اندازه‌گیری ضایعات و درمان‌ موضعی سالک توسط محققان کشور

رییس مرکز تحقیقات سالک جلدی دانشگاه علوم پزشکی مشهد اعلام کرد: در زمینه اندازه‌گیری ضایعات سالک با روش‌های عکس‌برداری دیجیتالی و درمان‌های موضعی (آنفوتریسی و آزیترومایسی) به شکل موضعی و تزریق داخل ضایعه موفق به ثبت اختراع شده‌ایم.

به گزارش ایسنا، دکتر وحید مشایخی، با اشاره به اقدامات در دست انجام این مرکز تحقیقات، گفت: این مرکز در سال ۱۳۸۷ با همکاری گروه پوست در بخش بالینی و گروه انگل شناسی و آسیب شناسی بخش علوم پایه دانشگاه و با تمرکز بر اهداف بلندمدت خود ایجاد شد.

وی تاکید کرد: از عمده اهداف این مرکز متمرکز کردن تحقیقات در یک مکان، ارگانیزه و جهت دادن به تحقیقات بود و جذب محققان جوان و حمایت از آنها، ایجاد ارتباط با صنعت و بخش داروسازی و انجام تحقیقات در متن جامعه نیز دیگر اهداف این مرکز تحقیقات را در بر می گرفت.

عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی مشهد، بیان داشت: بیماری سالک به عنوان مشکل آندمیک شهر مشهد شناخته می‌شود و شاید یکی از مشکلات اصلی به دلیل جمعیت بالای حاشیه نشین در این شهر معرفی شود.

دکتر مشایخی تاکید کرد: مرکز تحقیقات سالک با همکاری جدی اعضای گروه پوست که همان اعضای اصلی تشکیل دهنده مرکز نیز هستند به طور عموم در زمینه پوست فعالیت خود را انجام می‌دهند.

۹۰ مقاله معتبر در مرکز تحقیقات سالک تولید شده است

رییس مرکز تحقیقات سالک جلدی دانشگاه علوم پزشکی مشهد، ابراز داشت: موفقیت این مرکز در طول پنج سال گذشته موجب تولید بیش از ۹۰ مقاله معتبر شده که در تولید علم در کشور و سایت‌های معتبر جهانی نقش داشته است.

این محقق دانشگاه علوم پزشکی مشهد، خاطرنشان کرد: به همت اعضای مرکز تحقیقات در زمینه سالک؛ در دو بیمارستان قائم(عج) و امام رضا(ع) درمانگاه‌های مخصوص سالک راه‌اندازی و یک روز در هفته نیز پایگاه بهداشت منطقه آب و برق مشهد را به عنوان یکی از کانون‌های عمده بیماران سالک پوشش می‌دهیم.

وی اظهار داشت: در زمینه بیماری‌های سالک بر بالین بیمار توانسته‌ایم اندازه گیری ضایعات سالک با روش‌های دیجیتالی و عکسبرداری دیجیتالی را با موفقیت انجام و به مرحله ثبت اختراع برسانیم.

عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی مشهد، تاکید کرد: برای اولین بار درمان‌های موضعی و سیستمیکی (آنفوتریسی و آزیترومایسی) که قبل از ایجاد این مرکز تحقیقات وجود نداشته؛ به شکل موضعی و تزریق داخل ضایعه انجام و ثبت اختراع شده است.

دکتر مشایخی خاطرنشان کرد: با مرکز تحقیقات بیماری‌های پوست و جذام تهران که یک مرکز تحقیقات دارای ارتباطات جهانی است دارای سه طرح تحقیقاتی مشترک هستیم و این ارتباط را در مسیر رشد علم در حوزه بیماری سالک ادامه می‌دهیم.

رییس مرکز تحقیقان سالک جلدی دانشگاه علوم پزشکی مشهد، ادامه داد: در خصوص بیماری سالک با مرکز تحقیقات سوئد مقاله‌ای مشترک را ارائه داده‌ایم که با وجود داشتن چنین ارتباطات بین مرکزی اما هنوز انتظارات ما از مرکز برآورده نشده است.

این محقق دانشگاه علوم پزشکی مشهد، یادآور شد: سالک مشکل اصلی شهر مشهد است و اگر به مراکز بهداشتی درمانی بیماری سالک سری بزنیم با درمان سخت و دوره های درمانی طولانی آن روبه رو خواهیم شد.

