در مورد مسائل جنسی چگونه با فرزند خود صحبت کنیم؟

صحبت کردن از مسائل جنسی برای بسیاری از والدین ایرانی با توجه به فرهنگی که در آن بزرگ شده ایم دشوار و چه بسا غیرممکن است. اغلب والدین کنونی هیچگاه از طریق پدر و مادرانشان با مسائل جنسی آشنا نشده اند و همین موجب می شود که حتی اگر بخواهند و تمایل داشته باشند که با فرزندان خود در مورد مسائل جنسی صحبت کنند یا به آنها آموزش بدهند تجربه شخصی نداشته باشند و برایشان دشوار باشد. متاسفانه نمی توانیم به مدارس نیز دلخوش باشیم که فرزندانمان در آنجا با مسائل جنسی آشنا بشوند.

از سوی دیگر با توجه به میزان ارتباطات مجازی و دسترسی کودکان به اینترنت و شبکه های اجتماعی لازم است تا کودکان خود را هر چه زودتر و بر اساس استاندارهای علمی برای سنین مختلف با مسایل جنسی آشنا کنیم. سواد زندگی با درک این ضرورت سلسله درسهایی را به مرور در مورد آموزش جنسی به کودکان ارائه خواهد داد. در اولین گام توصیه هایی را مبتنی بر تحقیقات علمی روز دنیا برای والدین تهیه دیده ایم که در ان چگونگی برقراری مکالمه و صحبت با کودکان در مورد مسائل جنسی ارائه شده است. توجه به این نکته ضروری است که در این سلسله درس ها منظور از کودک براساس استاندارهای بین المللی سنین 1 تا 17 سالگی را در بر میگیرد و الزاماً به معنای سنین طفولیت (بدو تولد تا 5 سالگی) نیست.

آموزش جنسی به کودکان یعنی چه؟

آموزش جنسی به معنای صحبت کردن در مورد تمام مسائلی است که با رشد و نمو جنسی کودکان و جوانان مرتبط است. عناوینی شامل بدن، حریم خصوصی، نیازهای جنسی، رفتارهای جنسی، و "جایگاه" رابطه جنسی در زندگی افراد.

مسائلی که کودکان کوچکتر (تا 5 سالگی) باید از آن مطلع شوند عناوینی از جمله چگونگی پدید آمدن نوزادان، آشنایی با اعضای جنسی و نام درست آن، مفهوم خصوصی بودن عضو جنسی و نواحی خصوصی بدن را شامل می شود.

مسائلی که کودکان 5 تا 9 سال باید از آن مطلع شوند عناوینی چون تولید مثل (با مثال هایی از گیاهان و جانوران)، تفاوت بین دو جنس، آگاهی از هویت جنسی خود است.

مسائلی که کودک بزرگتر یا نوجوان شما (از 9 تا 18 سالگی) مشتاق است تا در مورد آن صحبت کند شامل بلوغ، قاعدگی، چگونگی تولید مثل در انسان، خودارضایی، بیماری های مقاربتی، جلوگیری از بارداری، همجنسگرایی و رابطه جنسی قبل از ازدواج است.

بسیاری از والدین برای صحبت کردن در مورد مسائل جنسی با فرزندان خود مشکل دارند. در این درس نکات ساده و طیف وسیعی از پیشنهادات عملی ارائه می شود که به والدین برای گشودن باب صحبت با فرزندان خود کمک می‌کند.

نحوه برقراری ارتباط و مکالمه والدین با فرزندان

تحقیقات نشان می دهد والدین معمولاً برای گفتگو درباره مسائل جنسی با فرزندان خود اعتماد به نفس زیادی ندارند و به این ترتیب فرزندان اطلاعات با ارزشی را که می تواند به آنها در آموزش جنسی کمک کند، از دست می دهند. یافته های معمول این تحقیقات عبارتند از:

- پدران معمولاً از شرکت در بحث های آموزش جنسی با فرزندان خود پرهیز می کنند.

- وقتی پدرها در مورد رابطه جنسی با فرزندانشان صحبت می کنند ، مکالمه را به مسائل کمتر صمیمی محدود می کنند.

