلای ابرمیکروب‌هاست.

این پژوهش در مجله Nature Communications منتشر شده است.