قدیمی‌ترین گزارش بشر از مشاهده شفق قطبی
شفق قطبی یکی از پدیده‌های بسیار زیبای طبیعی است که با فعالیت‌های خورشیدی پیوند دارد، اکنون باستان شناسان می‌گویند که قدیمی‌ترین گزارش بشر از مشاهده این پدیده را در یک سالنامه باستانی چینی یافته اند.
پدیده‌های کیهانی و جوی همیشه مورد توجه بشر بوده و انسان‌ها همواره آسمان را همچون مقصدی نهایی برای خود می‌پنداشتند. یکی از این پدیده‌ها شفق قطبی است که ما گزارش‌هایی از مشاهده آن را در منابع تاریخی دیده ایم، اما باستان شناسان اخیراً اعلام کرده اند که قدیمی‌ترین گزارش از مشاهده شفق قطبی را در یک سالنامه باستانی چینی یافته اند.
شَفَق قُطبی یکی از پدیده‌های جوی کرهٔ زمین است که پدیدهٔ ظهور نور‌های رنگین و متحرک در آسمان شب است و معمولاً در عرض‌های نزدیک به دو قطب زمین بر اثر برخورد ذرات باردارِ بادِ خورشیدی و یونیزه شدن مولکول‌های موجود در یون‌سپهر (یونوسفر) زمین به وجود می‌آید. این پدیده زیبا بی شک از همان زمان که نگاه بشر به آسمان‌ها دوخته شد، مورد توجه انسان بوده، اما گزارش‌های شناخته شده از این پدیده تا همین اواخر به چند سده ابتدایی پیش از میلاد مسیح بازمی گشت. ولی بررسی مجدد یک سالنامه باستانی چینی معروف به «سالنامه بامبو» (Zhúshū Jìnián) که یک وقایع نگاری مربوط به رخداد‌های سال‌های ۲۴۰۰ تا ۲۹۹ پیش از میلاد مسیح است، این شرایط را تغییر داده است.
هیساشی هایاکاوا، محقق دانشگاه ناگویا و دکتر مارینوس آنتونیوان از موزه باستان شناسی و مردم شناسی دانشگاه پنسیلوانیا، می‌گویند: «گزارش‌های تاریخی مربوط به مشاهده شفق قطبی، دانش ما را در مورد فوران‌های خورشیدی و تغییرپذیری طولانی‌مدت خورشید در مقیاس زمانی هزاره‌ای فراتر از پوشش زمانی مشاهدات ابزاری، در مقیاس‌های زمانی دهه تا صد ساله گسترش می‌دهند. چنین توسعه‌های زمانی به نفع جامعه علمی است و تعداد مطالعات موردی در مورد رویداد‌های شدید آب و هوایی فضایی با فرکانس کمتر، اما تأثیر بالقوه بالاتر بر زیرساخت‌های فناوری مدرن را افزایش می‌دهد.»
این دانشمندان اشاره می‌کنند؛ تا کنون تصور می‌شد، قدیمی‌ترین گزارش‌های ارائه شده متقن از شفق‌های قطبی به قرن هفتم قبل از میلاد برمی گردد. اما وقتی ما یک گزارش نجومی در سالنامه باستانی بامبو چین را تجزیه و تحلیل کردیم، متوجه شدیم که روایتی که تاکنون توجه چندانی به آن نشده باید کهنترین اشاره به یک شفق قطبی باشد. هایاکاوا و آنتونیوان در مقاله خود می‌نویسند: «این گزارش اشاره به نوری پنج رنگ دارد که در قسمت شمالی آسمان، در شبی نزدیک به پایان سلطنت پادشاه ژائو از سلسله ژو، دیده شده است.»
نویسندگان، مکان رصدی را در اطراف هاوجینگ (N۳۴°۱۴', E۱۰۸°۴۶') پیدا کردند و تاریخ این رویداد را در ۹۷۷ یا ۹۵۷ قبل از میلاد تعیین کردند. آن‌ها اشاره می‌کنند: «بر این اساس، ما امتداد دید شفق به سمت استوا را در عرض جغرافیایی مغناطیسی ≤۳۹.۰ درجه محاسبه کرده‌ایم و مرز بیضی شفق به سمت استوا را به صورت ≤۴۵.۵ درجه در عرض جغرافیایی ثابت بازسازی کرده‌ایم. این اولین رگزارش ثبت شده از شفق‌های قطبی است که تاکنون از هر نقطه در جهان بدست آمده است.»