وی در پاسخ به این سئوال که تحقیقات شما در خصوص بیماری سالک چه نتایجی را به دنبال داشته است؟ گفت: بیماری سالک در حقیقت یک بیماری انگلی است که از طریق گزش یک انگل تک هسته‌ای به نام پشه خاکی به پوست انسان منتقل می‌شود.

سالک بیماری انگلی و حاصل گزش حشره‌ای به نام پشه خاکی است

عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی مشهد، تاکید کرد: پشه خاکی می‌تواند در چندین نوبت گزش، این بیماری را به افراد دیگر منتقل کند. البته انواعی از این انگل با فرم های حیوانی وجود دارند که از طریق گزش سگ، گربه و جوندگان موجب باقی ماندن این بیماری در بدن این حیوانات شده و با گزش دوباره این حیوانات انتقال این بیماری به انسان سرعت بیشتری به خود می‌گیرد.

دکتر مشایخی انتقال بیماری سالک به انسان از طریق گزش حیوانات را موجب ابتلای فرد به بیماری عفونی سالک دانست و عنوان کرد: پس از ورود عفونت به پوست، در مقابله میان سیستم دفاعی بدن با انگل، زخمی در محل گزش ایجاد که طی چند ماه گسترش و اندازه آن بین دو تا چهار سانتی متر می شود.

رییس مرکز تحقیقات سالک جلدی دانشگاه علوم پزشکی مشهد، اضافه کرد: ۸۰ درصد موارد گزیدگی پشه خاکی که زخم سالک را در بدن ایجاد می‌کند در مدت یک سال اولیه پس از گزش التیام و بیمار سلامت خود را به دست می‌آورد اما این درمان خودبه خودی به قیمت باقی ماندن اثر زخمی دائم العمر است که هر چه درمان دیرتر آغاز شود این اثر عمیق‌تر خواهد بود.

این محقق دانشگاه علوم پزشکی مشهد، تاکید کرد: در زمانی که زخم در بدن فرد است می‌تواند مانند مخزن بیماری برای دیگر افراد عمل کند به نحوی که پشه خاکی با نیش زدن موضع و اطراف زخم به راحتی بیماری سالک را به دیگران انتقال می‌دهد.

ایران جزو ۱۰ کشور مستعد بیماری سالک است

وی گفت: بیماری سالک در ۱۰ کشور دنیا از جمله ایران بسیار شایع است و در ایران نیز مشهد در کنار شهرهای اصفهان، شیراز، استان خوزستان و کرمان یکی از مکان های آندمیک بیماری سالک شناخته می‌شود.

عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی مشهد، خاطرنشان کرد: آمار بالای تعداد بیماران در مشهد نشان می‌دهد این بیماری طی سال‌های قبل رشد داشته است به نحوی که سال گذشته حدود هزار و ۹۰۰ تا دو هزار و ۵۰۰ مورد بیماری سالک در مراکز بهداشتی وابسته به شهر مشهد گزارش شده است.

دکتر مشایخی تاکید کرد: البته بر اساس آمار اعلام شده در سال جاری، رشد بیماری ۱۰ درصد کاهش نشان می دهد اما این آمار را نمی توان موفقیت آمیز دانست؛ زیرا در دراز مدت نوسانات آماری کاهش و افزایش خاص خود را داشته است و ما نتوانسته‌ایم به شکل ثابت آمار بیماری را کاهش دهیم.

رییس مرکز تحقیقات سالک جلدی دانشگاه علوم پزشکی مشهد، یادآور شد: بیماری‌های آندمیک هنگامی که شرایط انتقال را داشته باشند در مکانی مستقر و تداوم خواهند یافت نکته اساسی این است که این شرایط برای پشه خاکی در مشهد کاملا مهیا است.

کانون زندگی و منبع تغذیه بیماری سالک موجب رشد بیماری می‌شود

این محقق دانشگاه علوم پزشکی مشهد، خاطرنشان کرد: عامل منتقل کننده (پشه خاکی)، کانون‌های زندگی عامل بیماری(حاشیه شهر، زباله ها، نخاله های ساختمانی و مرزهای گسترش با بافت طبیعی) و منبع تغذیه عامل (انسان، حیوانات اهلی و وحشی) زمینه رشد بیماری سالک را فراهم می کند.

