کشف بزرگترین مولکول در فضا!
ستاره شناسان اخیراً اعلام کردند که بزرگترین مولکول کشف شده تاکنون را در یک قرص سیاره ساز شناسایی کردند که می‌تواند به درک چگونگی ایجاد حیات در سیاره‌ها کمک کند.
در یک اکتشاف جالب توجه، اخترشناسان اعلام کردند که بزرگترین مولکولی که تاکنون در یک دیسک متشکل از غبار و گاز در اطراف یک ستاره تازه متولد شده یافت شده، را شناسایی کرده اند که می‌تواند به درک چگونگی ایجاد حیات در سیاره‌ها کمک کند.
دانشمندان می‌گویند در ابر چرخان یک ستاره توانسته اند مولکولی که شامل ۹ اتم است را شناسایی کرده و نام دی متیل اتر را بر روی آن بگذارند. این مولکول حاوی اکسیژن می‌تواند به عنوان یک بلوک ساختمانی برای قند‌ها و سایر مولکول‌های زیستی عمل کند، به این معنی که می‌توانیم آن را یک ترکیب پری بیوتیک در نظر بگیریم. از آنجایی که قرص در اطراف ستاره‌ای به نام IRS 48، به هم می‌پیوندد و سیاره‌های فراخورشیدی را تشکیل می‌دهد، کشف این مولکول می‌تواند پیامد‌های مهمی برای درک ما از چگونگی پیدایش حیات در کیهان داشته باشد.
ناشانتی برانکن، ستاره شناس دانشگاه لیدن در هلند، می‌گوید: «از این نتایج، ما می‌توانیم درباره منشأ حیات در سیاره خود اطلاعات بیشتری کسب کنیم و بنابراین ایده بهتری از پتانسیل حیات در سایر منظومه‌های سیاره‌ای به دست آوریم. در واقع، بسیار هیجان انگیز است که ببینیم این یافته‌ها چگونه می‌تواند در مقیاسی کیهانی مطابقت پیدا کند.» در اینجا باید خاطرنشان کرد که دی متیل اتر جزو ساده‌ترین اتر‌ها محسوب می‌شود و در فضا غیر معمول نیست. در واقع، این مولکول یکی از فراوان‌ترین مولکول‌های کشف شده در مناطق ستاره ساز در فضای بین ستاره‌ای است که از دو اتم کربن، شش اتم هیدروژن و یک اتم اکسیژن با فرمول شیمیایی CH3OCH3 تشکیل شده است.
تصور می‌شود که این مولکول‌ها قبل از اینکه ستاره‌ها از ابر‌های غباری موجود در آن تشکیل شوند، در نواحی سرد ستاره‌ساز شکل می‌گیرند. دانشمندان فکر می‌کنند که مولکول‌های ساده، مانند مونوکسید کربن، به دانه‌های غبار می‌چسبند و لایه‌های یخی را تشکیل می‌دهند که تحت واکنش‌هایی قرار می‌گیرند و مولکول‌های پیچیده تری را تشکیل می‌دهند. کشف این مولکول در قرص اطراف IRS 48- ستاره‌ای در فاصله ۴۴۴ سال نوری از ما در صورت فلکی Ophiuchus- به دلیل یک ویژگی هلالی شکل نامتقارن در قرص که در آن ذرات غبار بزرگتر متمرکز شده است، رخ داد که احتمالاً در نتیجه جسم دیگری ایجاد شده است.
این «تله گرد و غبار»، همانطور که پیش از این گفته شده بود، منطقه‌ای است که در آن ذرات گرد و غبار می‌توانند به صورت توده‌های بزرگ و عظیم با هم جمع شوند که در نهایت می‌توانند دنباله دارها، سیارک‌ها و شاید حتی سیارات را تشکیل دهند. کشف «تله گرد و غبار» در مقاله‌ای در سال ۲۰۱۳ به تفصیل بیان شد. در مقاله‌ای که سال گذشته منتشر شد، اخترشناسان نشان دادند که تله گرد و غبار همچنین سرشار از یخ است که حاوی مولکول‌های پیچیده است؛ بنابراین برانکن و تیمش آرایه قدرتمند زیر میلی‌متری بزرگ آتاکاما (ALMA) در شیلی را به روی این ستاره متمرکز کردند تا ببینند چه چیزی را می‌توانند تشخیص دهند.
دانشمندان می‌گویند وقتی تابش ستاره به تله غبار می‌رسد، باعث تصعید یخ‌ها می‌شود، بنابراین اگر از یک تلسکوپ به اندازه کافی قدرتمند استفاده شود، می‌توان مولکول‌های موجود در آن را بر اساس طیف تشخیص داد. از آنجایی که مولکول‌های مختلف نور را جذب و دوباره ساطع می‌کنند، می‌توانند ویژگی‌های تاریک (جذب) و روشن (ساطع) را در طیف نوری که به تلسکوپ می‌رسد ایجاد کنند. محققان می‌گویند ویژگی‌های انتشار شناسایی شده توسط ALMA به شدت با دی متیل اتر سازگار بود. علاوه بر این، آن‌ها به طور آزمایشی متیل فورمات، یک استر ساده با فرمول CH3OCHO را که یک بلوک ساختمانی برای مولکول‌های آلی است، بررسی کردند.
آلیس بوث، ستاره شناس دانشگاه لیدن می‌گوید: «در نهایت کشف این مولکول‌های بزرگ در دیسک ها، واقعا هیجان انگیز است. ما تا مدت‌ها فکر می‌کردیم که رصد چنین مولکول‌هایی غیر ممکن باشد. چیزی که این موضوع را هیجان‌انگیزتر می‌کند این است که اکنون می‌دانیم که این مولکول‌های پیچیده برای تغذیه سیارات در حال شکل‌گیری در دیسک، در دسترس هستند. این مسئله‌ای بود که قبلاً شناخته شده نبود، زیرا در بیشتر سیستم‌ها این مولکول‌ها در یخ پنهان هستند. فراوانی دی متیل اتر در مناطق ستاره ساز، همراه با این کشف، نشان می‌دهد که این مولکول ممکن است در دیسک‌های پیش سیاره‌ای نیز فراوان باشد. این موضوع بدان معنی است که می‌توان مسیر کامل بین ستاره‌ای این مولکول‌ها، از ستاره‌های تازه متولد شده تا سیارات را ردیابی کرد.»
نینکه ون در مارل، دیگر ستاره شناس رصدخانه لیدن نیز می‌گوید: «ما بسیار خوشحالیم که اکنون می‌توانیم کل سفر این مولکول‌های پیچیده را از ابر‌هایی که ستاره‌ها را تشکیل می‌دهند، تا دیسک‌های تشکیل دهنده سیارات و دنباله دارها دنبال کنیم. ما امیدواریم با مشاهدات و بررسی‌های بیشتر بتوانیم یک گام دیگر به درک منشا مولکول‌های پری بیوتیک در منظومه شمسی خودمان نزدیکتر شویم.» نتایج این تحقیق در نشریه معتبر Astronomy and Astrophysics منتشر شده است.
