مشورت با فرزند، چرا و چگونه؟

پدر و مادرها، الگوی فرزندان شان هستند و مشورت کردن یکی از بهترین شیوه های تربیتی است و اگر والدین به آینده فرزندشان اهمیت می‌دهند، باید آن را به صورت عملی، آموزش دهند. مشورت با فرزندان در شکل ابتدایی و در مقدماتی‌ترین مراحل خود از زمانی آغاز می‌شود که شما به کودک‌تان اجازه می‌دهید درباره بخشی از امور خود اظهار نظر کند. نمی‌توان محدوده سنی دقیق و قطعی برای شروع این مرحله در نظر گرفت زیرا فرزندان به فراخور جنسیت، میزان رشد هوش اجتماعی و رشد شناختی، قابلیت‌های متفاوتی دارند بنابراین ممکن است کودکی در سه سالگی بتواند بین چند گزینه، کفش مناسب با فصل و موقعیت قرار گرفته در آن را انتخاب کند ولی کودکی دیگر در همان سن حتی از انتخاب یک اسباب‌بازی مناسب برای خودش عاجز باشد. با این حال و در ادامه، نکاتی در همین باره مطرح خواهد شد.

دیدگاه‌تان به مشورت را اصلاح کنید
در قدم اول باید بدانیم زمانی که صحبت از مشورت کردن به میان می‌آید، مقصودمان صرفا کمک گرفتن از یک فرد برای حل مشکل یا مسئله‌ای که خودمان به هر دلیلی از تصمیم‌گیری درست درباره آن عاجزیم، نیست. در فرهنگ‌های علوم رفتاری، مشورت کردن به این ترتیب تعریف می‌شود: «استفاده از نظرات و زاویه دید افراد درباره موضوعی که قصد انجام کاری برای آن را داریم.» حال این بحث و بررسی، به طور قطع و الزاما به حل مسئله منجر نمی‌شود. گاهی این بحث و بررسی به فرد کمک می کند تا ابعاد مسئله خود را از دریچه نگاه فرد یا افراد دیگری ببیند و در نتیجه در مقام تصمیم‌گیر اصلی که عواقب تصمیم‌هایش متوجه خود اوست، بهترین عملکرد را از خود بروز دهد. حال که با نگاه دیگری با مقوله مشورت آشنا شدید، ‌می توانید با دید منطقی‌تری به ابعاد و روش‌های مشورت با فرزندان توجه کنید.

اصول مشورت با فرزند قبل از سن بلوغ
در نظرخواهی از کودکان پیش از سن بلوغ، نکاتی را باید مدنظر قرار داد که در ادامه مطرح می شود.
سن کودک، شرایط و تجربیات گذشته کودک خود را بشناسید و بعد از او نظرخواهی کنید.
هرگز در موضوعی که امکان انعطاف در صلاحدید خودتان نیست، از کودک نظر خواهی نکنید. به سخن ساده‌تر، تنها زمانی از کودک نظر بخواهید که حتما بتوانید نظرش را اجرایی کنید.
اگر فکر می‌کنید در یک نظرخواهی ممکن است بین چند گزینه با ویژگی‌ها و خصوصیات بسیار متنوع و پراکنده، کودک‌تان گیج شود و در نهایت انتخاب درستی انجام ندهد، خودتان پیش از نظرخواهی گزینه‌های اضافی را حذف کنید و دو یا سه گزینه را که به طور قطع همگی برای کودک مناسب هستند، در برابر کودک قرار دهید. سپس از او بخواهید از بین این گزینه‌ها هر کدام را که دوست دارد، انتخاب کند.
روش‌های استدلال کردن برای نتیجه‌گیری درست را به کودک یاد بدهید. به طور مثال برای انتخاب کفش مناسب به کودک بگویید: «این دو کفش، هر دو کفش‌های خوبی هستند و از نظر جنس، قیمت و کیفیت وضعیت یکسانی دارند اما اگر قصد خرید کفش برای استفاده در پارک یا تفریح را داری، این کفش که رنگ تیره تری دارد و دیرتر کثیف می‌شود، کفش بهتری است و کفش دارای رنگ روشن‌تر برای استفاده در مهمانی‌ها مناسب‌تر است. حالا خودت تصمیم بگیر کدام کفش برای تو بهتر است.»
اگر کودک انتخاب خود را انجام داد و در نهایت مشکلی پیش آمد، پشت او را خالی نکنید و او را به دلیل انتخابش، سرزنش نکنید. ماندن پای انتخاب‌هایش و پذیرفتن عواقب تلخ و شیرین آن‌ها را به او یاد بدهید تا در آینده بتواند با دید عمیق‌تر و دقیق‌تری انتخاب کند. از طرفی، نگران شکست در این نظرخواهی نخواهد بود و می‌داند که شما باز هم به او فرصت انتخاب و نظرخواهی می‌دهید.