وی اضافه کرد: شکستن این سیکل کار بسیار سختی است و با وجود تلاش مراکز بهداشت در شهر مشهد تاکنون امکان پذیر نبوده است.

عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی مشهد، تصریح کرد: افراد مهاجر و خانواده‌های پرجمعیت در حاشیه شهر ها در مجاورت محل زندگی خود با خیابان های آسفالت نشده، ساختمان های نیمه کاره و تجمع آب های رها شده روبه رو می شوند که تمام این شرایط برای رشد بیماری سالک و پشه ناقل آن بسیار مطلوب است.

این محقق دانشگاه علوم پزشکی مشهد، بیان داشت: زخم ایجاد شده بر روی پوست بیمار به عنوان یک مزاحم همیشگی در کنار بیمار خواهد بود و علاوه بر این از نظر اجتماعی نیز ممکن است فرد نتواند با این ضایعه که عمدتا در محل های باز بدن و قابل رویت ایجاد می شود کنار بیاید.

وی تاکید کرد: ۳۰ درصد از بیماران دچار شده به سالک به این دلیل که مانند دیگر بیماران سالکی سیستم دفاعی بدنشان قدرت لازم جهت درگیر شدن با بیماری را ندارد؛ در کوتاه مدت (یک سال) درمان نمی شوند و این افراد از هر نظر در جامعه آسیب پذیر تر می باشند.

۲۰ درصد مبتلایان به بیماری سالک درمانی طولانی مدت خواهند داشت

عضو هیأت علمی دانتشگاه علوم پزشکی مشهد با تاکید بر این که ۲۰ درصد افراد نسبت به انگل سالک دفاع خوبی از خود نشان نمی دهند، بیان داشت: عمل نکردن یکسان سیستم دفاعی بدن افراد در برابر انگل سالک تنها به دلیل ضعف جسمانی فرد نیست و عوامل دیگری در این میان دخیل هستند.

دکتر مشایخی اظهار داشت: اگر بدن بیمار دفاع لازم را در برابر تکثیر انگل از خود نشان ندهد؛ داروها نیز نخواهند توانست درمان مناسبی از خود به جا بگذارد و در نتیجه درمان طولانی خواهد شد.

رییس مرکز تحقیقات سالک جلدی دانشگاه علوم پزشکی مشهد، ابراز داشت: طی تحقیقات بسیار بر روی بیماری مزمن سالک به این نتیجه رسیدیم که سیستم دفاعی بدن درصد قابل توجهی از بیماران، انگل را در محل زخم مهار می کند اما قادر به ریشه کن کردن آن نیست.

این محقق دانشگاه علوم پزشکی مشهد اضافه کرد: بر این اساس بقایای بسیار اندک انگل در بدن باقی می ماند و جبهه‌ای مشترک میان انگل و سیستم دفاعی بدن شکل می گیرد که هیچ کدام توان غلبه بر دیگری را ندارد و این از موارد بسیار مشکل بیماری است.

درمان کودکان مبتلا به سالک پروسه‌ای دردناک و طولانی است

وی کودکان را از موارد دارای مشکل درمان در بیماری سالک دانست و تصریح کرد: کودکانی که در سنین پایین به این بیماری دچار می شوند درمان بسیار طولانی و سختی را می‌گذرانند به نحوی که برای درمان نیازمند همکاری کودک و خانواده وی هستیم.

عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی مشهد، بیان داشت: بر اساس تحقیقات صورت گرفته در طول هشت سال گذشته؛ با وجود اضافه کردن دو داروی جدید جهت درمان بیماری سالک؛ اما کماکان تزریق ترکیبات «آنتیموان» به شکل تزریق به صورت عضلانی و یا درون ضایعه ای تنها شیوه درمان بیماری سالک است.

دکتر مشایخی دردناک بودن تزریق درون ضایعه برای کودکان را از مشکلات درمانی بیماری سالک دانست و تاکید کرد: کودک به دلیل دردناک بودن تزریق درون ضایعه ای بسیار بی تابی و درمان با همراهی خانواده و کادر درمانی دنبال می شود.

