وقوع زلزله در تهران از شایعه تا واقعیت/ پایتخت چقدر برای زمین لرزه بزرگ آمادگی دارد؟

محسن غفوری آشتیانی استاد پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله در این نشست درباره احتمال وقوع زلزله در تهران اظهار کرد: زلزله تهران از شایعه تا واقعیت، ۱۸۰ درجه فاصله دارد. گاهی شایعاتی توسط افراد سودجو پخش و از طرفی واقعیت‌ها هم توسط اساتید و متخصصان بیان می‌شوند.

وی با بیان اینکه مسأله زلزله تهران، یک واقعیت است افزود: تنها وجود گسل مهم نیست، بلکه مسائل مختلف مانند پتانسیل گسل ها، نوع خاک و رفتار گسل‌ها تأثیرگذار هستند.

استاد پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله گفت: مردم نگران گسل هستند، در صورتی که باید نگران خطرات ناشی از آن باشند.

در ادامه منوچهر قرشی استاد پژوهشکده علوم زمین، سازمان زمین شناسی کشور اظهار کرد: اینکه کدام گسل باعث زلزله می‌شود مهم نیست، مهم آمادگی داشتن و نحوه برخورد با زلزله است که ما آمادگی لازم را در برابر زلزله نداریم.

در ادامه حمید نظری استاد پژوهشکده علوم زمین، سازمان زمین شناسی کشور گفت: هیچ زمین لرزه بزرگی در طول سده بیستم برای تهران اتفاق نیفتاده است. برای ساکنان تهران فرقی نخواهد داشت کدام گسل فعال می‌شود، چراکه هر گسلی فعال شود، مشکلات خودش را خواهد داشت، لذا تهران ۷۰۰ کیلومتر بزرگراه دارد و با یک زمین لرزه ویران نخواهد شد.

وی با بیان اینکه امروز با توجه به بلند مرتبه سازی‌هایی که شده، ما از زمین لرزه‌های دور نیز متأثر خواهیم شد افزود: وقتی می‌گوییم تهران، منظور تهران، کرج، دماوند، ورامین و شهر‌های اطراف آن است؛ بسیاری از گسل‌ها از جمله گسل مُشا و طالقان به نقطه حاد خود رسیده اند.

نظری ادامه داد: بر اساس احتمالات و مطالعاتی که تا اینجا داشته ایم، اگر تنها چند گسل را در نظر بگیریم باید انتظار داشته باشیم و بدانیم که تهران نمی‌تواند بازه‌ای بیش از ۵۰ سال را در آینده اش بدون زلزله پشت سر بگذراند.

همچنین در ادامه این نشست تخصصی مهدی زارع استاد پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله اظهار کرد: تهران در گستره‌ای است که با خطر بالایی از زلزله مواجه است. سطح جنبش گسل‌ها بالاست.

وی با بیان اینکه در مناطق مرکز به سمت جنوب تهران، جمعیت زیادی داریم افزود: اگر جمعیت شهر‌های اطراف تهران را نیز در نظر بگیریم ۵، ۶ میلیون به جمعیت آن اضافه می‌شود. افرادی که در حاشیه تهران زندگی می‌کنند، نزدیک گسل‌های با شتاب بالا سکونت دارند و این جمعیت قابل ملاحظه در محدوده جنبش برآورد شده بالایی هستند و ریسک زیادی برایشان وجود دارد.

نصب ۶ دستگاه جدید لرزه‌نگار در تهران

در ادامه محمد مختاری استاد بازنشسته و رییس سابق مرکز پیش بینی زلزله پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله اظهار کرد: ما در موضوع پیش بینی، دنبال پیش نشانگر‌ها هستیم. در حال حاضر ۳۰ تا ۴۰ پیش نشانگر در دنیا در حال بررسی هستند و روی این موضوع کار می‌کنند. مشکل اصلی در پیش نشانگرها، بررسی مداوم آن هاست و از طرف دیگر، به دلیل دخیل بودن عوامل مختلف، چند عامل باید همزمان بررسی شوند.

