نگاهی به پایان دنیا/ وقتی خورشید حیات‌بخش وحشت می‌آفریند

ستاره‌شناسان فرایند بلعیده شدن یک سیاره توسط یک ستاره را مشاهده کرده‌اند که اولین نمای مستقیم از فرایند پرمخاطره موسوم به فروبردن سیاره را ارائه کرده است؛ فرایندی که به احتمال زیاد در انتظار زمین در آینده‌ای دور است.

دانشمندان با خوش‌اقبالی یک سیاره گازی مانند «مشتری» (Jupiter) اما احتمالا بزرگتر از مشتری را در شرایطی که در حال فروبرده شدن توسط یک ستاره قدیمی مانند خورشید بود در فاصله حدود ۱۲ هزار سال نوری از زمین رصد کردند.

سرنخ‌هایی از رویدادهای فروخوردگی سیارات در گذشته رصد شده است اما هیچکس تاکنون یک ستاره را در حین فرایند فرو بردن یک سیاره مشاهده نکرده است. ستاره‌شناسان در مقاله خود در این زمینه که به تازگی در نشریه «طبیعت» (نیچر) منتشر شد، می‌گویند: این کشف حلقه مفقوده در شناخت ما از تکامل و سرنوشت نهایی منظومه‌های سیاره‌ای از جمله منظومه‌ای را که ما در آن ساکن هستیم، فراهم می‌سازد.

«کیشالای دو» از محققان سازمان فضایی «ناسا» در موسسه فناوری ماساچوست و یکی از مولفان این مطالعه گفت: این سرنوشت نهایی زمین است؛ ما واقعا شاهد صحنه‌ای هستیم که زمین تا پنج میلیارد سال دیگر دچار آن خواهد شد.

چرخه حیات ستارگان وابسته به جرم آنها است. ستارگان کوچک مانند ستاره‌های قرمز کوتوله ممکن است برای تریلیون‌ها سال بدرخشند در حالی که ستارگان بزرگ و پرحجم تنها چند میلیون سال پس از پیدایش خود منفجر شده و نابود می‌شوند. ستارگانی مانند خورشید پس از میلیاردها سال شروع به نابود شدن کرده و به طبقه‌ای از اجرام موسوم به غول‌های قرمز تحول پیدا می‌کنند که اندازه آنها صدها بار بزرگتر می‌شود و هر چیزی را در درون منطقه پیرامونی خود می‌بلعند و نابود می‌کنند.

نشانه‌هایی از رویدادهای فرودهی در سرتاسر کهکشان «راه شیری» بر جا مانده است. نور برخی از ستاره‌ها با نشانه‌های شیمیایی سیارات آلوده شده است؛ این نشان می‌دهد که برخی جهان‌ها در کلیت‌ خود در پیش چشم ما در حال هضم شدن هستند. دانشمندان همچنین صدها سیاره با مدارهای کوچک را شناسایی کرده‌اند که در آینده در تور غول‌های قرمز گرفتار خواهند شد. اما رصد و مشاهده این پدیده کاری چالشی است زیرا نور ناشی از این رویدادها کمرنگ و گذرا است.

دکتر «دو» در مه ۲۰۲۰ از یک دوربین روی تلسکوپ در رصدخانه «پالومار» در کالیفرنیا برای رصد و مشاهده یک پدیده کاملا متفاوت یعنی ادغام ستارگان استفاده کرد و در این مشاهدات بود که با درخشش عجیب یک نور مشهود مواجه شد.

دکتر «دو» و همکارانش بعد از مشاهدات فراوان از جمله با نور مادون قرمز با استفاده از یک دوربین دیگر به این نتیجه رسیدند که به احتمال زیاد شاهد فرو برده شدن یک سیاره توسط یک ستاره هستند.

وی گفت: ما دچار شگفتی و بهت شدیم. این مشاهدات اولین نگاه مستقیم ما به چگونگی رخ دادن این فرایند بود و اکنون ما شناخت کامل‌تری از فرایند فرو برده شدن سیارات توسط ستارگان خواهیم داشت.

چنین رویدادهای شگفت‌آوری می‌توانند برخی از اسرار فضا از جمله احتمال وجود حیات در مناطق دیگری از کیهان را روشن سازند. نور ستارگانی که حاوی آثار و نشانه‌های شیمیایی است می‌تواند به عنوان سرنخ‌هایی برای ترکیبات داخلی جهان‌هایی در سایر منظومه‌ها استفاده شود. بررسی این اجزا و مواد می‌تواند به برآورد تعداد منظومه‌هایی که ممکن است دارای مواد مناسب برای میزبانی از حیات باشند، یاری برساند.

اکنون دانشمندان الگوی کلی فرایند بلعیده شدن سیارات توسط ستارگان در حال فروپاشی را دارند و می‌توانند در آسمان‌ها به دنبال الگوهای مشابه باشند. زمانی که خورشید منظومه شمسی ما نیز وارد مرحله غول قرمز شود، خانه آشنای ما یعنی سیاره زمین نیز در آغوش سوزان خورشید در حال مرگ، نابود خواهد شد.