تأثیر اخذ مالیات بر رکود بازار خودروهای میلیاردی

در شرایطی برخی طرح اخذ مالیات از خودروهایی با ارزش ریالی بیش یک میلیارد تومان را عاملی برای کسادی بازار عنوان می‌کنند که براساس تعرفه اعلام شده، دارنده یک خودرو ۱.۵ میلیارد تومانی سالانه ملزم به پرداخت تنها پنج میلیون تومان یا مالک یک خودرو با ارزش ۴.۸ میلیارد تومانی در نهایت سالانه ۹۲ میلیون تومان مالیات خواهد پرداخت؛ لذا به نظر نمی رسد این مالیاتها برای کسانی که توانایی خرید خودروهای میلیاردی دارند، چندان اهمیت داشته باشد.

پنجم اسفند ماه سال جاری بود که نمایندگان مجلس شورای اسلامی در جریان جلسه علنی مجلس و بررسی بخش درآمدی لایحه بودجه سال ۱۴۰۰، بند الحاقی ۷ تبصره ۶ ماده واحده لایحه بودجه را بررسی کرده و براساس آن مصوب کردند تا تمام مالکان خودرو (اعم از اشخاص حقیقی و حقوقی) انواع خودروهای سواری و وانت‌های دو کابین دارای شماره انتظامی شخصی به نام خود و فرزندان کمتر از ۱۸ سال و محجور تحت تکفل که در پایان هر سال مجموع ارزش خودرو آن‌ها بالغ بر یک میلیارد تومان است، مشمول پرداخت مالیات سالانه خودرو خود شوند.

تعرفه اخذ مالیات از این خودروها براین اساس است که خودروهای با ارزش ریالی یک میلیارد تا یک میلیارد و ۵۰۰ میلیون تومان، نسبت به مازاد یک میلیارد تومان؛ یک درصد، از بیش از ۱.۵ میلیارد تومان تا سه میلیارد تومان به نسبت میزان مازاد ۱.۵ میلیارد تومان؛ دو درصد، از بیش از سه میلیارد تومان تا ۴.۵ میلیارد تومان نسبت به مازاد سه میلیارد تومان؛ سه درصد و در نهایت خودروهای با ارزش بالغ بر ۴.۵ میلیارد تومان (چهار میلیارد و ۵۰۰ میلیون تومان) به نسبت مازاد بر ۴.۵ میلیارد تومان؛ چهار درصد مشمول پرداخت مالیات به صورت سالانه خواهند شد.

بطور واضح‌تر می‌توان گفت، خودروهایی که تا یک میلیارد تومان قیمت دارند، معاف از پرداخت مالیات سالانه هستند. اما مالک خودرویی که بطور مثال ارزش ریالی روز آن یک میلیارد و ۲۰۰ میلیون تومان باشد، دو میلیون (از بابت مازاد بر یک میلیارد تومان) بایستی مالیات بپردازد. چنانچه ارزش خودرو ۱.۵ میلیارد تومان باشد بایستی سالانه پنج میلیون تومان مالیات بپردازد.

همچنین برای خودرویی با ارزش بطور مثال سه میلیارد و ۵۰۰ هزار تومان، بایستی سالانه ۴۱ میلیون تومان مالیات پرداخت شود؛ یا برای خودرو با ارزش سه میلیارد و ۹۰۰ هزار تومان، پرداخت سالانه ۶۲ میلیون تومان به‌عنوان مالیات ضروری است.

در خودروهایی با ارزش ریالی بالاتر از ۴.۵ میلیارد تومان نیز؛ بطور مثال برای یک خودرو چهار میلیارد و ۸۰۰ میلیون تومانی، در مجموع سالانه ۹۲ میلیون تومان مالیات محاسبه خواهد شد. به نظر نمی‌رسد این ۹۲ میلیون تومان برای دارنده خودروی حدودا پنج میلیارد تومانی، رقم چندان قابل توجهی باشد و افراد با میزان دارایی اینچنینی را از خرید این خودروهای میلیاردی باز دارد.

مرجع محاسبه مالیات خودرو، قیمت روز انواع خودرو با توجه به تاریخ ساخت یا واردات خودرو است که توسط سازمان امور مالیاتی کشور تا پایان سال ۱۳۹۹ تعیین و اعلام خواهد شد. در این راستا، سازمان امور مالیاتی مکلف شده است، حداکثر تا پایان خرداد ماه سال آینده نسبت به تعیین دارایی‌های مشمول و ارزش آن‌ها اقدام کرده و مراتب را به نحو مقتضی به اطلا ع اشخاص مشمول برساند.