همین طور محسن غفوری آشتیانی استاد پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله اظهار کرد: اگر ما سه پارامتر "کی، کجا و با چه شدت" را بدانیم، می‌توانیم زلزله را پیش بینی کنیم. مسئله پیش بینی به زلزله‌های بزرگ بر می گردد. در واقع، خطر یعنی پیش بینی بلند مدت. مثلا بتوانیم بگوییم تا ۵۰ سال آینده با چه احتمالی، چه زلزله‌ای و با چه شدتی رخ خواهد داد، البته می‌توانیم مدت بسیار کوتاهی قبل از رخ دادن زلزله نیز آن را پیش بینی کنیم، بنابراین ما پیش بینی بلند مدت و بسیار کوتاه مدت داریم.

کیارش ناصر اسدی استاد دانشگاه زنجان اظهار کرد: زلزله‌های اخیر که هفته گذشته در منطقه فیروزکوه و دماوند رخ داد، نشان می‌دهند که فعالیت‌هایی در گسل مشا ایجاد شده و این موضوع نگرانی‌هایی ایجاد کرده است و احتمال دارد در چند سال آینده این گسل زلزله بزرگی را ایجاد کند.

همین طور منوچهر قرشی استاد پژوهشکده علوم زمین، سازمان زمین شناسی کشور گفت: موضوعی که باید به آن توجه شود، یک سری گسل‌های پنهان است که در تهران وجود دارد. بعید نیست در خاور تهران که زلزله‌های کوچک و متوسط داریم، به خاطر گسل‌های پنهان باشد. مناطقی داریم که زلزله دارد، اما گسل در آن‌ها دیده نمی‌شود و بالعکس؛ بنابراین دانش مردم باید بالا رود و سیستم ساختمان سازی نیز باید طبق چیزی که مهندسان می‌گویند پیش رود تا نگرانی‌ها کمتر شود. ما نباید تنها به گسل‌های تهران فکر کنیم. گسل‌های کاسپین و خزر هم می‌توانند نگران کننده باشند، اما ما دانشمان به آن حد نرسیده است.

حمید نظری استاد پژوهشکده علوم زمین، سازمان زمین شناسی کشور اظهار کرد: زمین لرزه ایران را نباید با زمین لرزه ژاپن مقایسه کرد. تعداد کشته‌هایی که یک کشور به خاطر زلزله می‌دهد، لزوما نشانه پیشرفت و پسرفت آن کشور نیست. طبیعی است که اگر از فناوری و فرهنگ مناسب با محیط استفاده شود، خسارت کمتر می‌شود، اما ماهیت زمین لرزه‌های ژاپن با زمین لرزه‌های ما فرق می‌کند.

وی افزود: ما در خاورمیانه با بدترین زمین لرزه‌ها سر و کار داریم. زمین لرزه‌های ژاپن، پوست اقیانوسی هستند؛ در صورتی که زمین لرزه‌های خاورمیانه قاره‌ای هستند و می‌توانند فشار و شدت زیادی را به سطح زمین وارد کنند.

محمد مختاری استاد بازنشسته و رییس سابق مرکز پیش بینی زلزله پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله گفت: گسل‌ها دو دسته هستند؛ گسل‌های داخل تهران و گسل‌های خارج تهران. باید تحقیقات بیشتری روی این گسل‌ها انجام شود. ما چون زمین لرزه‌های کافی نداشته‌ایم، پارامتر‌های گسل‌ها را به خوبی نداریم. باید از روش‌های آماری استفاده کنیم و یا از طریق احتمالات، زمین لرزه‌های مصنوعی ایجاد کنیم.

مهدی زارع استاد پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله اظهار کرد: چیزی که ما می‌خواهیم بدانیم و باید روی آن تاکید شود این است که با این وضعیت گسل‌ها و میزان تغییر شکلی که در تهران و اطراف آن رخ داده است، بزرگترین رخداد قابل انتظار در تهران چه خواهد بود؟ برای این پیش بینی باید به زلزله‌های تاریخی مراجعه کنیم و از روی آن‌ها شبیه سازی کنیم یا تعداد زیادی زلزله‌های کوچک را در نظر بگیریم و با استفاده از آن‌ها احتمال بدهیم.

وی افزود: باید با تداوم کار‌های علمی پیش بینی زلزله و تمرکز بر شروع مجدد کار‌های تفصیلی پیش بینی زلزله بپردازیم تا ببینیم رخداد بزرگ چگونه خواهد بود.

منبع: باشگاه خبرنگاران جوان

25