رقیب چینی و رایگان چت جی‌پی‌تی که شرکت‌های بزرگ هوش مصنوعی را به وحشت انداخته است/ «دیپ‌سیک» چیست؟

مدل هوش مصنوعی دیپ‌سیک (DeepSeek) که تنها یک سال است کار خود را شروع کرده، توانسته با برجا گذاشتن عملکردی خیره‌کننده حیرت و نگرانی را در میان فعالان این صنعت برانگیزد.

دیپ‌سیک چیست؟

دیپ‌سیک در سال ۲۰۲۳ توسط «لیانگ ونفنگ» رئیس یک شرکت هوش مصنوعی به نام «های‌فلایر» تاسیس شد.

این شرکت مدل‌های هوش مصنوعی‌ای را تولید می‌کند که متن‌باز هستند، یعنی جامعه توسعه‌دهندگان می‌توانند نرم‌افزار را بررسی کرده و بهبود بخشند.

گفته می‌شود الگوریتم‌های محرمانه‌ای که زیربنای کار شرکت‌های بزرگ آمریکایی فعال در عرصه هوش مصنوعی محسوب می‌شدند، با عرضه متن‌باز دیپ‌سیک به صورت عمومی به صورت گسترده‌ای افشا شده‌اند.

دیپ‌سیپ با چت‌بات‌های دیگر مانند چت‌جی‌پی‌تی از جهاتی تفاوت می‌کند، زیرا فرایند استدلال خود را پیش از ارائه پاسخ به درخواست کاربر توضیح می‌دهد.

این شرکت ادعا می‌کند به لحاظ عملکردی مشابه سطح آخرین محصولات اوپن‌ای‌آی است. ناظران نیز عملکرد آن را ستوده‌اند.

اپلیکیشن موبایل این محصول پس از عرضه در اوایل ژانویه به صدر جدول محبوب‌ترین اپلیکیشن‌های آیفون در ایالات متحده رسیده است.

بنابر آمارها اپلیکیشن موبایلی دیپ‌سیک تا تاریخ ۲۵ ژانویه ۱.۶ میلیون بار دانلود شده و در فروشگاه‌های اپلیکیشن آیفون در کشورهایی مانند استرالیا، کانادا، چین، سنگاپور، ایالات متحده و بریتانیا در رتبه اول قرار گرفته است.

هزینه دیپ‌سیک چقدر است؟

مدل‌های دیپ‌سیک هم به صورت رایگان و هم با هزینه بسیار کم عرضه شده‌اند.

هزینه کلی تولید این مجموعه نرم‌افزارها اعلام نشده است. اما به گفته مسئولان پروژه، آموزش و توسعه مدل‌ ۳ دیپ‌سیک حدود ۵ میلیون دلار خرج برداشته است که به نظر می‌رسد فقط کسری از هزینه‌های مورد نیاز برای بهترین محصولات هوش مصنوعی در جهان باشد.

بازدهی بسیار بهتر این مدل نسبت به نسخه‌های مشابه آمریکایی، سوالاتی را در مورد نیاز به هزینه‌های کلان برای خرید سخت‌افزارهای پیشرفته هوش مصنوعی از شرکت‌هایی مانند «انویدیا» (NVIDIA) طرح می‌کند.

عملکرد خیره‌کننده دیپ‌سیک بدون سخت‌افزارهای پیشرفته‌ای نظیر پردازنده‌های انویدیا سوالاتی را درباره سرمایه‌گذاری‌های هنگفت موسسات آمریکایی مطرح کرده است 

چه چیزی باعث نگرانی در ایالات متحده شده است؟

واشنگتن صادرات فناوری‌های پیشرفته‌ای مانند نیمه‌رساناهای به کار رفته در پردازنده‌های گرافیکی (GPU) را به چین ممنوع کرده است.

این تصمیم از این رو گرفته شده تا پیشرفت چین در زمینه هوش مصنوعی، که میدان اصلی رقابت فناوری بین ایالات متحده و چین است، متوقف شود.

با این وجود پیشرفت دیپ‌سیک نشان می‌دهد که مهندسان هوش مصنوعی چینی توانسته‌اند با تمرکز بر کارایی بیشتر با منابع محدود، این محدودیت‌ها را دور بزنند.

از همین رو موفقیت دیپ‌سیک سوالاتی را درباره هزینه‌های هنگفت شرکت‌هایی مانند متا و مایکروسافت مطرح کرده است.

چت جی‌پی‌تی محصول اوپن‌ای‌آی

این شرکت‌ها هر یک بیش از ۶۵ میلیارد دلار در سال جاری برای زیرساخت‌های هوش مصنوعی سرمایه‌گذاری کرده‌اند. اگر مدل‌های کارآمدتر دیپ‌سیک توانسته باشند با هزینه‌های بسیار کمتر رقابت کنند، ضرورت چنین سرمایه‌گذاری‌های کلانی زیر سوال می‌رود.

این در حالی است که شماری از منتقدان می‌گویند دیپ‌سیک از دستکم «۵۰ هزار» پردازنده گرافیکی «H100» انویدیا برای توسعه محصول خود استفاده کرده، اما به دلیل تحریم‌های آمریکا آن را مخفی نگه داشته است.

ایلان ماسک، مدیرعامل شرکت ایکس و چت‌بات هوش مصنوعی «گروک»، چنین استفاده‌ای را «واضح» خوانده است.

پیامدهای موفقیت دیپ‌سیک برای بازار جهانی هوش مصنوعی چیست؟

موفقیت دیپ‌سیک می‌تواند تأثیرات مهمی بر بازار جهانی هوش مصنوعی داشته باشد.

این شرکت با قیمت‌گذاری رقابتی خود ممکن است شرکت‌هایی مانند اوپن ای‌آی و سایر ارائه‌دهندگان آمریکایی را مجبور کند قیمت‌های خود را کاهش دهند تا رهبری خود را در بازار حفظ کنند.

با توجه به متن‌باز بودن دیپ‌سیک، توسعه‌دهندگان در سراسر جهان در حال آزمایش و ساخت ابزارهایی بر اساس آن هستند. این امر نیز می‌تواند به پذیرش سریع‌تر مدل‌های پیشرفته استدلال هوش مصنوعی منجر شود.

نقاط ضعف دیپ‌سیک چیست؟

دیپ‌سیک مانند سایر مدل‌های هوش مصنوعی چینی درباره موضوعات حساس در چین سانسور خودکار اعمال می‌کند.

به عنوان مثال این مدل هوش مصنوعی درباره موضوعاتی نظیر اعتراضات میدان تیان‌آنمن در سال ۱۹۸۹ و احتمال حمله چین به تایوان پاسخی نمی‌دهد.

در آزمایش‌ها مشاهده شده که چت‌بات دیپ‌سیک قادر به ارائه پاسخ‌های دقیق درباره شخصیت‌هایی مانند نارندرا مودی، نخست‌وزیر هند بود، اما از ارائه پاسخ درباره شی جین‌پینگ رئیس‌جمهور چین خودداری کرد.