دارندگان خودروهای با ارزش بالاتر از یک میلیارد تومان، بایستی مالیات سالانه مربوط به خودروهای تحت تملک خود و افراد تحت تکفل را حداکثر تا پایان بهمن ماه سال ۱۴۰۰ پرداخت نمایند.

در همین رابطه یک کارشناس اقتصادی ضمن اینکه هدف از مالیات‌گیری از خودروهای لوکس و خانه نوعی توزیع ثروت بوده، معتقد است که نرخ این دو نوع مالیات بایستی تصاعدی بوده و در نرخ‌گذاری این مالیات‌ها لازم است دقت زیادی صورت گیرد؛ چراکه خطا در این زمینه می‌تواند موجب انتقال نقدینگی و سرمایه از یک بازار به بازار دیگر شود. باتوجه به اینکه مالیات سه هدف مشخص شامل افزایش درآمدهای پایدار برای دولت، بازتوزیع ثروت و جلوگیری از احتکار و سفته بازی را دنبال می‌کند و هریک از این‌ها، پایه مالیاتی مخصوص به خود را می‌طلبد، هدف مجلس برای اخذ مالیات از خودروهای لوکس و خانه توزیع ثروت است.

مصوبه مالیاتی از خودروهای لوکس در عین ممنوعیت واردات

با اعلام ممنوعیت واردات خودرو از مرداد ماه سال ۱۳۹۷، خودروهایی که تا پیش از آن با تعرفه، مالیات و عوارض بالا در بازار خودرو کشور عرضه می‌شد، در دوران تحریم و ممنوعیت واردات، قیمت‌های میلیاردی به خود گرفت. اکنون نیز مجلس برای خودروهایی که نام لوکس بر آن‌ها می‌گذارد، تصویب کرده تا در سال آینده با تعرفه‌ای مشخص به دریافت مالیات‌ از این خودروها بپردازد.

در این رابطه، فعالان حوزه خودرو، اخذ مالیات‌ از خودروهای میلیاردی را در شرایط آزادسازی واردات، توجیه‌کننده مقررات دولت و مجلس در این رابطه خواهد بود؛ اما اکنون که واردات خودرو ممنوع است و در جلسه علنی روز گذشته (یکشنبه) مجلس نیز نمایندگان در ادامه بررسی جزییات لایحه بودجه ۱۴۰۰ در بخش درآمدی، ضمن اعلام مخالفت با واردات خودروهای غیرآمریکایی موجود در مناطق آزاد، بند الحاقی ۶ تبصره ۶ را حذف کردند.

ضمن اینکه با وجود پافشاری‌هایی که برای ورود خودروهای مناطق آزاد به غیر از خودروهای آمریکایی به سرزمین اصلی و کسب درآمد از این محل وجود داشت، در نهایت این پیشنهاد در مجلس رای نیاورد و ورود خودروهای لوکس مناطق آزاد به سرزمین اصلی منتفی شد. براین اساس هیچ‌گونه واردات خودرویی از مناطق آزاد به سرزمین اصلی صورت نخواهد گرفت و درآمد پیش‌بینی شده برای دولت از این محل حذف خواهد شد.

بنابراین به گفته کارشناسان و فعالان این صنعت، اخذ مالیات درعین ممنوعیت واردات، با تبعات زیادی در بازار همراه خواهد بود. از جمله این تبعات کاهش انگیزه خرید این خودروها است. مشتریان محصولات خارجی طبق مصوبه مجلس باید به‌طور سالانه مالیات مشخصی را به دولت بپردازند که این مالیات جدای از مالیات‌های جاری محاسبه می‌شود؛ بنابراین هزینه مضاعفی را به خریداران محصولات خارجی تحمیل می‌کند.

براین اساس مالیات از خودروهای لوکس که طی سه سال اخیر با ممنوعیت واردات از سوی دولت مواجه شده، زمینه افزایش قیمت آن‌ها را بیشتر فراهم خواهد کرد و در اینصوت با ریزش مشتری، نمی‌تواند تامین‌کننده منابع پایدار برای دولت باشد.

