آیا دید و بازدیدهای فامیلی تعطیلات را خراب می‌کند؟

برای دسته‌ای از افراد، دیدوبازدید عید و مهمانی‌های خانوادگی عذابی است که هرطور شده باید از آن فرار کرد. تمارض، قرارهای دوستانه و مسافرتْ راه‌های دورزدن این عذاب الیم است. در مقابل، برای عده‌ای دیگر تعطیلات فقط‌وفقط با درکنار هم بودن و جمع‌های فامیلی معنا پیدا می‌کند و این آداب‌ورسوم خانوادگی است که می‌تواند از خراب‌شدن تعطیلات جلوگیری کند. پژوهشی جدید در این زمینه به نتایج جالبی رسیده است.

بعضی از آدم‌ها در تعطیلات به خانه می‌روند، فقط به‌امید اینکه از این دورۀ زمانی جان سالم به در ببرند. آن‌ها می‌خواهند تماماً در تلفن همراه یا مثلاً فوتبال غرق شوند تا از بگومگو با فامیل‌ها دور باشند. اما تحقیق حاضر می‌گوید که این تصورْ اشتباه است. آداب‌ورسوم خانوادگی، از هر نوعی که باشد، می‌تواند از خراب‌شدن تعطیلات جلوگیری کند و می‌ارزد که تلاش کنیم خانواده را دور هم جمع کنیم.

صد‌ها تَن از کاربران اینترنت آداب‌ورسومی را توصیف کردند که با خانواده‌شان در طول کریسمس، اولین روز سال و عیدِ پاک انجام داده بودند: از تزئین درخت گرفته تا پیداکردن تخم مرغ‌های رنگی. آن‌هایی که می‌گفتند آداب‌و‌رسومِ دسته‌جمعی را انجام داده‌اند، در مقایسه با آن‌هایی که انجام نداده بودند، به خانواده‌هایشان بیشتر احساس نزدیکی می‌کردند. این حسْ تعطیلات را برایشان شیرین‌تر و بالطبع لذت‌بخش‌تر کرده بود. جالب‌تر از همه اینکه، نوع مراسمی که تعریف می‌کردند هیچ ربط مستقیمی به لذت‌بردن نداشت، مثل خوردن غذایی خاص با خانواده، آداب دینی یا مراسم با هم باشیم.

اما تعداد دفعات انجام این کار‌ها ربط مستقیمی به لذت داشت. ظاهراً انجام این آداب‌و‌رسوم همراه با خانواده تعطیلات را بهبود می‌دهد: هرچه شرکت در مراسم بیشتر، شادی و خوش‌حالی بیشتر این تحقیق تن‌ها می‌توانست همبستگیِ پاسخ شرکت‌کنندگان را محاسبه کند، ولی جهت علّی دو پدیده را مشخص نمی‌کرد: آیا آداب‌و‌رسومْ لذت تعطیلات را بیشتر می‌کند یا اینکه [برعکسْ]کسانی که از تعطیلات لذت می‌برند ترجیح می‌دهند مراسم بیشتری اجرا کنند. بااین‌حال، امتیازی که افراد پس از توصیف مراسم‌ها به لذتشان می‌دادند بیشتر از زمانی بود که امتیازدهی را قبل از توصیف مراسم‌ها انجام می‌دادند. این نکته نشان می‌دهد که حتی فکرکردن به آن مراسم‌ها نیز تجربۀ فرد را خوشایندتر می‌کند.

محقق مدرسۀ بازرگانی هاروارد و نویسندۀ اصلی مقاله می‌گوید: «این مراسم، هرچه باشد و هرچقدر کم و کوچک به چشم بیاید، به انسان‌ها کمک می‌کند تا واقعاً به یکدیگر نزدیک‌تر شوند.» او ادامه می‌دهد: «ما نمی‌دانیم چرا برخی مراسم‌ها را انجام می‌دهیم، اما [می‌دانیم]واقعاً موثرند.»

روان‌شناس دانشگاه مینه‌سوتا و یکی از همکاران سیزر در این مطالعه، معتقد است که این آداب‌و‌رسوم می‌توانند «راه‌های کوچک و ظریفی» را پیش پا بگذارند تا افراد بتوانند تجربه‌ای مشترک داشته باشند، بدون اینکه احساس کنند در موقعیتی مصنوعی یا اجباری قرار گرفته‌اند. او این امر را با «ترفندهای خیلی گل‌درشت» مقایسه می‌کند، مثل اینکه بگوییم.آهای! بیایید همگی دور میز شام جمع شویم و منچ بازی کنیم. به‌تعبیر او، این ترفند‌ها به‌احتمال زیاد ثمر نمی‌دهند.