مصرف گیاهان دارویی در زمان بارداری می‌تواند خطرناک باشد

از سال‌ها پیش، مردم در سراسر جهان از گیاهان دارویی برای تهیه دارو استفاده می‌کردند و تاکنون نیز، ۸۰ تا ۷۵ درصد جمعیت جهان، به‌ویژه در کشورهای در حال توسعه، از گیاهان برای مراقبت‌های اولیه بهداشتی استفاده می‌کنند. 

بررسی‌ها حاکی از آن است که در سال‌های اخیر، استفاده از گیاهان دارویی در کشورهای در حال توسعه، به طور قابل توجهی افزایش یافته و دلایل مختلفی برای استفاده مردم از داروهای گیاهی وجود دارد.

بارداری یکی از حساس‌ترین مراحل زندگی یک زن است که با تغییرات جسمی و روانی بسیاری همراه است که می تواند مشکلاتی را ایجاد کند. در این دوره، زنان از گیاهان دارویی برای مشکلات مختلف مانند تهوع و استفراغ، کم‌خونی، دیابت، فشار خون بالا، عفونت، خستگی، کم‌خوابی، یبوست و ... استفاده می کنند.

استفاده از این محصولات در دوران بارداری، بر اساس این باوری است که استفاده از مکمل‌های گیاهی و داروهای گیاهی بی‌خطر هستند.  این تصور غلط در خصوص استفاده از گیاهان دارویی منجر به آن می‌شود که افراد، مصرف این محصولات و عوارض جانبی آن‌ها را به پزشک گزارش نکنند.

اگرچه گیاهان اثرات مفید زیادی دارند، مصرف این محصولات نیز می‌تواند خطرناک باشد. این خطرات به دلیل خود محصول یا تداخل این داروها با درمان پزشکی بیمار است. بسیاری از افرادی که از این داروها استفاده می کنند، از مضرات آنها آگاه نیستند. علاوه بر این، برخلاف داروهای شیمیایی، دوز دقیق و مطمئن فرآورده‌های گیاهی هنوز مشخص نشده است.

بر همین اساس و با توجه به عوارض متعدد و گاه ناشناخته خوددرمانی گیاهان دارویی در دوران بارداری، آگاهی کم زنان باردار در مورد این گیاهان و مطالعات اندک در این زمینه، پژوهشگران دانشگاه علوم پزشکی شاهرود، با انجام یک مطالعه فراوانی مصرف و میزان آگاهی افراد، نگرش و نیت زنان باردار در مورد استفاده از گیاهان دارویی در دوران بارداری را مورد بررسی قرار دادند.

این مطالعه در سال ۱۳۹۹ بر روی ۲۹۰ زن باردار که به مرکز بهداشت شاهرود مراجعه کرده بودند، انجام شد. پژوهشگران اطلاعات مورد نیاز این پژوهش را از طریق پرسش‌نامه جمع‌آوری کردند و از شرکت‌کنندگان، سوالاتی مربوط به آگاهی، نگرش، رفتار، دلایل استفاده از گیاهان دارویی، منبع اطلاعات و ... پرسیده شد.

بررسی‌های این مطالعه نشان داد که ۶۱ درصد از شرکت‌کنندگان در دوران بارداری، حداقل یک‌بار از گیاهان دارویی استفاده کرده بودند. نیمی از این زنان، دانش متوسطی در خصوص گیاهان دارویی داشتند و بیش از ۷۰ درصد از آن‌ها نگرش مثبتی نسبت به مصرف این گیاهان داشتند.

طبق بررسی‌های انجام‌شده در این مطالعه، شایع‌ترین مشکل در حین بارداری که باعث مصرف گیاهان دارویی شده، سوزش سر دل بوده و علت عمده مصرف آن‌ها، در دسترس بودن داروها در منزل و یا گرفتن از آشنایان بود. نزدیک به ۶۰ درصد از شرکت‌کنندگان اطلاعات خود را در زمینه گیاهان دارویی از خانواده کسب کرده بودند. 

پژوهشگران این مطالعه بر اساس نتایج به‌دست آمده می‌گویند: با توجه به فراوانی نسبتاً بالای استفاده از گیاهان دارویی در دوران بارداری و آگاهی کم در مورد آن، اطلاع‌رسانی و افزایش آگاهی در مورد گیاهان دارویی در دوران بارداری، اهمیت بسیار زیادی دارد.

در انجام این مطالعه؛ مطهره سادات حسینی، حدیثه طاهری، علی حسین زاده، مجید صالحی و مسلم جعفری‌ثانی؛ پژوهشگران دانشگاه علوم پزشکی شاهرود با یکدیگر مشارکت داشتند.

یافته‌های این مطالعه شهریور ماه سال جاری به صورت مقاله علمی با عنوان «آگاهی متوسط ​​تا کم و نگرش مثبت نسبت به گیاهان دارویی، منجر به مصرف زیاد این گیاهان در دوران بارداری می‌شود» در نشریه بین‌المللی مطالعات سلامت (The International Journal of Health Studies) زیر نظر دانشگاه علوم پزشکی شاهرود منتشر شده است.