چگونه تیک‌ها و عادت‌های عصبی را ترک کنیم؟

قرار گرفتن درموقعیت استرس، ترس و وحشت می‌تواند سبب واکنش‌های مختلفی در افراد شود که به عامل‌های مختلفی بستگی دارد.

برخی افراد قابلیت مهار و کنترل استرس را دارند درعوض برخی دیگر به شدت آسیب پذیر هستند و با واکنش‌های مختلفی با استرس و ترس کنترل نشده مواجه می‌شوند از جمله عادت‌ها و تیک‌های عصبی می‌توان جویدن ناخن، دندان قروچه، کندن مو‌های سر، سیبل، ابرو و مژه و شکستن قولنج انگشتان دست و گردن را نام برد.

بیشتر افراد با وجود آگاهی از اثر‌های مضر این گونه تیک‌های عصبی به دلیل ایجاد آرامش چند ثانیه‌ای که انجام آن عادت شده است، نمی‌توانند به آسانی آن را رها کنندو گاه تا سال‌ها یا حتی تا پایان عمر خود دچار تیک‌های عصبی می‌شوند.

گاهی اوقات افراد به دلیل تحمل استرس دچار تیک‌های غیر ارادی، چون پلک زدن چشم، خندیدن غیرعادی یا لکنت زبان و مواردی از این دست می‌شوند که برای رفع تمام تیک و عادت‌های عصبی باید به کارشناس مراجعه شود.

عادت‌ها و تیک‌های عصبی معمولاً از دوران کودکی و نوجوانی و به دنبال بروز وقایعی، چون اختلاف‌های خانوادگی، ابتلا به برخی بیماری‌های روانی و جسمانی، استرس تحصیلی، ورشکستگی خانوادگی و مواردی از این دست روی می‌دهد و درصورت بی توجهی خانواده نسبت به درمان حالت مزمن به خود می‌گیرند و تا سال‌ها ادامه پیدا می‌کنند.

ازجمله رایج‌ترین تیک‌های عصبی جویدن ناخن هاست که به ویژه در افراد رده سنی ۱۰ تا ۱۸ سال شایع است. انجام این کار سبب بدفرم شدن شکل ناخن ها، فرورفتگی آنها، ورود میکروب وآلودگی پشت ناخن به درون بدن و ایجاد احساس خجالت و شرمساری فرد از انجام این کار در اجتماع می‌شود.

جویدن و گاز گرفتن ناخن‌ها می‌تواند سبب خونریزی، بروز عفونت‌های باکتریایی و زگیل در اطراف ناخن‌ها شود و درنهایت خطر ابتلا به سرماخوردگی و دیگر عفونت‌ها را افزایش می‌دهد.

دندان قروچه هم یکی از عادت‌های رفتاری عصبی و مضر برای سلامت جسمانی و روانی افراد است؛ برخی افراد شب‌ها در هنگام خواب دندان قروچه می‌کنند و برخی دیگر در طول روز به طور ناخودآگاه در برخی زمان‌ها دندان‌های خود را روی یکدیگر می‌فشارند.

انجام دندان قروچه به تدریج می‌تواند سبب دگرگون شدن شکل استخوان فک، بروز شکستگی وحساسیت پذیری دندان‌ها و آسیب جدی و دائم به آنها شود.

عادت تکان دادن سریع پا‌ها هم یکی از تیک‌های عصبی است که معمولاً زمانی که افراد به شدت دچار استرس هستند، انجام می‌دهند؛ این عادت می‌تواند سبب افزایش استرس و بالا رفتن فشار خون و در دراز مدت ایجاد بیماری واریس در افراد شود.

بهترین کار در زمان استرس حفظ خونسردی، نوشیدن آب، تمرکز روی مشکل، راه رفتن، خوردن مواد خوراکی سالم ازجمله میوه و میان وعده‌های مغذی، صحبت با دوستان و اقوام، انجام تکنیک تنفس دیافراگمی، بستن چشم‌ها و فکر کردن به موقعیت‌های آرام بخش مانند ساحل دریا یا جنگل، آرام سازی عضله‌ها و مشاوره با متخصص در صورت استمرار حالت استرس است.