- مادران بیشتر از پدرها در مورد جنبه های صمیمی، عاطفی و روانشناختی رابطه جنسی با فرزندان خود صحبت می کنند.

- مادران بیشتر از فرزندان پسران با دخترانشان در مورد رابطه جنسی صحبت می کنند.

- والدین تمایل دارند پسران در مورد مسائل جنسی زنان مانند قاعدگی چیزی ندانند.

- والدین معمولا هنگام صحبت با فرزندشان در مورد رابطه جنسی از برقراری تماس چشمی خودداری می کنند.

- والدین صحبت های خود را به مکانیک و زیست شناسی رابطه جنسی محدود می کنند و تمایل دارند موضوعات دشوارتر یا شرم آورتر مانند خودارضایی ، همجنس گرایی و ارگاسم را کنار بگذارند.

واکنش کودکان چگونه است؟

هنگامی که والدین در مورد مسائل جنسی صحبت می کنند ، کودکان کوچکتر ممکن است کنجکاو و علاقه مند شوند. كودكان بزرگتر ، به ویژه نوجوانان ، تمایل كمتری دارند. یافته های تحقیق عبارتند از:

- کودک بزرگتر ممکن است احساس کند که همه چیز را می داند و والدینشان احتمالاً نمی توانند چیزی به او بیاموزند.

- کودک می تواند به اندازه والدین احساس خجالت کند و ممکن است ترجیح دهد اصلاً در مورد مسائل جنسی با آنها صحبت نکند.

- اگر والدین هرگز موضوع مسائل جنسی را مطرح نکنند، کودک تصور می کند والدین نمی خواهند در مورد آن صحبت کنند - بنابراین کودک نیز هرگز زحمت پرسیدن را به خود نمی دهد یا می ترسد در مورد مسائل جنسی با والدین خود صحبت کند.

خصوصیات والدین دارای ارتباط موفق

خانواده هایی که صریحاً در مورد مسائل جنسی صحبت می کنند صفات خاصی دارند که شامل:

- والدین شنونده خوبی هستند.

- والدین پاسخ های صادقانه ای به سوالات کودک می دهند.

- کودک مجاز است درمورد مسائل جنسی نظری داشته باشد و بدون ترس از اینکه والدین بر سر او فریاد بزنند یا او را مجازات کنید ، با آنها صحبت کند.

- والدین اصرار ندارند که کودک به استانداردهای سختگیرانه و غیرقابل انعطاف رفتاری پایبند باشد.

- کودک احساس می کند توسط والدین خود شنیده می شود ، درک می شود و مورد حمایت قرار می گیرد.

چگونه خود را آماده صحبت کنید؟

برای آنکه بتوانید مکالمه مداوم و موفقی با فرزند خود در مورد مسائل جنسی داشته باشید به این پیشنهادها عمل کنید:

تا آنجا که می توانید بیاموزید

مسائلی که کودک بزرگتر یا نوجوان شما مشتاقانه می خواهد درباره آن با شما صحبت کند عبارتند از: بلوغ، قاعدگی، تولید مثل، خودارضایی، بیماری های مقاربتی ، جلوگیری از بارداری ، همجنسگرایی و رابطه جنسی قبل از ازدواج است. هرچه بیشتر راجع به این مسائل بدانید، زمان صحبت کردن راجع به آن کمتر دچار تردید و اشتباه خواهید شد.

اطلاعات پشتیبان تهیه کنید

برای کمک به فرزند خود کتابها، مقالات و فیلم‌های مناسب سن او را تهیه کنید. می‌توانید این مطالب را با یکدیگر مطالعه کنید یا ببینید یا این که آنها را در اختیار فرزند خود قرار دهید.

قبل از صحبت تمرین کنید

آنچه را که قصد دارید در مورد مسائل جنسی با فرزند خود در میان بگذارید، قبلاً با صدای بلند تمرین کنید. کلمات و واژه های مناسب را بیابید تا در زمان صحبت از آنها راحت باشید.

آموزش جنسی را به عنوان یک موضوع دائمی در نظر بگیرید

در مورد آموزش جنسی به عنوان یک روند مداوم فکر کنید. گفتگوهای كوچك و مكرر بهتر از یك مکالمه مفصل و یكباره است. بنابراین بهتر است در مکالمات کوتاه و مجزا از مسائل صحبت کنید تا هم فهم آن برای فرزندتان راحتتر باشد و هم فرصتی برای پرسش های فرزندتان ایجاد کنید.