اخذ مالیات، تقاضا را کاهش نمی‌دهد

فربد زاوه- کارشناس صنعت خودرو- در گفت‌وگو با ایسنا، در رابطه با تاثیر مالیات خودروهای لوکس بر بازار و امکان تاثیرگذاری بر کاهش قیمت‌ها، معتقد است: مالیات ممکن است باعث کاهش تقاضا شود اما به شرطی که نرخ مالیات از عایدی، با هزینه‌های جاری و سرمایه‌ای قابل قیاس باشد. هزینه فرصت از دست رفته برای یک خودروی یک میلیارد تومانی بیش از ۱۵ میلیون تومان در ماه است. به‌عبارتی چنانچه به‌جای خرید خودرو، سپرده‌گذاری صورت گیرد، ۱۵ میلیون تومان سود بانکی حاصل خواهد شد. البته که هزینه بیمه، عوارض شهرداری، سوخت ( حتی یارانه‌ای) و افت قیمت استهلاکی و... در شرایط غیرتورمی بازهم بیشتر از نرخ مالیات است؛ لذا ارقام مالیاتی، دافعه کافی برای نخریدن ندارد.

وی افزود: در عین حال، نرخ بازدهی تورمی خودرو در سال‌های اخیر، بسیار بالا بوده و علیرغم کارکرد، خودروی وارداتی بیش از ۱۰۰۰ درصد بازدهی را در قالب افزایش قیمت ظرف ۳۰ ماه تجربه کرده است. در حقیقت تاثیر سیاست‌های پولی به مراتب بزرگتر از هزینه‌های مالیاتی خواهد بود و مجدد منجر به کاهش تقاضا نخواهد شد. در نهایت نیز بحث جایگزینی مطرح است که در آن زمینه نیز خودروهایی همچون بنز S و BMW سری 7 که در کره هم جایگزین مطلوبی ندارند، خریداری حاضری به جایگزینی با یک خودرو چینی نخواهد بود تا مالیات ندهد.

این کارشناس صنعت خودرو تاکید کرد: در نهایت نیز تنها خریداران این خودروها در در یک اجحاف سیستماتیک خواهند بود؛ چراکه بیش از پنج برابر ارزش واقعی و دو تا سه برابر ارزش خودروی ۲۰۲۱ را برای خودروی چندسال کارکرد هزینه می‌کنند، مالیات سنگین تعرفه ورودی نیز پرداخت کرده، سهم بنزین یارانه‌ای ندارند و واردات قطعات خودروهایشان نیز به کشور مجاز نیست.

زاوه تصریح کرد: اگر واقعا هدف کنترل بازار خودروهای داخلی و واردات هست، تنها راه‌حل، آزادسازی واردات است که در اینصورت خودرو پراید هم در مدت زمانی کوتاه متاثر خواهد شد. بازگشایی واردات منجر به سقوط ۵۰ درصدی قیمت خودروهای وارداتی حتی با همین نرخ مالیات و تعرفه خواهد شد. اینگونه، در شرایطی که لندکروز ۲۰۱۲ که بیش از ۷۰۰ میلیون تومان قیمت نخواهد داشت، مدیران‌خودرو، چگونه خواهد توانست تیگو ۸ را ۱.۵ میلیارد تومان بفروشد؟ یا کرولای ۵۰۱۵ کمتر از ۴۰۰ میلیون تومان شود، دناپلاس توربو، ۴۰۰ میلیون تومان مشتری دارد؟ لذا قیمت‌ها در بازار داخل نیز خواهد شکست.

۹۰ درصد خودروهای وارداتی، ارزش بالای یک میلیارد تومان دارند

در همین رابطه، نعمت‌الله کاشانی‌نسب -نایب رئیس اتحادیه نمایشگاه‌داران و فروشندگان خودرو تهران- نیز ضمن تاکید براینکه بالغ بر ۹۰ درصد خودروهای وارداتی، ارزش ریالی بالای یک میلیارد تومان دارند، اظهار کرد: با اجرای قانون مالیات از خودروهای میلیاردی‌، افت تقاضا و رکود بیشتر در بازار وارداتی‌ها که مدت‌هاست در رکود به‌سر می‌برد، ایجاد خواهد شد.

وی نسبت به تبعات این قانون بر فعالیت نمایشگاه‌داران خودرو که عرضه‌کننده خودروهای وارداتی هستند، گفت: در شرایطی که ماه‌هاست فروشندگان و نمایشگاه‌داران به سبب رکود بازار با مشکلات جدی روبرو شده‌اند، اجرای اخذ مالیات، ضربه سنگین‌تری بر فعالیت آن‌ها وارد و زیان آن‌ها را بیشتر خواهد کرد.