حرکت دادن سریع پا‌ها می‌تواند سبب کاهش جریان خون، احساس درد، بی حسی، کرخت شدن و سوزن سوزن شدن پا‌ها شود.

این عادت و تیک عصبی در زنان شایع‌تر از مردان است و به تدریج بر اثر عادت به اختلال روانی، وسواس اجباری کندن موی سر یا تریکوتیلومانیا تبدیل می‌شود. بر اثر این کار، افراد دچار ریزش موی سر و ایجاد مناطق طاس روی سر خود می‌شوند و در اجتماع و خانواده احساس شرمساری و فشارعصبی فراوان برای آنها به دنبال دارد.

در صورت بی توجهی به درمان، این عارضه حالتی مزمن و مقاوم به درمان پیدا می‌کند و به دلیل آسیب دیدن فولیکول‌های موی مناطق کنده شده، فرد دچار طاسی دائم می‌شود؛ مبتلایان به این عارضه معمولاً دچار علامت هایی چون کندن مژه، ابرو و موی دیگر بخش های بدن خود هم می شوند.

درمان این عارضه با روش‌های مختلف رفتار درمانی و در برخی مواقع دارو درمانی انجام می‌شود؛ برخی اوقات افراد مبتلا به اختلال تریکوتیلومانیا، موی کنده شده را جویده و می‌بلعند که به نام سندرم راپونزل مشهور است و می‌تواند سبب ایجاد توده در معده و دستگاه گوارش و خطر بروز خونریزی و حتی مرگ درافراد شود.

این عارضه به ویژه در زمان مطالعه و انجام کار دربرخی افراد مشاهده می‌شود؛ دانش آموزان بیشترین افرادی هستند که در طول تحصیل دچاراین عارضه می‌شوند و اغلب اوقات در ته مداد و خودکار آن‌ها شواهد گاز گرفته شدن به وسیله دندان مشهود است.

انجام این کار افزون بر ایجاد خطر ورود پاک کن، ذغال مداد و سر خودکار به دهان و ایجاد حالت خفگی و مسدود شدن راه تنفسی می‌تواند سبب ورود مواد شیمیایی، چون جوهر و آلودگی و عامل‌های عفونت زا به درون بدن شود.

از جمله دیگر آسیب‌های این کار می‌توان ایجاد حساسیت در دندان ها، ایجاد درد در فک و دهان و سردرد را نام برد.

برخی افراد درمان استرس به کندن جوش‌های صورت خود می‌پردازند و به دلیل احساس نوعی خارش درناحیه پوست کف سرخود به طور دائم کف سرخود را لمس می‌کنند.

لمس صورت بدون آکنه با دست به دلیل وجود میلیون‌ها باکتری مضر روی دست‌ها می‌تواند سبب ورود باکتری‌ها به منافذ ریز روی پوست صورت و ایجاد آکنه شود.

درصورتی که فرد احساس خارش روی کف سرخود حس می‌کند بهترین راه مراجعه به پزشک و دریافت برنامه دارویی و درمانی برای کنترل این مشکل است؛ در بیشتر مواقع شوره سر سبب ایجاد خارش درناحیه پوست کف سر است.

دربرخی بانوان هم که به رنگ کردن مو‌های سرخود می‌پردازند، اثرمواد شیمیایی رنگ مو بر پوست کف سر سبب ایجاد خارش و سوزش درپوست کف سر می‌شود که در صورت استمرار باید به پزشک مراجعه کنند.

کندن پوست لب‌ها هم یکی دیگر از عادت‌های اشتباه و آسیب رسان به سلامت بدن و سبب ایجاد خونریزی، پوسته پوسته شدن لب‌ها و ورود عوامل عفونی به درون بدن است.

پوسته پوسته شدن لب‌ها نشان دهنده خشکی پوست، کم آبی بدن و در برخی موارد وجود بیماری قلبی است و توصیه می‌شود برای آن از کرم‌های ویژه استفاده و برای شناسایی علت اصلی به متخصص مراجعه شود.