رییس مرکز تحقیقات سالک جلدی دانشگاه علوم پزشکی مشهد، ابراز داشت: تزریق هفته ای دارو در محل زخم مشکلات روحی و روانی از قبیل ترس و کابوس های شبانه را برای کودک به دنبال دارد.

این محقق و پژوهشگر دانشگاه علوم پزشکی مشهد سالک را درمان پذیر دانست و بیان داشت: سالک در فرم های مزمن و طولانی مدت نیز بالاخره درمان می شود؛ اما گاه این درمان بین هشت و در موارد نادر تا ۳۵ سال طول می‌کشد که در این مدت بیمار ضایعه قرمز رنگ برآمده و سفتی را با خود همراه دارد.

تمامی سنین در برابر ابتلا به بیماری سالک آسیب پذیر هستند

وی متوسط سن مبتلایان به سالک را بین پنج تا ۲۰ سالگی دانست و افزود: البته این آمار حاشیه امن را برای دیگر افراد ایجاد نخواهد کرد؛ زیرا هر فردی که شب در هنگام خواب در معرض گزش پشه خاکی قرار بگیرد می‌تواند به بیماری سالک دچار شود.

عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی مشهد، گفت: افراد میانسال و مسن به دلیل داشتن مشکلات درمانی دیگر و استفاده از داروهای خاص، در برابر درمان سالک و تزریق دارویی به مشکل برخورد می کنند و گاه باید بستری شوند.

دکتر مشایخی با انتقاد از شرکت های بیمه گر گفت: با وجود این که بیماری سالک در موارد نادر به بستری منجر می شود؛ بیمه ها خود را در سایه قانون رایگان بودن درمان سالک در مراکز بهداشتی و درمانی پنهان و حاضر به پرداخت هزینه سنگین بستری این بیماران که گاه ۲۰ روز به طول خواهد انجامید نیستند.

رییس مرکز تحقیقات سالک جلدی دانشگاه علوم پزشکی مشهد، بیان داشت: شیوع بیماری از لحاظ مراجعه کنندگان در خانم ها بیشتر است که احتمالا به دلیل اهمیت زیبایی در زنان می باشد اما به صورت کلی آمار مبتلایان در زن و مرد یکسان و هر فردی که از هنگام غروب تا طلوع آفتاب در معرض نیش پشه خاکی قرار گیرد مستعد بیماری است.

پیشگیری از گزش پشه خاکی بهترین راه پیشگیری از سالک است

دکتر مشایخی پیشگیری از گزش را بهترین راه پیشگیری از سالک عنوان و مطرح کرد: برای مراقبت از گزش پشه خاکی باید توری های مناسبی در محل ورود حشرات به داخل منزل ایجاد کرد و با صاف سازی منافذ موجود در دیوارها مانع از جاگیری این حشره و رشد و تکثیر آن کرد.

رییس مرکز تحقیقات سالک جلدی دانشگاه علوم پزشکی مشهد به انجام یک تحقیق میدانی دو ساله در منطقه بلوار وکیل آباد مشهد اشاره کرد و بیان داشت: در این تحقیق از بیماران مبتلا به سالک خواستیم زخم خود را از هنگام غروب آفتاب تا صبح با پارچه تمیز نخی بپوشانند تا دیگر افراد از بیماری سالک در امان باشند.

این محقق دانشگاه علوم پزشکی مشهد ادامه داد: در نتیجه این تحقیق بر روی پنج هزار نفر متوجه شدیم روند رشد بیماری سالک در این منطقه کاهش بسیار چشمگیری داشته است و تعداد افراد کمتری از یک خانواده به صورت همزمان به سالک دچار شده اند.

وی درمان سریع بیماری را مهم دانست و بیان داشت: بیماران به جای استفاده از درمان‌های سنتی که زخم ها را بسیار بدشکل می کنند به مراکز بهداشتی آمده و هر چه زودتر این بیماری را درمان و مانع از ماندگاری زخم بر پوست خود شوند.

عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی مشهد در پایان گفت: فردی که بر روی پوست خود ضایعه‌ای سفت و قرمز رنگ را می بیند که بیش از سه هفته درمان نشده است؛ علی رغم داشتن یا نداشتن درد، خارش و سوزش به مراکز بهداشتی مراجعه کند.

منبع: ایسنا

10