بیت‌المقدس؛ عملیاتی که صدام را شوکه کرد / فتح خرمشهر، ورق جنگ را برگرداند

به گزارش خبر فوری ، آزاد سازی خرمشهر در عملیات بیت المقدس صورت گرفت. عملیاتی بزرگ که به جز دستاوردهای نظامی، توانست قدرت تاکتیکی و نظامی ایران را بر عراق ثابت کرده و به نوعی ورق را به نفع کشورمان برگرداند.

بد نیست به مناسبت سالروز فتح خرمشهر مروری بر برخی از جنبه‌های مهم این عملیات داشته باشیم. در این گزارش، چند نکته مهم را درباره حواشی و ابعاد عملیات بیت المقدس بیان می‌نماییم:

بزرگ‌ترین عملیات

عملیات بیت المقدس بزرگترین عملیات نیروهای مسلح ایران در جنگ تحمیلی محسوب می‌شود. فقط عملیات بیت المقدس 3، سه هفته به طول انجامید. در هنگام عقب‌نشینی نیروهای ارتش عراق، بیش از 19 هزار سرباز عراقی به اسارت نیروهای ایرانی درآمدند که در نوع خود بی سابقه بوده است.

طرح عملیات

در طراحی عملیات بیت‌المقدس، تهاجم از طریق عبور از رودخانه کارون و پیشروی به سوی مرز بین‌المللی، سپس آزادسازی شهر خرمشهر مد نظر قرار گرفته و در این طرح چنین استدلال شده بود که حمله به جناح نیروهای عراقی، که عمدتاً به سمت شمال آرایش گرفته بودند، عامل موفقیت عملیات خواهد بود. همچنین شکستن خطوط اولیه ارتش عراق، عبور از رودخانه کارون و گرفتن سرپل در منطقه غرب کارون تا جاده اهواز به خرمشهر، به عنوان اهداف مرحله اول و ادامه پیشروی به سمت مرز و تأمین خرمشهر به عنوان اهداف مرحله دوم تعیین شدند.

بر همین اساس، محورهای عملیاتی هر یک از قرارگاه‌ها به ترتیب زیر مقرر گردید:

- محور شمالی؛ قرارگاه قدس (با عبور از رودخانه کرخه)

- محور میانی؛ قرارگاه فتح (با عبور از رودخانه کارون و پیشروی به سمت جاده اهواز - خرمشهر)

- محور جنوبی؛ قرارگاه نصر (با عبور از رودخانه کارون و پیشروی به سمت خرمشهر)

نتایج نظامی عملیات

طی عملیات بیت‌المقدس 5.038 کیلومتر مربع از اراضی اشغال شده توسط ارتش عراق، از جمله شهرهای خرمشهر، هویزه، پادگان حمید و جاده اهواز- خرمشهر توسط نیروهای مسلح ایران آزاد شدند.

علاوه بر این شهرهای اهواز، حمیدیه و سوسنگرد از تیررس توپخانه ارتش عراق خارج گردیدند. همچنین 180 کیلومتر از خط مرزی نیز تأمین شد.

فتح خرمشهر موجب انفعال ارتش عراق شد؛ به گونه‌ای که نظامیان عراقی تا مدت زیادی نتوانستند از لاک دفاعی خارج شوند.

از جمله نتایج این عملیات(به خصوص مرحله سومش)، انهدام کامل 2 لشکر عراق، آسیب دیدن 6 لشکر به میزان 20 الی 60 درصد، کشته و زخمی شدن بیش از 6 هزار نفر، اسارت 17499 نفر و انهدام 550 تانک و نفربر، 50 خودرو، ده‌ها عراده توپ، 53 هواپیما، 3 هلی کوپتر ومقادیر زیادی جنگ افزار و مهمات است.

مراحل سه گانه عملیات بیت المقدس

مرحله اول: مرحله اول عملیات در غرب کارون و در 10 اردیبهشت آغاز شد و سرعت عملیات دشمن را غافلگیر کرد.

در حقیقت، دشمن هرگز گمان نمی‌کرد که ایران بتواند با عبور از رودخانه، خود را به جاده اهواز - خرمشهر برساند، ولی این امر تحقق یافت، نیروهای ایرانی با عبور از رود کارون و استقرار در جاده اهواز ـ خرمشهر، بیش از هشتصد کیلومتر را پاک سازی کردند.

مرحله دوم: مرحله دوم، در 16 اردیبهشت 1361 به منظور آزادسازی بندر خرمشهر شروع شد. نیروهای ایرانی تا شلمچه پیش رفتند و پس از آزادسازی هویزه، در 17 کیلومتری نوار مرزی استقرار یافتند.

در مقابل، نیروهای عراقی از جفیر، کرخه نور، هویزه و پادگان حمید عقب نشینی کردند و در محور شلمچه - خرمشهر متمرکز شدند.

مرحله سوم: در مرحله سوم، (آغاز در 19اردیبهشت) همان سال، عملیات برای آزادسازی خرمشهر ادامه یافت، ولی در محور شلمچه ـ خرمشهر، عراق برتری نظامی داشت و بازپس گیری خرمشهر میسر نشد و نیروهای ایرانی به بازسازی و تجدید قوا پرداختند.

