کشف شگفتیساز هنگام عکسبرداری از مومیایی ۲ هزار ساله
بیش از یک قرن پیش در سال ۱۹۰۸، باستانشناسان در جریان حفاریها در مصر مومیایی باندپیچیشدهای را از دل خاک خارج کردند. بعدها معلوم شد این مومیایی دختری باردار بوده که حدود دو هزار سال پیش در حال زایمان جان خود را از دست داده است.
یادداشتهای باستانشناسان در زمان کشف این مومیایی نشان میدهد که جنین و بقایای جفت آن در بین پاهای دختر ۱۴ تا ۱۷ ساله قرار داشته است. محققان شکم این مادر مصری را، که تخمین زده میشود در حدفاصل دوره متاخر مصر باستان (۷۱۲ تا ۳۳۲ قبل از میلاد) و دوره قبطیها (۳۹۵ تا ۶۴۲ پس از میلاد) زندگی میکرده است، شکافتند و متوجه شدند که جمجمه جنین در کانال زایمان گیر کرده است. امری که نشان میدهد احتمالا دختر به دلیل عوارض حین زایمان فوت کرده است.
اکنون اما پس از حدود یکصد سال محققان با بررسی مجدد مومیایی میگویند جنین دومی را کشف کردهاند که به طور مرموزی در ناحیه قفسه سینه دختر جا خوش کرده بود.
دکتر فرانسین مارگولیس، باستانشناس در ایالات متحده، میگوید در ابتدا قصدی برای کشف جنین نداشته و تنها میخواسته با استفاده از سیتیاسکن اندازه لگن را برای علت مرگ بررسی کند اما در عوض چیز شگفتانگیز دیگری را کشف کرده است.
وی در این باره میگوید: «این اولین مومیایی در نوع خود است که کشف شده است. در واقع در اسناد باستانشناسی موارد متعددی از دفن زنانی که حین زایمان جانشان را از دست دادهاند موجود است، با این حال تا کنون هیچ موردی در مصر پیدا نشده بود.»
تصاویر سه بعدی با اشعه ایکس نشان داده است که بقایای جنین تازهکشفشده در قفسه سینه دختر قرار گرفته است. آقای مارگولیس در این باره میگوید: «زمانی که جنین دوم را دیدیم متوجه شدیم که یک یافته منحصر به فرد و در حقیقت نخستین یافته برای باستانشناسی مصر باستان را در اختیار داریم.»
محققان میگویند این دختر پس از گیر افتادن سر اولین جنین در کانال زایمان جان خود را از دست داده است.
پیشتر نتایج یک پژوهش نشان داده بود که مادر ۱.۵۲ سانتیمتر قد و ۴۵ تا ۵۵ کیلوگرم وزن داشته است. محققان در مطالعه جدید گفتهاند که جثه کوچک و سن کم او ممکن است در زایمان ناموفق دوقلوها نقش داشته باشد.
به گفته پژوهشگران سر مومیایی مادر پس از کشف و عکسبرداری اولیه گم شده، امری که باعث شده است نتوان اطلاعات کاملی درباره سلامتی او پیدا کرد. مشخص نیست چه اتفاقی برای این سر افتاده است؛ ممکن است دوباره دفن شده باشد، سر از یک موزه محلی درآورده باشد یا اصلا سرقت شده باشد.
دکتر مارگولیس گفت: «اگر متوجه شویم سر و دندانهایش وجود دارد، آزمایش روی دندانها و موهایش میتواند اطلاعاتی در مورد رژیم غذایی و استرس متابولیک او در طول زندگیاش ارائه دهد.»
این در شرایطی است که امروزه موزهها و مجموعهداران آثار باستانی از بیم وارد آمدن آسیبهای بیشتر به مومیاییها دیگر اجازه آزمایشهای تهاجمی با استفاده از نمونههای بافت، استخوان، دندان یا ناخن را نمیدهند. بنابراین دست محققان بستهتر شده و آنها عمدتا تنها میتوانند بر آزمایشهای پرتو ایکس یا سیتیاسکن تکیه کنند.
در همین حال مشخص نیست که چگونه بقایای جنین دوم سر از قفسه سینه دختر درآورده است. محققان حدس میزنند دیافراگم و سایر بافتها احتمالاً در طول فرآیند مومیایی حل شده و جنین کوچک به سمت نواحی فوقانی بدن مادر حرکت کرده است.
شواهد باستانی نشان میدهند که در مصر باستان به دنیا آوردن دوقلو «نامطلوب» بوده است. یک پاپیروس مربوط به دوره میانی سوم مصر (سالهای ۱۰۷۰ تا ۷۱۳ قبل از میلاد) متن معروف به «طلسم اوراکولار» را نشان میدهد که برای جلوگیری از تولد نوزادهای دوقلو توسط زنان باردار توصیه شده بود.