چرا کودکان کابوس می‌بینند؟

مهشید فکری روان‌شناس کودک و نوجوان درباره علت اصلی بروز کابوس و هراس شبانه در کودکان، اظهار کرد: کابوس به معنی خواب و رویا‌های آشفته است که منجر به ایجاد استرس و اضطراب زیادی در فرد خواهد شد.

او گفت: توجه به مسئله خواب، رویا و کابوس به همراه تصویرسازی ذهنی منحصر به فرد هر فردی از همیشه مورد توجه بوده است. می‌توان گفت اولین نگاه علمی بدون پیش‌داوری مذهبی به دست فروید بوده که در کتاب تعبیر رویایش به این مسئله اشاره کرده است که رویا‌ها شاه‌راه‌هایی برای شناخت فعالیت ناهوشیار ذهن هستند.

فکری بیان کرد: خواب دو مرحله دارد؛ اولین مرحله آن rem است که حدود ۲۵ درصد از خواب را تشکیل می‌دهد و ازجمله خصوصیات بارز این مرحله دیدن رویا و کابوس است.

دختران بیشتر از پسران کابوس می‌بینند

این روان‌شناس کودک و نوجوان گفت: به طور معمول اختلال خواب در کودکان ۳ تا ۶ ساله رایج و شایع است. همچنین در بیشتر مواقع دختران تا قبل از سن ۱۰ سالگی بیشتر دچار کابوس دیدن می‌شوند.

او افزود: کاهش و افزایش بیش از حد خواب اختلال خواب نامیده می‌شود که متناسب با سن کودکان متفاوت و متغیر است.

شایع‌ترین اختلالات رفتاری کودکان در خواب

فکری افزود: بروز وقایع پاتولوژی در طی خواب، اختلال تنفسی وابسته به خواب، کابوس شبانه و شب ادراری را می‌توان انواع رفتار‌های غیر طبیعی کودکان در خواب دانست.

او بیان کرد: اختلال خواب کودکان در صورتی که درمان نشود می‌تواند منجر به بروز رفتار‌هایی مانند اختلال در تمرکز، حافظه یادگیری و در نهایت اختلال در حرکات رفتاری شود. کودکانی که دچار اختلال خواب می‌شوند معمولاً از نظر بازدهی فعالیت‌های درسی در سطح پایین تری نسبت به همسالان خود قرار دارند.

این روان‌شناس کودک و نوجوان بیان کرد: کابوس‌های شبانه بر روحیه کودکان تأثیر گذاشته و به آن‌ها حس ترس، احساس گناه، خشم و غم القا می‌کند و حتی در مواردی می‌تواند باعث بروز افسردگی زودرس در کودکان شود.

فکری تأکید کرد: کابوس‌های کودکان معمولاً موضوعات مختلفی دارد که شایع‌ترین آن‌ها تعقیب و تهدید شدن توسط یک حیوان وحشتناک در خواب است. زمانی که کودکان خواب‌های پریشان می‌بینند از خواب می‌پرند در جایشان می‌نشینند، فریاد می‌زنند و گریه می‌کنند، یا به سمت اتاق والدین می‌روند و از آن‌ها کمک می‌خواهند؛ زیرا در سنین پایین کودکان هنوز تفاوت بین رویا و واقعیت را تشخیص نمی‌دهند و گمان می‌کنند که این کابوس واقعاً برایشان اتفاق افتاده است و کسی قصد آسیب رساندن به آن‌ها را دارد.

علت‌های اصلی کابوس شبانه در کودکان

او گفت: خواب‌های پریشان و کابوس‌ها می‌توانند دلایل مختلفی از جمله اختلالات عصبی، مصرف برخی از داروها، قطع ناگهانی برخی از دارو‌های مصرفی، احساس ناامنی، بیماری، تب، مورد آزارجنسی قرار گرفتن، استرس زیاد و حتی پرخوری قبل از خواب داشته باشد.

نحوه برخورد والدین با کودکان

این روان‌شناس کودک و نوجوان افزود: زمانی که کودکان دچار کابوس شبانه می‌شوند والدین باید کودک را در آغوش گرفته و از فرزندشان بخواهند که خواب و کابوسی را که دیده است را با جزئیات کامل تعریف کند. وظیفه والدین در چنین شرایطی اهمیت و توجه به جزئیات خواب و کابوس کودکشان است. همچنین والدین باید احساساتشان را به کودک انتقال دهند و سعی در آرام کردن کودک داشته باشند و با جملاتی مانند تو فقط خواب دیدی و من در کنارت هستم احساس آرامش را به او انتقال دهند. جمله «من در کنارت هستم» به شدت به کودک احساس امنیت را منتقل می‌کند.

او افزود: والدین می‌توانند چراغ اتاق را روشن کنند و به دنبال هیولایی بگردند که کودک در خواب از آن ترسیده است، می‌توانند اسباب بازی مورد علاقه او را در کنارش قرار دهند و تا زمانی که کودکشان به خواب عمیقی فرو نرفته است در کنارش بمانند.

چه زمانی باید به روان‌شناس مراجعه کرد؟

این روان‌شناس کودک و نوجوان اظهار کرد: زمانی که کابوس شبانه کودک به شدت زیاد شد والدین باید به یک متخصص روان‌شناسی کودک مراجعه کنند.

چگونه می‌توان کابوس‌های شبانه کودکان را کاهش داد؟

فکری گفت: راه حل‌های برای جلوگیری از کابوس دیدن کودکان وجود دارد که والدین با رعایت آن‌ها می‌توانند کابوس‌های شبانه کودکاش را کاهش دهند.

۱) داشتن خواب منظم، به موقع و در نهایت تلاش برای به موقع بیدار شدن کودک از خواب

۲) کودک از تغذیه مناسب برخوردار باشد.

۳) قصه گویی قبل از خواب با محوریت قهرمانی کودکان

۴) شکرگزاری و دعا و آرزو پیش از خواب

۵) به آغوش کشیدن کودک توسط پدر و مادر

۶) جای خواب مناسب و محیط آرامبخش اتاق کودک

۷) داشتن چراغ خواب در اتاق

۸) جلوگیری از بازی‌های کامپیوتری خشن که به شدت استرس زا هستند پیش از خواب

تفاوت بین کابوس و هراس شبانه

او در نهایت یادآوری کرد: در واقع در بین کابوس و هراس شبانه تفاوت زیادی وجود ندارد و هر دو در مرحله rem اتفاق می‌افتند، اما مهم‌ترین تفاوت بین این دو اختلال خواب در کودکان این است که در هراس شبانه کودک چیزی را به یاد نمی‌آورد و هیچ تصوری را در ذهنش نسبت به خوابی که دیده است ندارد، این در حالی است زمانی که کودکی کابوس می‌بیند تمام جزئیات آن را به یاد دارد و حتی ممکن است در طول روز بار‌ها و بار‌ها موضوع کابوس برایش تکرار شود و آن را به خوبی به یاد بیاورد.

منبع: باشگاه خبرنگاران جوان

24