مرگ انسان در فضا چگونه است؟

این سوالی است که با تجاری شدن سفرهای فضایی برای انسان در سال های آینده احتمالا ذهن بسیاری را به خود مشغول کرده و شرکت های فضایی تجاری هنگام بستن قرارداد با مسافران فضایی، احتمالا روی جزییات احتمال مرگ مسافر فضایی در فضا با شخص مسافر توافق خواهند کرد.

با بیشتر شدن  سفرهای فضایی برای تعداد بسیار بیشتری از انسان ها  طی سال ها و دهه های آتی، این احتمال وجود دارد که با مرگ احتمالی مسافران فضا روبرو شویم و شرکت های فضایی- تجاری برای این نوع مرگ خود را آماده کرده و شیوه نامه هایی برای آن تدوین کنند. 

البته هم اینک نیز سازمان هایی همچون ناسا شیوه نامه های مخصوصی برای نحوه مواجهه با مرگ فضانوردان در فضا ( فضاپیما، ایستگاه فضایی و یا سطح کره ماه) دارند.

از زمانی که سفرهای فضایی انسان کمی بیش از 60 سال پیش آغاز شد، تاکنون 20 نفر جان خود را حین انجام سفرهای فضایی دست داده اند.
14 نفر در تراژدی های شاتل فضایی ناسا در سال های 1986 و 2003، 3 فضانورد در طول ماموریت سایوز 11 در سال 1971، و 3 فضانورد در آتش سکوی پرتاب آپولو 1 در سال 1967.

تاکنون تعداد افراد فوت شده در حین سفرهای فضایی بسیار انگشت شمار بوده اما ناسا قصد دارد در سال 2025 خدمه ای را به ماه و در دهه آینده فضانوردانی را به مریخ بفرستد و می توان پیش بینی کرد با تجاری شدن سفرهای فضایی و سفر سالانه هزاران نفر به فضا، تعداد قابل توجهی مرگ در فضا روی دهد.

پروازهای فضایی تجاری در حال تبدیل شدن به یک امر عادی است و با رایج‌تر شدن سفرهای فضایی، احتمال مرگ اشخاص در این راه نیز افزایش می‌یابد.

اگر کسی در فضا بمیرد، چه اتفاقی برای بدن می افتد؟

با امکانات موجود و بر اساس شیوه نامه های سازمان ناسا و دیگر سازمان های فضایی بین المللی، اگر کسی برای مثال  در کره ماه بمیرد، بدون اینکه صدمه ای به جسد او برسد، خدمه به همراه جسد در ظرف چند روز می توانند به زمین بازگشته و شخص متوفی را در زمین دفن کنند. 

مرگ در ماه و مریخ

سناریوهای احتمالی مرگ در فضا به این صورت است: اگر فردی در یک ماموریت در مدار پایین زمین - مانند ایستگاه فضایی بین‌المللی - بمیرد، خدمه می‌توانند جسد را در یک کپسول مخصوص و در عرض چند ساعت به زمین بازگردانند.

اگر این اتفاق در ماه رخ می داد، خدمه می توانند تنها ظرف مدت کوتاه چند روزه با جسد به زمین بازگردند و ناسا در حال حاضر پروتکل های دقیقی برای چنین سناریویی دارد.

به دلیل بازگشت سریع به زمین در ایستگاه فضایی بین المللی و کره ماه، طبیعی است که دغدغه حفظ  جسد متوفی در فضا، نگرانی اصلی ناسا نباشد. در عوض، اولویت شماره یک، اطمینان از بازگشت خدمه باقی مانده به زمین است.

اما اگر یک فضانورد در طول سفر 300 میلیون مایلی به سیاره مریخ بمیرد، اوضاع به طور کامل  فرق می‌کند.

در آن سناریو، خدمه احتمالا نمی توانند سفر را لغو کرده و سریعا به زمین بازگردند. در عوض، جسد فرد متوفی احتمالا در پایان ماموریت، که چند سال بعد خواهد بود، همراه با خدمه به زمین بازمی‌گردد.

در این بین، خدمه احتمالا جسد را در یک محفظه جداگانه یا کیسه مخصوص نگهداری بدن حفظ می کنند؛ چون از نظر تئوری، دما و رطوبت ثابت در داخل وسیله نقلیه فضایی موجود در سیاره مریخ، به حفظ بدن فرد متوفی از خطر تجزیه شدن، کمک می کند.

اما همه این سناریوها فقط در صورتی اعمال می‌شوند که فردی در یک محیط تحت فشار مانند ایستگاه فضایی یا فضاپیما بمیرد.

چه اتفاقی می‌افتد اگر کسی بدون محافظت و لباس فضایی مخصوص پا به فضا بگذارد؟

در این حالت فرد فضانورد تقریبا فورا و در عرض چند ثانیه (کمتر از 20 ثانیه) می میرد. 

در این حالت، از دست دادن فشار و قرار گرفتن در معرض خلاء فضا، تنفس فضانورد را غیرممکن می کند و خون و سایر مایعات بدن او به سرعت به جوش آمده و فشار اکسیژن موجود در ریه او شروع به شکافتن ریه خواهد کرد.

اگر فضانوردی بدون لباس فضایی به ماه یا مریخ برود چه اتفاقی می‌افتد؟

ماه تقریبا جز مقدار بسیار ناچیزی، هیچ جوی ندارد. مریخ هم تقریبا هیچ اکسیژنی ندارد. بنابراین نتیجه تقریبا مشابه قرار گرفتن در فضای باز  بدون محافظت لباس مخصوص فضانوردان و اکسیژن در عرض چند ثانیه یکسان است: خفگی و جوشیدن سریع خون و دیگر مایعات بدن فرد؛ چون بیش از دو سوم وزن یک انسان را مایعات تشکیل داده است.

از سوی دیگر خطر برخورد اجسام سخت و زباله های فضایی که با سرعت دهها کیلومتر بر ثانبه در حال حرکت در فضا هستند، به فرد وجود دارد و اگر لباس مخصوص فضانوردی که برای چنین برخوردهایی نیز ایمن گشته، نباشد، بدن فرد در برابر این اجسام به شدت آسیب پذیر است، وانگهی در صورت قرار گرفتن بدون لباس مخصوص و اکسیژن در فضا به چند ثانیه نمی کشد که فرد بیهوش شده و مایعات بدنش شروع به جوشیدن خواهد کرد و از این رو کار به احتمال برخورد اجسام سخت فضایی نخواهد کشید.

اما آیا می توان فرد متوفی را در مریخ دفن کرد؟

فرض کنید یک فضانورد یا مسافر فضایی پس از فرود در سیاره مریخ فوت کند. در این وضعیت آیا راه هایی برای خلاصی از جسد او در همان سیاره وجود خواهد داشت؟ 

سوزاندن جسد یکی از گزینه هاست؛ اما چون به انرژی زیادی نیاز دارد که خدمه بازمانده برای اهداف دیگر به آن نیاز دارند؛ ممکن است مورد نظر قرار نگیرد. 

دفن کردن نیز ایده خوبی نیست چون باکتری ها و دیگر ارگانیسم های بدن می توانند سطح مریخ را آلوده کنند. در عوض، خدمه احتمالا جسد فرد را در یک کیسه یا محفظه مخصوص نگهداری کنند تا زمانی که به زمین بازگردانده شود و این مدت می تواند از چند ماه تا چند سال طول بکشد.