نوسانات هورمونی انسان‌ها با تغییر فصل!
بررسی میلیون‌ها نمونه‌ی خون نشان می‌دهد که هورمون‌های انسان در اثر تغییر فصل تغییر می‌کنند اگرچه این تغییرات اندک است.
هورمون‌های غده هیپوفیز که در کنترل تولید مثل، متابولیسم، استرس و شیردهی نقش دارند در اواخر تابستان به اوج خود می‌رسند.
اندام‌های محیطی مثل آن‌هایی که در تولید هورمون‌های جنسی و یا تیروئیدی ما نقش دارند نیز تحت تاثیر تغییر فصل هستند. اما به جای آنکه در فصل تابستان به اوج خود برسند در زمستان زیاد می‌شوند. به عنوان مثال تستوسترون، استرادیول و پروژسترون در اوخر زمستان یا اوایل بهار بیشترین مقدار را داشتند.
این یافته‌ها شواهدی قوی ارائه می‌کنند که نشان می‌دهد انسان‌ها یک ساعت درونی فصلی دارند که به نوعی بر روی ترشح هورمون‌ها در فصول مختلف تاثیر می‌گذارد.
نویسندگان این مقاله می‌گویند: بر طبق مطالعات طولانی مدت زمستان و بهار و دانستن این موضوع که در این فصول اوج رشد و عملکرد انسان اتفاق می‌افتد مشخص شد که ممکن است انسان نیز مانند دیگر حیوانات در فصولی خاص اوج عملکرد فیزیولوژیکی برای فعالیت‌های اساسی بیولوژیکی را تجربه کند.
مکانیسم اصلی کنترل کننده‌ی این ساعت درونی هنوز مشخص نیست اما نویسندگان می‌گویند که یک روند طبیعی یک ساله بین غدد محیطی و غده‌ی هیپوفیز وجود دارد. هورمون‌های هیپوفیز که منحصرا با نور خورشید تنظیم می‌شوند می‌توانند اندام‌های دیگر را در طول سال کنترل کنند تا آن‌ها با توجه به فصل به طور مناسبی رشد کنند.
نویسندگان می‌گویند: بنابراین ممکن است رشد، متابولیسم، استرس و تولید مثل در انسان‌ها با فصول زمستان و بهار هماهنگ بوده و اوج بگیرد.
بر طبق این مقاله این موضوع تفاوت زیادی با آن‌چه در پستانداران دیده می‌شود ندارد و در آن‌ها نیز نوسانات هورمونی فصلی باعث تغییرات در تولید مثل، فعالیت، رشد و یا ساخت رنگدانه‌های پوست و مهاجرت می‌شود.
به عنوان مثال ترشح هورمونی به نام لپتین در گوزن‌های قطبی در زمستان هنگامی که روزها کوتاه‌تر می‌شود کم می‌شود تا انرژی کمتری مصرف کنند و دمای بدن آن‌ها کاهش یابد که این موضوع مانع تولید مثل آن‌ها می‌شود.
حتی پریمات‌های نزدیک به خط استوا نیز نسبت به تغییرات فصلی حساسیت‌هایی نشان می‌دهند. برای مثال میمون رزوس در فصل پاییز به طور قابل توجهی بیشتر تخمک‌گذاری می‌کند در نتیجه فرزندانش پیش از پاییز بعدی یعنی در تابستان متولد می‌شوند.
این موضوع که آیا هورمون‌های انسانی نیز با تغییرات فصول نوسان دارند یا خیر هنوز مشخص نیست.
تعداد بیشتر داده‌هایی که تاکنون مورد بررسی قرار گرفته‌اند کم است و تمام هورمون‌ها را شامل نمی‌شود بنابراین نتیجه‌گیری از آن‌ها کاری چالش برانگیز خواهد بود. این مطالعات یا هورمون‌های جنسی را مورد مطالعه قرار داده‌اند و یا بر روی استرس و هورمون‌های متابولیسمی تمرکز کرده‌اند. همچنین نتایج به دست آمده متنوع و متناقض بوده‌اند.
درحالی که بعضی مطالعات بر روی هورمون‌های جنسی انسان نشان می‌دهند که تغییرات فصول تاثیرگذارند تعدادی دیگر از مطالعات می‌گویند فصل‌ها متغیرهای بی‌اهمیتی هستند.
در همین‌حال مطالعات بر روی سطح هورمون کورتیزول بزاقی یا همان هورمون استرس نشان از تاثیرات فصلی دارد. همچنین داده‌های زیادی از هورمون تحریک کننده‌ی تیروئید نشان می‌دهد که سطح این هورمون در تابستان و زمستان بیشتر است.
تحقیقات جدیدی که قرار است انجام گیرد بزرگترین تحقیقات در نوع خود است و شامل داده‌هایی از مرکز بهداشت اسرائیل شامل ۴۶ میلیون نفر در سال می‌شود و همچنین تمامی هورمون‌ها در آن مورد بررسی قرار می‌گیرند.
با بررسی تغییرات هورمونی در طول یک روز محققان دریافتند که انسان‌ها نیز تغییرات فصلی هورمونی را تجربه می‌کنند اگرچه میزان آن به اندازه‌ی سایر پستانداران زیاد نیست.
اثرات فیزیولوژیکی این تغییرات هنوز مشخص نیست اما بعضی از تغییرات مربوط به هورمون تیروئید تی ۳(T۳) و هورمون کورتیزول با یافته‌های قبلی هماهنگ است.
به عنوان مثال هورمون تیروئید که در زمستان زیاد می‌شود باعث گرمازایی می‌شود. هورمون کورتیزول نیز که در فوریه اوج می‌گیرد با مطالعات قبلی مطابقت دارد.
این تغییران اندک هستند اما همان طور که نویسندگان اشاره می‌کنند از منظر بالینی حتی کوچک‌ترین تاثیر سیتماتیک می‌تواند باعث تشخیص پزشکی نادرست شود. اگر سطح طبیعی هورمون با توجه به فصل بررسی نشود می‌تواند منجر به افزایش هزینه‌های مربوط به آزمایش و درمان شود.
برای اثبات نتایج به دست آمده باید مطالعات بیشتری در مقیاس بزرگ‌تر و در مناطق دیگر جهان انجام شود اما یافته‌های کنونی نشان می‌دهد که ما تفاوت زیادی با سایر پستانداران نداریم.
و دانستن این موضوع که آیا هورمون‌های ما با تغییر فصل افزایش یا کاهش می‌یابند برای سلامت ما مهم است.
منبع: ایسنا
24
