مادرانی که به تازگی بچه‌دار شده‌اند بیشتر دچار «توهم دیدن چهره در اشیاء بی‌جان» می‌شوند
دانشمندان میگویند وجود یک ماده شیمیایی در خون مادرانی که تازه زایمان کرده‌اند، باعث می‌شود آنها توانایی بیشتری برای تشخیص صورت انسانی در اجسام بی‌جان داشته باشند.
قرن‌ها است انسان‌هایی پیدا می‌شوند که میگویند تصویر چهره یک شخص را در یک شیء بی‌جان یافته‌اند. این تصویر می‌تواند چهره هر فردی روی سطح کره ماه باشد، یا حتی صورت عیسی مسیح در یک نان تست سوخته و یا یک پوزخند مسخره روی شیارهای یک پنیر.
این تمایل به یافتن چهره‌ها در اشیاء که یک پدیده روان‌شناختی است، اصطلاحا «پاریدولیا» یا معنی‌پنداری خوانده می‌شود و در آن فرد چهره‌ای را که به نظرش آشنا می‌رسد در اجسام بازمی‌شناسد. اکنون دانشمندان میگویند این تمایل در زنانی که به تازگی زایمان کرده‌اند بیشتر دیده می‌شود.
در تحقیقی که به تازگی انجام شده است پژوهشگران دریافته‌اند میزان ماده شیمیایی «اکسی‌توسین»، که غالبا به دلیل نقش آن در پیوندهای اجتماعی به عنوان هورمون «عشق» یا «اعتماد» شناخته می‌شود، در شکل‌گیری چنین توهمی تاثیر دارد.
محققان در دانشگاه کوئینزلند و سان شاین کوست استرالیا در مقاله خود گفته‌اند هدفشان از پژوهش این بوده است که آیا تمایل به دیدن چهره در اجسام بی‌جان در طول زندگی افراد تغییر می‌کند یا خیر؟
تحقیقات قبلی نشان داده بود که وقتی به فرد اکسی‌توسین داده می‌شود، توانایی او در تشخیص برخی از احساسات در صورت افزایش می‌یابد. در نتیجه تیم پژوهش تصمیم گرفت بررسی کند آیا این هورمون می‌تواند نقشی در حساسیت افراد نسبت به دیدن چهره در اجسام بی‌جان داشته باشد یا نه.
پژوهشگران در تحقیق آنلاین خود حدود ۴۰۰ شرکت‌کننده زن را که باردار بودند یا به تازگی وضع حمل کرده بودند انتخاب کردند. دوره پس از زایمان مقطعی است که سطح اکسی‌توسین در خون به طور کلی افزایش می‌یابد.
به هر کدام از این زنان سپس ۳۲۰ تصویر به صورت تصادفی نشان داده شد و از آنها خواسته شد تا ببینند می‌توانند در این تصاویر به راحتی یک چهره را تشخیص دهند یا نه؟ از مجموع این تصاویر تنها ۳۲ تصویر چهره‌ای از یک انسان را در خود داشت، در حالی که ۲۵۶ مورد اجسام بی‌جان با طرح‌هایی بود که می‌توان گفت شبیه به یک چهره بودند و ۳۲ مورد نیز اشیاء بی‌جانی بودند که به کلی فاقد چنین چیزی محسوب می‌شدند.
تصویر ناسا از یک تکه صخره روی کره مریخ که برای عده‌ای چهره عیسی مسیح را تداعی می‌کرد، یک نمونه از پاریدولیا محسوب می‌شودعکس: ناسا
نتایج نشان می‌داد که همه شرکت‌کنندگان به راحتی تصاویر صورت انسان را در موارد واقعی تشخیص دادند. اما زنانی که اخیراً بچه‌دار شده بودند گزارش کردند که می‌توانند ۲۵۶ طرح شبیه به چهره در اجسام را راحت‌تر از زنان باردار ببینند.
به گفته محققان، نتایج این آزمایش نشان می‌دهد که حساسیت به درک چهره‌ها در طول بزرگسالی پایدار نیست و در اوایل دوران بچه‌دار شدن (احتمالاً برای افزایش پیوند اجتماعی) بالاتر می‌رود که این امر می‌تواند ناشی از سطوح بالاتر اکسی‌توسین باشد.
جویدیپ باتاچاریا، استاد روانشناسی در دانشگاه گلداسمیتز لندن، درباره این پژوهش می‌گوید افزایش چنین قابلیتی در مادرانی که تازه بچه‌دار شده‌اند برای کمک به آنهاست تا بتوانند حالات صورت نوزاد را بهتر بخوانند و چنین امری منطقی به نظر می‌رسد.
همزمان محققان میگویند با توجه به اینکه سطح اکسی‌توسین در شرکت‌کنندگان اندازه‌گیری نشده است، ممکن است بتوان نتایج را با تفاوت‌های دیگری نظیر سطح اضطراب یا استرس نیز توضیح داد. هرچند برای این کار به آزمایشات بیشتری مورد نیاز است.
نتایج تحقیقات تازه در نشریه علمی «Biology Letters» منتشر شده است.
