شکار جدید «تلسکوپ فضایی جیمز وب» در یک کهکشان دور

به گزارش ناسا، «تلسکوپ فضایی جیمز وب» در نوامبر ۲۰۲۳، یک خوشه بزرگ از کهکشان‌ها به نام «MACS J0138.0-2155» را رصد کرد. با توجه به اثری به نام «هم‌گرایی گرانشی» که اولین بار توسط «آلبرت اینشتین»(Albert Einstein) پیش‌بینی شد، به نظر می‌رسد یک کهکشان دور به نام «MRG-M0138» توسط گرانش قوی خوشه کهکشانی مداخله‌کننده منحرف شده است. اثر هم‌گرایی گرانشی ناشی از MRG-M0138، پنج تصویر متفاوت را از MRG-M0138 ایجاد می‌کند.

ستاره‌شناسان در سال ۲۰۱۹، کشف شگفت‌انگیزی را اعلام کردند مبنی بر این که یک انفجار ابرنواختر در MRG-M0138 رخ داده است و این در عکس‌های «تلسکوپ فضایی هابل» در سال ۲۰۱۶ دیده می‌شود. هنگامی که گروه دیگری از ستاره‌شناسان عکس‌های سال ۲۰۲۳ جیمز وب را مورد بررسی قرار دادند، با شگفتی دریافتند که همان کهکشان هفت سال بعد، دومین ابرنواختر را در خود جای داده است.

تفاوت بین عکس ثبت‌شده با جیمز وب و هابل

«جاستین پیرل» (Justin Pierel) پژوهشگر ناسا در «موسسه علمی تلسکوپ فضایی» (STScI) و «اندرو نیومن» (Andrew Newman) ستاره‌شناس رصدخانه «مؤسسه علمی کارنگی» (CIS) در مورد اولین باری که دو ابرنواختر با هم‌گرایی گرانشی در یک کهکشان پیدا شدند، بیشتر صحبت کرده‌اند که به شرح زیر است.

هنگامی که یک ابرنواختر پشت یک هم‌گرایی گرانشی منفجر می‌شود، نور آن از چندین مسیر متفاوت به زمین می‌رسد. ما می‌توانیم این مسیرها را با چندین قطار مقایسه کنیم که هم‌زمان از ایستگاه خارج می‌شوند، همه با سرعت یکسانی حرکت می‌کنند و به یک مکان می‌روند. هر قطار مسیر متفاوتی را طی می‌کند و به دلیل تفاوت در طول سفر و شرایط زمین، قطارها هم‌زمان به مقصد نمی‌رسند. به طور مشابه، تصاویر ابرنواختر با هم‌گرایی گرانشی نیز در طول روزها، هفته‌ها یا حتی سال‌ها برای ستاره‌شناسان ظاهر می‌شوند. با بررسی تفاوت‌ها در زمان‌هایی که تصاویر ابرنواختر ظاهر می‌شوند، می‌توانیم تاریخچه انبساط جهان را اندازه‌گیری کنیم که امروزه یک چالش بزرگ در کیهان‌شناسی است. نکته مهم این است که ابرنواخترهای چندگانه بسیار نادر هستند و تاکنون کمتر از ۱۲ مورد آنها شناسایی شده‌اند.

در این گروه کوچک، ابرنواختر واقع در کهکشان MRG-M0138 که «رکویم»(Requiem) نامیده شده است، به چند دلیل برجسته شد. اول این که ۱۰ میلیارد سال نوری از ما فاصله دارد. دوم این که ابرنواختر احتمالا از همان نوعی است که به عنوان یک استاندارد برای اندازه‌گیری فواصل کیهانی استفاده می‌شود. سوم این که مدل‌ها پیش‌بینی کردند یکی از تصاویر ابرنواختر به دلیل عبور از گرانش شدید خوشه آن قدر به تأخیر دچار شده است که تا اواسط دهه ۲۰۳۰ برای ما ظاهر نخواهد شد. از آنجا که رکویم تا سال ۲۰۱۹ کشف نشد، جمع‌آوری کردن داده‌های کافی در آن زمان ممکن نبود.

اکنون ما دومین ابرنواختر با هم‌گرایی گرانشی را در همان کهکشانی پیدا کرده‌ایم که رکویم در آن پیدا شد. ما این ابرنواختر را «سوپرنوا انکور»(Supernova Encore) می‌نامیم. انکور به طور غیر منتظره‌ای کشف شد و ما اکنون آن را به طور فعال دنبال می‌کنیم. با استفاده از عکس‌های جیمز وب، اندازه‌گیری‌ها را براساس این ابرنواختر بررسی و تایید می‌کنیم.

ابرنواخترها معمولا غیر قابل پیش‌بینی هستند اما در این مورد ما می‌دانیم که برای دیدن آخرین نمایش‌های رکویم و انکور چه زمانی و به کجا نگاه کنیم. مشاهدات فروسرخ در حدود سال ۲۰۳۵ به اوج خود خواهند رسید و اندازه‌گیری‌های دقیق و جدید را ارائه خواهند کرد.