در مرحله نهایی، اول خرداد همان سال، پیشروی از منطقه شلمچه در شمال غربی خرمشهر آغاز شد و نیروهای ایرانی خرمشهر را محاصره و در 3 خرداد آزاد کردند. در این عملیات به جز شلمچه و کوشک و طلائیه که در اشغال عراق باقی ماند، بقیه مناطق آزاد شدند.

عبور از کارون و اختلاف سپاه و ارتش

ارتش ایران قبل از انقلاب، چند مانور نظامی ‌در خوزستان انجام داده بود و فهمیده بود که عبور از کارون غیر ممکن است و این کار را خط قرمز خوزستان می‌دانست. احتمالا این اطلاعات به عراقی‌ها هم رسیده بود و آن‌ها هم فهمیده بودند که ایران از این نقطه قادر به حمله نیست و به همین خاطر، نیروهایش را از کنار کارون به جاده اهواز-خرمشهر منتقل کرده بود.

با این حال، همانطور که گفته شد نیروهای ایران تصمیم گرفته بودند از کارون بگذرند. ساعت‌ها زمان برد تا این بخش را طراحی کنند.

چگونگی گذشتن از کارون یک بخش از کار بود و چگونگی ادامه بقیه عملیات، بخش دیگر و مهمتر. فرماندهان سپاه با چند مرحله‌ای شدن عملیات مخالف بودند و ارتشی‌ها می‌گفتند با چند مرحله‌ای شدن، می‌توانند طراحی دقیق‌تری داشته باشند. به هر حال طرحی ما بین چند مرحله شدن و نشدن، طراحی شد.

قرار شد ایرانی‌ها به سمت مرز و نشوه بروند و ارتش عراق را شوکه کنند. به این صورت، نیروهای عراقی از خرمشهر تا شمال بصره به محاصره می‌افتادند؛ پشتشان به اروند می‌شد و روبرویشان رزمنده‌های ایرانی. همین طرح تصویب شد.

فرماندهان ارتش و سپاه

باران و گمان اشتباه صدام

۱۷ اردیبهشت قرار بود مرحله دوم عملیات بیت‌المقدس آغاز شود؛ باران شدید و تبدیل شدن مناطق عملیات به باتلاق، استراتژیست‌های جنگی رژیم بعث را به این تصور انداخت که رزمندگان ایرانی ادامه عملیات را متوقف خواهند کرد، اما این اتفاق رخ نداد و فرماندهان ایرانی تصمیم گرفتند عملیات را حتی با کندی پیش ببرند؛ در نتیجه، در جریان مرحله دوم عملیات بیت المقدس، مناطقی همچون پادگان حمید، حاشیه هورالهویزه، جُفیر تا ایستگاه حسینیه، آزاد شدند و عراقی‌ها هم مواضع خود را در پشت منطقه طلاییه مستقر ساختند تا بدین شکل از نفوذ بیشتر نیروهای ما به سمت بصره جلوگیری کنند.

انعکاس عملیات بیت المقدس در رسانه های خارجی

رادیو دولتی انگلیس همزمان با آغاز عملیات بیت‌المقدس در ویژه‌برنامه‌ای با عنوان تحلیل جنگ ایران و عراق اعلام کرد که چنان‌چه ایرانیان درصدد بازپس گرفتن شهر خرمشهر برآیند، سخت‌ترین گردو را برای شکستن برگزیده‌اند. همین رسانه دو روز بعد از پیروزی رزمندگان در عملیات بیت‌المقدس و رسیدن به مهمترین هدف خود یعنی آزادسازی خرمشهر، عنوان داشت، از زمانی که خبرنگاران غربی از نیروهای عراقی در خرمشهر دیدن کرده و از روحیه خوب آن‌ها گزارش داده‌اند، بیش از سه یا چهار روز نمی‌گذرد که ناگهان همه شهر از دست عراقی‌ها بیرون کشیده شد.

همچنین خبرگزاری آمریکایی یونایتدپرس، چهارم خرداد 61 در گزارشی از فرار سربازان عراقی از خرمشهر خبر می‌دهد که این موضوع دقیقاً برخلاف برنامه‌هایی بود که قرار بود در این منطقه شکل بگیرد.

از طرفی رادیو دولتی صدای آمریکا نیز که از پیروزی رزمندگان اسلام در خرمشهر متعجب شده بود، بعد از مدتی سکوت در نهایت بعد از گذشت هشت روز از فتح خرمشهر در گزارشی اعلام کرد که با وجود مشکلات تدارکاتی، ناآرامی‌های ناشی از انقلاب و کاهش تدریجی قدرت عملیات نیروهای هوایی ایران، ماشین نظامی ایران در عملیات آزادسازی خرمشهر به‌گونه‌ای اعجاب‌آور عمل کرد.

همزمان، روزنامه گاردین انگلیس نیز در ویژه نامه خود درباره پیروزی رزمندگان اسلام در عملیات بیتالمقدس بیان کرد که سقوط خرمشهر یعنی سقوط آخرین و مهم‌ترین افتخار جنگی عراق که ایرانی‌ها با بازپس گرفتن آن، این برگ برنده را که به‌وسیله آن عراق می‌کوشید ایران را به پای میز مذاکره بکشاند، از دست بغداد ربودند.

منبع: خبر فوری

38