اصول مشورت با فرزند بعد از سن بلوغ
نظرخواهی و مشورت به ویژه با فرزند در آستانه سن بلوغ یا بعد از آن، با شروع تغییرات در ساختار فکری و اجتماعی فرزند شکل دیگری به خود می‌گیرد. کودکی که تا دیروز نظرخواهی درباره مسائل شخصی‌اش به او عزت نفس و حس ارزشمندی می‌داد، حال این اختیار عمل را حق خود می‌داند و به دنبال اثبات خویشتن در موقعیت‌های بهتر و حساس‌تر خانواده است. بنابراین وقت آن رسیده است که از فرزندتان در مسائل مهم‌تر مشورت بگیرید. نکاتی که در ادامه مطرح می‌شود، در رسیدن به نتیجه مطلوب شما را یاری خواهد کرد.
همانند مرحله قبل، پیش از ورود به مقوله مشورت در امور با فرزندتان، قابلیت‌ها، توانایی‌ها، مهارت‌ها و استعدادهای او را بشناسید. مشورت گرفتن در حوزه‌ای که نوجوان در آن مهارت یا اطلاعات کافی ندارد، تاثیر عکس دارد و شما را به نتیجه مطلوب که همان رشد و تعالی شخصیت فرزندان است، نمی‌رساند.
اگر نیاز است، پیش از شروع مشورت با فرزندتان، ابتدا از همسرتان کمک بخواهید و به قول خودمانی اش حرف‌هایتان را یکی کنید و موضوع را تا جایی که امکان دارد، خودتان حل و فصل و در ابعاد کوچک‌تر درباره آن با فرزندتان مشورت کنید. به این ترتیب هم والد مقتدری هستید و هم بار سنگینی را روی دوش فرزندتان نمی‌گذارید.
به فرزندتان بیاموزید که در این مرحله، نظرخواهی از او به منزله اجرای تمام و کمال نظر و خواسته او برای حل مسئله پیش رو نیست. به تعریف دیگر به او یاد بدهید که قرار است مسئله را مانند شما بررسی و درباره آن اظهار نظر کند و راه‌حل‌های پیشنهادی خود را بدهد. در واقع او هنوز در جایگاهی نیست که برای امور خانواده تصمیم‌گیری کند اما می‌تواند شما را در امور تصمیم‌گیری همراهی کند.
بازخوردهای شما به شیوه حل مسئله و اظهارات فرزندتان درباره مسئله مورد مشورت، بر اعتماد به نفس و مهارت‌های فردی فرزندتان تأثیر فوق العاده‌ای خواهد گذاشت. اگر پیشنهادها و راهکارهایی مناسب و قابل تأمل ارائه می‌دهد، وی را تشویق کنید و اگر موضوع را به درستی متوجه نشده یا راهکارهایش عملی نیست، با ادبیات مناسب او را قانع کنید که نمی‌توانید به راهکارهایش فکر کنید.

منبع: خراسان

70