وضعیت مالیات بر خودرو در دنیا

در حقیقت مالیات از دیدگاه کلی یکی از منابع اصلی درآمد برای دولت‌ها شناخته می‌شود، اما از دیدگاه اقتصادی مالیات، علاوه بر منبع درآمد بودن برای دولت، می‌تواند به عنوان ابزاری مؤثر در دستیابی به اهداف مرتبط با توزیع درآمد یا تخصیص منابع نیز به کار گرفته شود. مالیات‌ها می‌توانند بر میزان تولید و مصرف کالاها و همچنین توزیع درآمد میان اقشار با درآمدهای مختلف هم اثر داشته باشد.

مالیات‌های زیست‌محیطی که مالیات بر خودرو نیز از انواع مالیات‌های زیست محیزی به‌شمار می‌رود، نمونه‌ای از دسته مالیات‌هایی هستند که برای تاثیر بر تولید و مصرف کالاهای آلاینده، انتخاب می‌شوند.

خودرو نیز مانند هر کالای دیگر، یک پایه‌ی مالیاتی و منبعی برای کسب درآمد دولت محسوب می‌شود اما به دلیل پیامد بیرونی منفی خودرو (خودرو در کنار مطلوب بودن برای مصرف‌کنندگان و سودآوری برای تولیدکنندگان خودرو، برای جامعه هزینه‌های نیز در پی دارد. هزینه‌های اجتماعی پیامد بیرونی منفی خودرو ناشی از آلودگی هوا، آلودگی صوتی و به خطر افتادن سلامت افراد در پی حوادثی است که براثر استفاده از خودرو رخ می‌دهد)، هدف دولت از بستن مالیات بر خودرو، اثرگذاری بر میزان مصرف آن است.

مالیات بر خودرو در تقسیم‌بندی مالیات‌ها، به صورت مالیات‌های مستقیم (بر درآمد) یا غیرمستقیم ( بر مصرف یا بازار) است؛ که در طبق نظر نمایندگان مجلس، در کشور ما برای خودروها مالیات مستقیم در نظر گفته شده است.

در کشورهایی همچون اتریش، آلمان، انگلیس، ایتالیا، هلند، یونان و... نیز برای خودروها اخذ مالیات تعریف شده است. در این کشورها مالیات بسته شده بر خودرو در دو دسته "مالیات بر مالکیت خودرو" و "مالیات سالانه بر خودرو" قابل تعریف است. مالیات بر مالکیت نیز به دو صورت دریافت می‌شود؛ "مالیات هنگام خرید یا مبادله خودرو" که در بیشتر کشورها، سیستم مالیات بر ارزش افزوده است. همچنین پرداخت "مالیات ثبت خودرو" نیز وجود دارد که میزان و درصد آن در کشورهای مختلف، متفاوت است.

بطور مثال در اتریش سه دسته مالیات بر خودرو بسته می‌شود که پایه، نرخ و همچنین معافیت‌های آن به دست دولت مرکزی تعیین و به طور سالانه دریافت می‌گردد.

یا در آلمان، مالیات بر خودرو به صورت سالانه توسط دولت مرکزی تعیین می‌گردد اما منافع و درآمد حاصل از آن، در اختیار مسئولان منطقه‌ای قرار می‌گیرد و پرداخت‌کنندگان آن،مالکان خودروهای ثبت شده‌ای هستند که از زمان ثبت خودرو تا هنگام از رده خارج شدن آن، مشمول پرداخت مالیات هستند.

در انگلیس نیز دولت مالیات بر خودرو را با نام عوارض انتخابی خودرو از کسی که از خودرو استفاده می‌کند، دریافت می‌کند و پایه برقراری این مالیات، افزایش درآمد دولت برای تامین مالی تعمیر و ساخت جاده‌های جدید است.

اما در کشور ایتالیا، مالیات بر خودرو بر پایه قدرت موتور برحسب کیلووات محاسبه می‌شود و مالیات را کسی می‌پردازد که خودرو به‌نام وی ثبت شده باشد. بدین ترتیب برای خودروهای تا قدرت ۵۳ کیلووات مبلغ ۱۵۰ یورو و برای خودروهای با قدرت بیش از ۵۳ کیلووات، به‌ازای هر کیووات مازاد، سه یورو اضافه می‌شود.

در جمهوری ایرلند نیز مالیات بر ثبت خودرو براساس مبنای جم موتو و قیمت خودرو از مالکان خودرو به صورت دو قسط طی سال، دریافت می‌شود.

در ایران نیز همانطور که اشاره شد، مالیات بر خودروها برای خودروهای لوکس بسته شده و معیار این لوکس بودن، ارزش بالغ بر یک میلیارد تومانی خودرو در نظر گرفته شده است.

منبع: ایسنا

70