آیا تصمیم گیران کشور می‌دانند حکمرانی فضای مجازی محدودیت شبکه‌های اجتماعی نیست و تهدیدهای امنیتی انقلاب صنعتی چهارم جدی است؟

ظهور Chatgpt یا همان ربات گفتگوی شرکت OpenAI که اواخر نوامبر 2022 آمد و پس از 2 ماه با جذب 100 میلیون کاربر، با سرعت بیشتری نسبت به تیک تاک و اینستاگرام تبدیل به سریع‌ترین اپلیکیشن دنیا از نظر رشد تعداد کاربر شد، ماهیتی جدید از دنیای هوش مصنوعی را برای عموم جامعه ما ساخت.

جریان هوش مصنوعی البته جدی‌تر از چند تکنیک جعل یا ربات‌ها در دنیای دیجیتال دنبال می‌شود. برخی از آن به عنوان یک پایه انقلاب جدید-انقلاب چهارم- در صنعت یاد می‌کنند؛ عنوانی که نخستین بار بنیان‌گذار و رئیس اجرایی مجمع جهانی اقتصاد «کلاس شواب» از آن استفاده کرد و حالا در دنیا مورد نقد و نظر اساتید و دانشمندان قرار گرفته است.

درواقع انقلاب صنعتی طیفی گسترده از تغییرات اساسی است که دامنه آن نه فقط اقتصاد که اجتماع و سیاست و حتی فرهنگ را هم دستخوش تغییر کرده است زمانی اتفاق افتادند که فناوری‌های جدید و روش‌های بدیع از درک جهان، موجب تغییر عمیق در نظام‌های اقتصادی و ساختارهای اجتماعی شده‌اند.

نیمه دوم قرن بیستم، فضای جهان تغییرات دیگری را تجربه کرد و وارد عصری شد که رایانه‌ها انقلاب سوم صنعتی را پایه‌گذاری کردند. ترانزیستورها، تراشه‌ها، ریزپردازنده‌ها، تلفن‌های همراه دیجیتال و اینترنت عناصر مختلف تاثیرگذار بر تحولات صنعتی در دهه‌های پایانی قرن بیستم به شمار می‌روند.

پروژه اینترنت اوایل دهه 1960 توسط وزارت دفاع آمریکا کلید خورد تا پیوند دهنده رایانه‌ها باشد. پروژه‌ای که ظرف چند دهه در تمام جهان گسترش یافت و جهان را «شبکه» کرد. بیشتر نوآوری‌های تکنولوژیکی این دوره مربوط به همین شبکه کامپیوتری جهانی شده است. 

*بنیانگذار و رئیس مجمع جهانی اقتصاد اولین بار در نوامبر 2011 اصطلاح انقلاب صنعتی چهارم را در اجلاس این مجمع در هانور آلمان مطرح کرد. این رویکرد نوظهور در مقاله‌ای تحت عنوان انقلاب صنعتی چهارم توسط کلاوس شواب به چاپ رسید. این مقاله از دستاوردهای طرحی ابتکاری بود که راهبرد دولت آلمان را در قبال فناوری‌های برتر در سال 2020 مشخص می‌کرد.

کتاب انقلاب صنعتی چهارم در ژانویه 2016 منتشر شد که به 30 زبان ترجمه شده و بیش از یک میلیون نسخه از آن در سراسر دنیا فروخته شده است. در این کتاب او برای اولین بار به صورت خلاصه نشان داد که چگونه پیشرفت‌های تکنولوژیکی نه تنها مدل‌های کسب‌وکار، بلکه حاکمیت، اقتصاد، کل جامعه و حتی زندگی افراد را تغییر خواهد داد. کمی بعدتر هم دومین کتاب او با عنوان «شکل‌دهی آینده انقلاب صنعتی چهارم» در سال 2018 منتشر شد. شواب معتقد است برای دستیابی به آینده‌ای نویدبخش باید از توزیع عادلانه منافع انقلاب صنعتی چهار مطمئن شویم، ریسک‌ها وآسیب‌ها را مدیریت کنیم و به انسان‌فرمان و انسان‌مدار بودنش هم اطمینان کنیم.

شواب در این کتاب می‌گوید «برای بهره‌گیری از مزایای انقلاب صنعتی چهارم، فناوری‌های نوظهور را نه باید «ابزارهای صرف» در نظر بگیریم که کاملا تحت کنترل ما هستند، و نه نیروهای بیرونی هدایت‌ناپذیر. درواقع، باید سعی کنیم بفهمیم ارزش‌های انسانی چگونه و کجاها در فناوری‌های جدید تنیده شده‌اند و چگونه می‌توان این ارزش‌ها را شکل داد تا مصالح عامه، حفاظت از محیط زیست و کرامت انسانی را ارتقا دهیم.» 

انقلاب چهارم واقعا انقلاب است؟ دنیا هنوز شاهد انقلاب صنعتی چهارم نیست، بلکه با اوج گرفتن و بلوغ صنعت،4.0، انقلاب چهارم را تجربه خواهیم کرد. برخی دیگر هم نسبت به دیدگاه‌های شواب انتقادات جدی مطرح کردند.
تروور نگوان استاد جامعه‌شناسی دانشگاه ژوهانسبورگ در کتاب انقلاب صنعتی چهارم: نقد جامعه‌شناختی، نوآوری تکنولوژی را برای طبقه کارگر مفید معرفی می‌کند که می‌تواند مشقت‌شان را کاهش دهد و شرایط کار را بهبود بخشد اما مشکل این است که ثمراتش در انحصار طبقه سرمایه‌دار جهانی شده است.

انقلاب صنعتی چهار بر پایه 12 گروه فناوری نوظهور استوار می‌شود.

-اینترنت اشیا
-هوش مصنوعی
-زیرساخت ابری
-فناوری نانو
-حسگرها
-چاپ سه‌بعدی
-تحلیل کلان‌داده
-بلاکچین
-رایانش مرزی
-اتوماسیون فرآیند رباتیک
-واقعیت افزوده
-محاسبات کوآنتومی
دنیا چگونه به استقبال انقلاب چهارم رفت؟در چند سال گذشته، نیروگاه‌های تولید جهانی در کشورهایی مانند آلمان، ایالات متحده، چین و ژاپن هر کدام ابتکاراتی را برای ارتقای تحول دیجیتال در فرآیندهای تولید خود آغاز کرده‌اند.

تحولات پیش روی ما که پس از کرونا شتاب بیشتری هم به خود گرفته در کنار همه جذابیت‌هایش، تهدیدهای مختلفی هم در برابر انسان ایجاد می‌کند. نمی‌توان فراموش کرد که همه انقلاب‌های صنعتی چالش‌های حاکمیتی، اجتماعی و اقتصادی خاصی را رقم زدند و در راس همه اینها نابرابری را بیش از گذشته تقویت کردند.