تولید نانو ذرات نقره با عصاره دانه گیاه بارهنگ
محققان دانشگاه شیراز با استفاده از خواص ضد قارچی و باکتری گیاه بارهنگ، روش سبز و دوستدار محیط زیستی را برای تولید نانو ذرات نقره ارائه کردند.
سعید یوسفی‌نژاد، استادیار شیمی تجزیه دانشگاه علوم پزشکی شیراز هدف از اجرای این طرح را سنتز نانوذرات نقره با ارائه یک روش ایمن و سبز برای محیط زیست و ارزان ذکر کرد و گفت: در روش پیشنهادی ما، از عصاره دانه گیاه "بارهنگ" به‌عنوان احیاکننده و پوشش‌دهنده استفاده شده است. بارهنگ یا پلانتاگو ماجور علاه بر آنکه خواص درمانی زیادی دارد، در طبیعت کشور به وفور یافت می‌شود و مطالعات ما نشان داد نانوذرات نقره سنتزشده به روش سبز پیشنهادی، خاصیت ضدباکتری و ضدقارچی و همچنین خاصیت آنتی‌اکسیدانتی بسیار خوبی از خود نشان می‌دهند.
وی با بیان اینکه گیاه بارهنگ به‌دلیل محتوای غنی از ترکیبات فنولی و آلکالوئیدی و خواص احیاکنندگی و آنتی‌اکسیدانتی، توانایی بالقوه در تولید نانوذرات فلزی همچون نقره را دارد، افزود: نانوذرات چه به‌صورت خالص و چه به‌صورت ترکیبی و کامپوزیتی، از پرکاربردترین نانوذرات فلزی محسوب می‌شوند. به‌دلیل این دامنه کاربرد گسترده، پیشنهاد روشی ارزان و ایمن و فاقد فرایندهای سمی می‌تواند سلامت در تولید و استفاده از آنها را افزایش دهد. در بسیاری محصولات، از نانوذرات نقره استفاده می‌شود که از جمله می‌توان به ساخت مرکب‌های دارای هدایت الکتریکی، تولید برخی خمیرها و فیلترهای با هدایت و پایداری بالا برای استفاده در صنایع، پوشش‌ها و پارچه‌های ضدباکتری، سرامیک‌های ضدباکتری و پانسمان زخم اشاره کرد. همچنین امروزه بحث استفاده از نانوذرات نقره در بسیاری از تجهیزات زیست‌پزشکی مطرح است که با آزادکردن مقدار اندکی از یون‌های نقره به صورت پیوسته، از آلوده‌شدن این وسایل به باکتری‌ها، قارچ‌ها و حتی عفونت‌های ویروسی جلوگیری می‌کنند.
یوسفی نژاد درباره نتایج این پروژه یادآور شد: از آنجا که گیاه بارهنگ به وفور در ایران رشد می‌کند، دستیابی به آن راحت است؛ ضمن آنکه یکی از مهم‌ترین مزایای سنتز سبز نانوذرات با استفاده از گیاهان، علاوه بر زیست‌سازگاری نسبی آنها، قابلیت سنتز آنها در مقیاس زیاد است و همچنین، به‌دلیل عدم استفاده از عوامل کاهنده و پایدارکننده شیمیایی مجزا، از نظر اقتصادی مقرون به‌صرفه هم هستند. مطالعات ما روند تکرارپذیری را در سنتز نانوذرات نقره نشان داد که ما را امیدوار می‌کند تولید این نانوذرات در مقیاس نیمه‌صنعتی و حتی صنعتی امکان‌پذیر شود.
مجری طرح خاطرنشان کرد: بارهنگ یا پلانتاگو ماجور گیاهی شناخته‌شده و در دسترس است. محتوای شیمیایی این ترکیب خواص بسیار خوبی در سنتز نانوذرات نشان می‌دهد، اما به‌دلیل تعدد پارامترهای تجربی سنتز باید توجه خاصی به بهینه‌سازی این پارامترها و احتمال برهمکنش آنها در حین بهینه‌سازی شود، همچنین به دلیل اهمیت سنجش میزان یون‌های سمی جیوه در محیط‌های آبی، از محلول نانوذرات سنتزشده می‌توان به‌عنوان نانوسنسور سنجش جیوه استفاده کرد. همچنین ایده‌هایی را برای به‌کارگیری این نانومواد سنتزشده در تجهیزات حفاظت فردی، تحت مطالعه و آزمون داریم.
بر اساس اعلام ستاد نانو، این پژوهش حاصل یک پروژه دانشگاهی و با حمایت دانشگاه علوم پزشکی شیراز انجام شده است. همکاران این طرح دکتر سعید یوسفی‌نژاد استادیار شیمی تجزیه دانشگاه علوم پزشکی شیراز / دانشکده بهداشت، غزل نیک‌آیین دانشجوی کارشناسی ارشد مهندسی بهداشت حرفه‌ای دانشگاه علوم پزشکی شیراز/ دانشکده بهداشت به عنوان نویسنده اول مقاله منتشرشده، فائزه ثمری، استادیار گروه شیمی دانشگاه هرمزگان، سمانه رحمدل استادیار دانشگاه علوم پزشکی شیراز/ دانشکده تغذیه و سعیده مهدوی‌نیا فارغ التحصیل کارشناسی مهندسی بهداشت حرفه‌ای هستند. این طرح در قالب مقاله‌ای با عنوان Central Composite Design for Optimizing the Biosynthesis of Silver Nanoparticles using Plantago major Extract and Investigating Antibacterial, Antifungal and Antioxidant Activity در مجله Scientific Reports با ضریب تأثیر ۳٫۹۹۸ (سال ۲۰۲۰) به چاپ رسیده است.
منبع: ایسنا
46
