فقط باد و باران موجب تعویق پرتاب "جیمز وب" نمیشود
نه تنها باد و باران میتواند پرتاب تلسکوپ فضایی "جیمز وب" را متوقف کند، بلکه نوع دیگری از آب و هوا نیز وجود دارد که ممکن است آغاز سفر این تلسکوپ را با تاخیر مواجه کند.
بادهای شدید و بارش باران در مقر فضایی آژانس فضایی اروپا در "کورو" واقع در گویان فرانسه، عامل آخرین تاخیر در پرتاب تلسکوپ فضایی "جیمز وب" بود. اما نوع دیگری از آب و هوا نیز وجود دارد که ممکن است در سفر این تلسکوپ بزرگ به مدار اختلال ایجاد کند و آن، آب و هوای فضایی است. بنابراین پیشبینی آب و هوای فضایی برای پرتاب بزرگ امروز که آینده علم نجوم را رقم میزند، چگونه است؟
کارشناسان ناسا برای چراغ سبز دادن به پرتاب تلسکوپ فضایی "جیمز وب"، سه جنبه از آب و هوای فضایی را زیر نظر دارند که شامل شاخص جهانی فعالیت ژئومغناطیسی است که همچنین به عنوان شاخص Kp شناخته میشود و وضعیت کمربندهای "ون آلن"(Van Allen) که دو منطقه در اطراف زمین هستند که ذرات پرانرژی توسط میدان مغناطیسی زمین به دام میافتند و همچنین ذرات پرانرژی خورشیدی که گاهی از خورشید فرار میکنند.
"جیم اسپن" مدیر آب و هوای فضایی در مقر ناسا در واشنگتن در بیانیهای گفت: تأثیرات آب و هوای فضا اشکال مختلفی دارد و میتواند برای کاری که انجام میدهیم مشکلاتی ایجاد کند. ما باید توجه زیادی به آب و هوای فضا داشته باشیم.
اما چگونه هر یک از این سه جنبه آب و هوای فضا میتواند بر تلسکوپ فضایی "جیمز وب" تأثیر بگذارد و پیشبینی آب و هوای فضا برای پرتاب امروز چیست؟
شاخص Kp معیاری از اختلال در میدان مغناطیسی زمین است که توسط باد خورشیدی که همان جریان ذرات باردار ساطع شده از خورشید است، ایجاد میشود. مقدار آن از ۰ تا ۹ متغیر است. نمره بالای چهار به منزله یک طوفان ژئومغناطیسی در نظر گرفته میشود. اگر شاخص امروز روی چنین نمرهای بود، احتمالاً "جیمز وب" باید همچنان معطل میماند، چرا که اختلالات مغناطیسی میتواند بر توانایی آن برای برقراری ارتباط با زمین تأثیر بگذارد.
در حال حاضر به نظر میرسد که شاخص Kp پرتاب امروز را متوقف نخواهد کرد، زیرا پیشبینی برای امروز، مقادیری بین ۱ تا ۳ بوده است.
تیمهای پرتاب تلسکوپ فضایی "جیمز وب" همچنین میزان الکترونهای به دام افتاده در کمربندهای "ون آلن" را به دقت زیر نظر دارند. این دو منطقه دوناتی شکل به ترتیب در ارتفاعات ۶۵۰ تا ۹۶۶۰ کیلومتری و ۱۳۵۰۰ تا ۶۰۰۰۰ کیلومتری زمین قرار دارند.
میدان مغناطیسی زمین ذرات خورشید را در کمربندهای "ون آلن" به دام میاندازد. هنگامی که یک طوفان خورشیدی به سیاره زمین برخورد میکند، کمربندها دوباره انرژی میگیرند که احتمالاً میتواند با ایجاد بار الکتریکی روی سطح هر فضاپیمای در حال عبور، آن را با مشکل مواجه کند.
"اسپن" میگوید: وقتی لباسی را از خشککن بیرون میآورید، احتمالا اگر به کسی دست بزنید، یک برق گرفتگی لحظهای را احساس خواهید کرد. این همان اتفاقی است که برای یک فضاپیما در هنگام عبور از کمربندهای "ون آلن" میافتد. در طول این اتفاق، جریانهای اضافی از مدارهای فضاپیما عبور میکنند که احتمالاً میتواند باعث اتصال کوتاه شود یا بر عملکرد پنلهای خورشیدی تأثیر بگذارد.
اتصال کوتاه، مداری است که اجازه میدهد جریان از یک مسیر ناخواسته گذر کند.
سازمان ملی اقیانوسی و جوی آمریکا(NOAA) با ماهواره "GOES-۱۷" محتوای الکترون در کمربند بیرونی "ون آلن" را اندازهگیری میکند تا تیمهای عملیاتی تلسکوپ فضایی "جیمز وب" خطرات را به خوبی ارزیابی کنند.
مشکل نهایی، ذرات پرانرژی خورشیدی(SEPs) شامل الکترونها و فوتونهای بسیار سریع است که با سرعت هزاران کیلومتر در ثانیه از خورشید به بیرون پرتاب میشوند. دانشمندان هنوز نمیتوانند به طور قابل اعتمادی حضور آنها را در فضای اطراف زمین پیشبینی کنند، اما به نظر میرسد زمانی که نواحی فعال روی خورشید وجود دارند، یعنی نقاطی که شرارههای خورشیدی میتوانند از آنها فوران کنند، آنها بیشتر رایج هستند.
اگر یک فضاپیما مورد اصابت یک SEP قرار گیرد، رایانه آن ممکن است گیج شود و صفر و یکها را در کد باینری خود قاطی کند.
در هر حال، بر اساس گزارش مرکز پیشبینی آب و هوای فضایی سازمان ملی اقیانوسی و جوی آمریکا، در حال حاضر هیچ خطری برای پرتاب تلسکوپ فضایی "جیمز وب" برای امروز پیشبینی نشده است و قرار است این موشک امروز، شنبه ۴ دی، در ساعت ۷:۲۰ دقیقه به وقت منطقه زمانی شرقی(۱۵:۵۰ به وقت تهران) به فضا پرتاب شود.