اثر نیکوتین سیگار بر کاهش تولید استروژن در زنان

"اریکا کوماسکو"(Erika Comasco)، پژوهشگر "دانشگاه اوپسالا"(Uppsala University) در سوئد و پژوهشگر ارشد این پروژه گفت: برای نخستین بار می‌توانیم ببینیم که نیکوتین، مکانیسم تولید استروژن را در مغز زنان متوقف می‌کند. ما متعجب شدیم که دیدیم این اثر حتی با یک دوز نیکوتین، معادل فقط یک سیگار نیز قابل مشاهده است. این موضوع نشان می‌دهد که اثرات سیگار بر مغز یک زن چقدر قوی هستند. این یک اثر تازه کشف‌ شده است و پژوهش هنوز در مراحل مقدماتی قرار دارد. ما هنوز مطمئن نیستیم که نتایج رفتاری یا شناختی چیست اما متوجه شده‌ایم که سیستم مغزی آسیب‌دیده، هدفی برای داروهای اعتیادآور مانند نیکوتین است.

این اثر در تالاموس که بخشی از "دستگاه لیمبیک"(Limbic system) در مغز است، نشان داده شده است. این سیستم در واکنش‌های رفتاری و احساسی نقش دارد.

پژوهشگران دانشگاه اوپسالا با گروهی از داوطلبان شامل ۱۰ زن سالم کار کردند. یک دوز نیکوتین تجاری در دسترس، به داخل بینی زنان وارد شد و هم‌زمان یک ردیاب رادیواکتیو به مولکولی که به آنزیم "آروماتاز"(Aromatase) متصل می‌شود، تزریق شد. آروماتاز، آنزیمی است که مسئولیت تولید استروژن را بر عهده دارد. اسکن مغزی ام‌آرآی و پت اسکن، به پژوهشگران امکان داد که هم مقدار آروماتاز و هم محل قرارگیری آن در مغز را ارزیابی کنند. پژوهشگران دریافتند که یک دوز واحد، میزان آروماتاز را در مغز کاهش می‌دهد.

مدتی است که مشخص شده زنان و مردان، واکنش متفاوتی را به نیکوتین نشان می‌دهند. زنان نسبت به درمان جایگزین نیکوتین، مقاوم‌تر هستند و نسبت به مردان، بیشتر مستعد بازگشتن به مصرف سیگار هنگام تلاش برای ترک آن هستند. در هر حال، مبنای بیولوژیکی این تفاوت‌ها درک نشده است. این نخستین بار است که این اثر بازدارنده بر تولید آروماتاز در انسان نشان داده شده اما تأثیر آن بر مردان هنوز مورد بررسی قرار نگرفته است.

کوماسکو ادامه داد: این کشف، ما را به این باور می‌رساند که اثر نیکوتین بر تولید استروژن نه تنها تأثیر قابل‌ توجهی بر مغز، بلکه شاید بر عملکرد سایر اندام‌ها مانند سیستم تولید مثل نیز دارد. ما هنوز این را نمی‌دانیم. تفاوت‌های قابل توجهی در نحوه واکنش مردان و زنان نسبت به سیگار کشیدن وجود دارد. به نظر می‌رسد که زنان نسبت به درمان جایگزین نیکوتین مقاوم‌تر هستند، بازگشت بیشتری را تجربه می‌کنند، آسیب‌پذیری بیشتری را نشان می‌دهند و بیشتر در معرض خطر ابتلا به بیماری‌های اولیه مرتبط با سیگار، مانند سرطان ریه و حملات قلبی هستند. اکنون باید درک کنیم که آیا این عملکرد نیکوتین روی سیستم هورمونی، در هر یک از این واکنش‌ها دخیل است یا خیر.

وی افزود: این یک گروه نسبتا کوچک از زنان است. ما برای تأیید این یافته‌ها، به نمونه بزرگتری نیاز داریم. پیام این است که نیکوتین، اثرات مختلفی بر مغز دارد؛ از جمله بر تولید هورمون‌های جنسی مانند استروژن تاثیر می‌گذارد.

پروفسور "ویم ون دن برینک"(Wim van den Brink)، استاد روانپزشکی و اعتیاد "مرکز پزشکی آکادمیک"(Academic Medical Center) در "دانشگاه آمستردام" (University of Amsterdam) که در این پژوهش دخیل نبود، گفت: این در واقع، نخستین یافته مهم است. سیگار اثرات نامطلوب زیادی بر مردان و زنان دارد اما این اثر ویژه نیکوتین بر کاهش تولید استروژن در زنان قبلا شناخته نشده بود. اعتیاد به دخانیات، یک اختلال پیچیده با عوامل مؤثر بسیاری است. بعید است که این اثر ویژه نیکوتین روی تالاموس و تولید استروژن، همه تفاوت‌های مشاهده‌شده در رشد، درمان و نتایج به دست آمده از مردان و زنان سیگاری را توضیح دهد. این پژوهش هنوز از کاهش تولید استروژن ناشی از نیکوتین تا کاهش خطر اعتیاد به نیکوتین، اثرات منفی درمان و عود بیماری در زنان سیگاری فاصله دارد و مستلزم بررسی بیشتر است.

این پژوهش، در "نشست کالج نوروسیکوفارماکولوژی اروپا"(ECNP Congress) در وین ارائه می‌شود.