آیا تزریق بوتاکس می تواند به کاهش علائم افسردگی کمک کند؟

بوتاکس دارویی است که از یک سم باکتریایی به دست می آید و معمولا برای کاهش چین و چروک، کاهش دردهای آرتریت و ورم مفاصل، میگرن مزمن، اسپاسم عضلانی و تعریق بیش از حد تزریق می شود. علاوه بر این در حال حاضر تزریق این دارو به ناحیه پیشانی در آزمایشات بالینی به منظور آشکارسازی پتانسیل ذاتی آن در درمان افسردگی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است.

به این منظور محققان  دانشکده داروسازی و علوم دارویی اسکاگز  در دانشگاه کالیفرنیا سن دیگو پایگاه داده  سیستم گزارش دهی عوارض جانبی  (FAERS)  سازمان غذا و داروی آمریکا  (FDA) را جست و جو کرده اند. آنها در واقع در تلاش برای بررسی وضعیت 40000 نفری هستند که به دلایل مختلف تزریق بوتاکس انجام داده اند و اطلاعاتشان در پایگاه مذکور موجود است. پس از درمان بوتاکس چه اتفاقی برای آنها رخ داده است؟

در این پژوهش که در 30 ژوئیه 2020 در  مجله معتبر ساینتیفیک ریپورتز  منتشر شد، تیم تحقیقات دریافتند: افرادی که دوز تزریقی بوتاکس در شش محل مختلف- نه فقط در پیشانی- دریافت کرده‌ بودند، به میزان قابل‌ توجهی کمتر از بیمارانی که تحت درمان‌ های مختلف برای شرایط مشابه قرار داشتند، علائم افسردگی را گزارش کردند.

دکتر Ruben Abagyan ، پروفسور داروسازی می‌ گوید: «برای سال ها پزشکان مشاهده کرده ‌اند که تزریق بوتاکس به دلایل زیبایی، نشانه های افسردگی در بیماران آنها را نیز کاهش می‌ دهد. در واقع تصور می‌ شود که کاهش خطوط اخم در ناحیه پیشانی، حلقه بازخوردی تقویت کننده احساسات منفی را نیز مختل می‌ کند. اما ما در اینجا متوجه شدیم که مکانیسم مورد نظر ممکن است بسیار پیچیده تر باشد...

پایگاه داده FAERS حاوی بیش از 13 میلیون گزارش داوطلبانه از عوارض جانبی دیده شده حین مصرف داروهای متفاوت است. Abagyan و تیم وی دریافته اند که می توانند از پایگاه داده برای بررسی عدم وجود یک شکایت سلامتی خاص در زمانی که فرد اقدام به مصرف دارو می کند، در صورت مقایسه با گروه کنترل استفاده کنند. در این مورد، آنها به دنبال عدم وجود شکایت افسردگی بودند.

این تیم روی نزدیک به 40000 گزارش FAERS از افرادی که عوارض جانبی پس از درمان بوتاکس را تجربه کرده بودند، تمرکز کردند. این گزارش ها درمان بوتاکس را به هشت علت مختلف و محل های تزریق شامل  پیشانی ،  گردن ،  اندام  ها و  مثانه  تقسیم کرده بودند. سپس تیم تحقیقات از یک الگوریتم ریاضی برای جست و جوی تفاوت ‌های آماری معنی‌ دار میان کاربران دریافت کننده بوتاکس و بیمارانی که درمان‌ های متفاوتی را برای شرایط مشابه تجربه کرده‌ بودند، استفاده کردند.

و اما آنچه که از بررسی نتایج به دست آمد: علائم افسردگی 40 تا 88 درصد در بیماران تحت درمان با بوتاکس کمتر بود و این یافته ها در خصوص شش مورد از هشت مورد علت تزریق بوتاکس مورد تایید قرار گرفت.

چنین نتایجی بسیار هیجان‌ انگیز هستند، چرا که از یک متد درمانی جدید برای تاثیرگذاری بر خلق و خو و مبارزه با افسردگی؛ یکی از بیماری ‌های رایج و پر عارضه روانی، پشتیبانی می‌ کنند. از طرفی دیگر مطالعه مورد نظر بر اساس حجم بسیار زیادی از داده‌ های آماری انجام گرفته است و نه صرفا مشاهدات در مقیاس محدود.

به منظور افزایش شفافیت مطالعه، لازم به ذکر است که داده های مورد استفاده در این پژوهش منحصرا به منظور بررسی ارتباط میان استفاده از بوتاکس و افسردگی جمع آوری نشده اند.

علاوه بر این، داده های FAERS تنها زیرمجموعه ای از مصرف کنندگان بوتاکس را نشان می دهند که عوارض جانبی منفی را تجربه کرده اند. در حالی که تیم تحقیقات گزارش‌ هایی که در آن فرد داروهای ضدافسردگی نیز مصرف می‌ کرد را کنار گذاشت، ممکن است استفاده از سایر داروهای تجویزی و بدون نسخه به درستی گزارش نشده باشد.

کارآزمایی بالینی که در حال انجام است، به طور مستقیم درمان بوتاکس را برای افراد مبتلا به افسردگی آزمایش می کند؛ یک رویکرد استاندارد طلایی برای دست یابی به اطلاعات و بینش دقیق در زمینه رابطه میان یک دارو و یک وضعیت سلامتی مشخص. از آنجایی که این کارآزمایی فقط برای آزمایش تزریق بوتاکس به پیشانی است، دکتر Abagyan اضافه می‌ کند: ممکن است آزمایش‌ های بالینی بیشتری برای تعیین بهترین محل و دوز تجویز دارو برای درمان افسردگی ضروری باشد.

به همین ترتیب، تحقیقات بیشتری برای تعیین مکانیسم دقیق بوتاکس به عنوان یک راهکار جدید برای درمان افسردگی مورد نیاز است. وی و همکارانش چند احتمال را در نظر گرفته اند که ارزش بررسی دارد: بوتاکس ممکن است بتواند خود را به مناطقی از سیستم عصبی مرکزی که در خلق و خو و تنظیم احساسات دخیل هستند، برساند.

همچنین از آنجا که  بوتاکس  معمولا برای درمان بیماری‌ های مزمن که ممکن است به افسردگی منجر شوند استفاده می‌ شود، موفقیت آن در تسکین مشکل زمینه ‌ای می تواند به طور غیر مستقیم افسردگی را نیز تسکین دهد.