از قبل برنامه ریزی کنید

منتظر نمانید تا فرزندتان موضوع را مطرح کند. آنها ممکن است فکر کنند که شما ناراحت یا عصبانی می شوید یا برای این مسائل آماده نیستید و بنابراین از شما سوال نمی کنند. بنابر این لازم است تا شما برنامه ریزی کنید که خودتان مکالمات مربوط به آموزش جنسی را شروع کنید.

آموزش جنسی را به صحبتی صمیمی و دوستانه تبدیل کنید

سعی کنید گفتگوها را به عنوان بحث دو طرفه ببینید نه سخنرانی یا نصیحت. هدف تنها این نیست که اطلاعاتتان را به فرزند منتقل کنید بلکه باید بتوانید شرایط و گفتگو را به گونه ای مدیریت کنید که فرزند شما به راحتی پرسش ها، افکار و احساساتش را با شما در میان بگذارد.

گفتگو را چگونه شروع کنید؟

پیشنهادات مبتنی بر تحقیقات برای آغاز یک گفتگوی موثر و موفق عبارتند از:

گفتگو را به موقعیتی جدی تبدیل نکنید

صحبت در مورد مسائل جنسی را به عنوان یک موقعیت خاص و مهم انجام ندهید. والدین و فرزندان همچنان که مشغول انجام کارهای روزمره مانند پخت و پز، شستن ماشین یا پیاده روی هستند، راحت تر می توانند در مورد مسائل جنسی صحبت کنند. بنابراین نیاز نیست وقت خاصی را به این گفتگوها اختصاص دهید بلکه از موقعیت های روزمره و صمیمی برای صحبت کردن راجع به مسائل جنسی استفاده کنید.

حین گفتگو تماس چشمی خود را حفظ کنید

زمانی که با فرزند خود در مورد مسائل جنسی صحبت می‌کنید، اجتناب از تماس چشمی می‌تواند موجب این تصّور شود که شما از این صحبت‌ها خجالت می کشید یا از بیان آن ها ناراحت هستید و این پیام را به فرزندتان منتقل کنید که مسائل جنسی در نظر شما شرم آور، سخت یا تابو است. بنابر این برقرای و حفظ تماس چشمی موجب راحتی فرزند شما بر ای طرح پرسش ها و مسائل می شود و به شما هم کمک می کند که بر خجالت خود فائق آیید.

از موارد و نشانه های اطراف خود استفاده کنید

شروع مکالمه می تواند صحنه های عاشقانه در فیلم های تلویزیونی یا اتفاقاتی باشد که برای شخصی که می شناسید رخ داده است. می توانید این کار را با پرسیدن سوالاتی مانند این شروع کنید: "اگر در چنین شرایطی قرار گرفتی چه می کردی؟". مکالمۀ مبتنی بر یک موقعیت فرضی نقطه شروع آسانی برای گفتگو است و به شما و فرزندتان فرصتی برای بیان عقاید، احساسات و نظرات خود می دهد.

از تجربه خود استفاده کنید

اگر احساس راحتی می‌کنید، می توانید برخی از مسائل و نکات جنسی را با بیان خاطرات و داستانهایی از تجربه خود شرح دهید.

این باعث می‌شود تا موضوع عینی تر و راحت تر مطرح شود و فرزندتان از این طریق با ارزش ها و باورهای شما نیز آشنا شود.

اصول و ارزش‌های خود را توضیح دهید

کودکانِ بزرگتر و نوجوانان علاقه‌مند به شنیدن ارزش‌ها و باورهای والدین خود در مورد مسائل مختلف از جمله مسائل جنسی هستند. دیدگاه ها، اصول و باورهای ارزشمند خود را برای فرزندتان توضیح داده و بیان کنید، اما انتظار نداشته باشید و حُکم نکنید که فرزند شما نیز چنین باور، اصول و ارزش هایی داشته باشد. تحُکم و پافشاری نکردن بر رعایت اصول و ارزش‌های شما، راه مطمئنی است برای این که فرزندتان به اصول و باورهای شما احترام گذاشته و به آن بگراید و برعکس، اصرار بر قبول آنها، فرزند شما را -خصوصا در دوران بلوغ- به سرعت در برابر ارزش ها و اصول شما قرار داده و می شوراند.

