آسیب‌های بازگشت‌ناپذیر و همیشگی زندگی در فضا بر مغز فضانوردان

کارشناسان در جدیدترین مطالعه‌های خود دریافتند انجام سفر‌های فضایی می‌تواند سبب دگرگون شدن مغز انسان شود. محققان در جریان این پژوهش دریافتند زندگی در وضعیت میکروگرانشی می‌تواند سبب تورم مغز و دگرگون شدن شکل غده هیپوفیز در مغز شود.

یکی از پژوهش‌های دانشمندان در این حوزه بررسی مدت زمان اقامت در فضاست که سبب دگرگون شدن شکل غده هیپوفیز می‌شود. بنا بر مطالعه‌های انجام شده دگرگون شدن این غده بر سلامت جسم و روان انسان اثرگذار است.

محققان این نتایج را با مطالعه برروی برادران دوقلوی کِلی که هر دو فضانورد هستند و یکی از آنها به مدت حدود یک سال در فضا زندگی کرده است به دست آورده اند.

از جمله آسیب‌های زندگی در فضا آسیب به بینایی، بالا رفتن فشارخون، ضعف استخوان‌ها و تحلیل‌‌ رفتن ماهیچه‌های بدن، تپش قلب و جمع شدن خون در مغز و مواردی از این دست است.

از زمان سفر‌های فضایی با شاتل فضایی تا به امروز، پس از بازگشت از مأموریت‌های فضایی تحت بررسی و مطالعه‌های پزشکی قرار می‌گیرند تا دانشمندان اثر‌های زندگی در فضا بر روی آنها را بررسی کنند.

ارزیابی پزشکان نشان داده است اعصاب چشم بیشتر فضانوردان در سفر‌های فضایی آسیب می‌بیند. همچنین برخی از فضانوردان دچار مشکلاتی، چون خونریزی از شبیکه چشم و دیگر دگرگونی‌های ساختاری در چشم خود می‌شوند.

محققان در این پژوهش با استفاده از دستگاه MRI به تصویربرداری از ۱۱ فضانورد قبل و پس از بازگشت از سفر فضایی پرداخته اند و نتیجه مطالعه نشان داده است که در طی اقامت در فضا مغز فضانوردان دچار تورم شده و حجم مایع مغزی نخاعی در بدن آنها افزایش یافته است.

از جمله دیگر دگرگونی‌های مغزی در فضانوردان، کوچک شدن غده هیپوفیز بوده که نشان دهنده افزایش فشار در سر است.

یافته‌های محققان نشان می‌دهد کوچک شدن غده هیپوفیز و افزایش فشار سر تا یک سال پس از بازگشت فضانوردان از سفر فضایی ادامه دارد و حتی می‌تواند تبدیل به یک اثر دائم در طول عمر آنها شود.

بنابر مطالعه‌های انجام شده در محیط دارای گرانش مانند زمین، مایعات بدن، چون خون به طور مساوی در بدن گردش می‌کنند، اما در فضا به دلیل وضعیت میکروگرانش حرکت مایعات بدن برهم می‌خورد و بیشتر مایعات در مغز و قسمت‌های بالایی بدن جمع می‌شوند که در نتیجه آن فرد دچار سردرد و تاری دید می‌شود.

دانشمندان با توجه به هدف بسیاری از سازمان‌های پیشتاز فضایی برای ارسال انسان به سفر‌های طولانی مدت فضایی و اقامت در دیگر سیاره ها، در نظر دارند راهکار‌های درمانی و مراقبتی برای جلوگیری از تجمع مایعات در مغز انسان در نظر بگیرند تا به این ترتیب از ابتلای فضانوردان به بیماری جلوگیری کنند.

افزون براستفاده از ساختار‌های مراقبتی و درمانی، ساخت سفینه و پایگاه‌های فضایی که درون آنها گرانش مصنوعی تولید شود هم در آینده می‌تواند از ابتلای فضانوردان به بیماری‌های مرتبط با زندگی در محیط میکرو گرانشی بکاهد.

یکی دیگر از طرح‌های در دست اجرای محققان برای کمک به فضانوردان ساخت و توسعه لباس فضانوردی ویژه‌ای است که با پوشیدن آن خون و مایع نخاعی مغز به طور طبیعی در سراسر بدن گردش می‌کنند.

دانشمندان اعلام کرده اند هنوز مشخص نیست دگرگون شدن ساختار غده هیپوفیز و تجمع مایع در مغز بر نحوه تصمیم گیری و رفتار فضانوردان در ماموریت‌های طولانی مدت فضایی، چون سفر به سیاره مریخ چه اثری خواهد گذاشت.

نتیجه این مطالعه در مجله انجمن رادیولوژی آمریکای شمالی منتشر شده است.

منبع: باشگاه خبرنگاران جوان

24