نگذارید مکالمه متوقف شود

برخی واکنش‌ها ممکن است مکالمه را متوقف کرده یا آن را به بحث و مشاجره تبدیل کنند. مواردی که باید از آن پرهیز شود شامل موارد زیر است:

- از فرزندتان تقاضا نکنید که عقاید و ارزشهای شما را بپذیرد.

- بر سر اینکه نظرات آنها اشتباه است بحث نکنید.

- انتقاد نکنید، نصیحت نکنید، با وحشت واکنش نشان ندهید یا عصبانی نشوید.

- حرف آنها را قطع نکنید.

- گوش دادن به آنها را متوقف نکنید.

- تصور نکنید که آنها راهنمایی شما را می خواهند. اگر می خواهید به آنها مشاوره بدهید، ابتدا دلیل آن را به آنها بگویید.

- سختگیر و غیرقابل دسترس نباشید. به عنوان مثال ، از اظهارات تهدیدآمیز مانند "اگر دوست دختر/پسر بگیرید، اجازه نمی دهم از خانه خارج شوید یا تلفنتان را می گیرم " خودداری کنید.

- اگر کودک شما راجع به رابطه جنسی از شما سوال می کند ، تصور نکنید کودک شما رابطه جنسی داشته یا "مشکلی دارد". یک پاسخ هیستریک و نسنجیده شما احتمالاً باعث می شود که کودک شما هرگز دوباره چیزی در مورد رابطه جنسی را از شما نپرسد.

پرهیز از لحظه‌های ناجور

خجالت می‌تواند مکالمه را متوقف کند. بنابراین:

اگر خجالتی هستید یا احساس خجالت می کنید، این را بگویید و به آن بخندید. همچنین می‌توانید در مورد چرایی بحث در مورد مسائل جنسی با فرزندتان چَت کنید. این می تواند به کاهش تنش و خجالت شما کمک کند.

اگر از صحبت در مورد تجارب جنسی خود ناراحت می شوید، این را صادقانه بگویید و توضیح دهید که افراد به حریم خصوصی خود نیاز دارند.

اگر خودتان نمی توانید در مورد موضوعی صحبت کنید، به فرزند خود بگویید که روش های دیگری برای رساندن اطلاعات به او پیدا خواهید کرد. به عنوان مثال ، می توانید کتاب ، مقاله یا فیلم در این زمینه پیدا کنید و در اختیارش قرار دهید.

اگر جواب چیزی را نمی دانید، بگویید "نمی دانم". در حالت ایده آل، شما و فرزندتان می توانید با هم در مورد جواب مورد نظرتحقیق کنید.

وقتی ایجاد ارتباط خیلی سخت است چه کنید؟

گاهی صحبت در مورد رابطه جنسی غیرممکن به نظر می رسد. ممکن است والدین خیلی خجالت بکشند یا کودک از گوش دادن امتناع کند. برای چنین وضعیتی پیشنهادات عبارتند از:

- هر از گاهی به موضوع فکر کنید و رویکردهای مختلف را امتحان کنید.

- صحبت از طریق تلفن ممکن است راحت تر باشد.

- بفهمید که کودک شما ممکن است چه موضوعاتی را از طریق مدرسه یا مطالعه یا دوستان بداند. اگر مباحثی را مطرح کنید که قبلاً به آنها پرداخته نشده است ، ممکن است فرزند شما تمایل بیشتری به صحبت با شما در مورد رابطه جنسی داشته باشد.

- محتوای مربوط به آموزش جنسی متناسب با سن ، مانند کتاب و فیلم تهیه کنید و آنها را در اتاق خواب یا در دسترس کودک خود بگذارید.

- شاید فرزند شما علاقه مند است در مورد رابطه جنسی صحبت کند ، اما نه با شما. پیشنهاد دهید یا بخواهید که به جای شما یکی از اقوام یا دوست معتمدتان با کودک شما صحبت کند.