پی‌یر کاردن که بود و چطور دنیای مد را در قرن بیستم متحول کرد؟

در طول نیمه‌ی آخر قرن بیستم، پی‌یر کاردن (Pierre Cardin) به عنوان یک طراح برجسته و مورد تحسین گسترده، همچنین یک تاجر بسیار موفق ظاهر شد. کاردن به قدرت شهود بالای خود که او را تبدیل به طراح مدی پیشرو و خلاق کرده بود، مشهور بود. او در طول فعالیت هنری‌اش، عناصر طراحی خود را بسیار فراتر از مدهای قراردادی و محدود شده به جنس زن و مرد گسترش داد تا تمام جنبه‌های زندگی مدرن را در بر گیرد. نام کاردن با نام تجاری او مترادف شده است، چون او اولین طراح در دنیای مد بود که توانست مجوز فعالیت‌های تجاری با نام خود را بگیرد.

این طراح آوانگارد فرانسوی پرکار که به دلیل مدل‌های هندسی، طراحی‌های فضایی و رویکرد سرسختانه‌اش به تجارت (که صنعت مد فرانسه را متحول کرد) شهرت دارد، صبح ۲۹ دسامبر سال ۲۰۲۰، در سن ۹۸ سالگی درگذشت. به این بهانه، در این مطلب به بررسی زندگی این طراح موفق جهانی پرداخته‌ایم. با ما همراه باشید.

سال‌های اول زندگی و فعالیت

پی‌یر کاردن (با نام اولیه‌ی پیترو کاردن Pietro Cardin) در سال ۱۹۲۲ در شهر ترویزوی ایتالیا (Treviso, Italy) متولد شد. پدر و مادر فرانسوی او در حالی که کاردین دو ساله بود از رژیم فاشیستی ایتالیا فرار کردند و در شهر سنت اتین (St. Etienne)، یک شهری در فرانسه مستقر شدند. کاردین علی‌رغم میل پدر تاجرش مبنی بر اینکه باید معماری را دنبال کند، از کودکی می‌دانست که به مد علاقه دارد. او اولین دوره‌ی کارآموزی خود را در اوایل ۱۴ سالگی انجام داد و پس از آن، در سال ۱۹۴۴ به شهر ویشی (Vichy) رفت و آنجا خیاطی یاد گرفت.

پس از گذراندن این دوره، کاردن به پاریس نقل مکان کرد، جایی که با معروف‌ترین خانه‌های مد آن زمان یعنی «پاکوین» و «اسکیاپارلی»، و هنرمند دکوراتیو «کریستین پرارد»، برای کار طراحی لباس و ماسک برای باله‌ی La Belle et la Bête ژان کوکتو کار کرد. در سال ۱۹۴۷، کاردن در دوران انقلابی نگاه نو، به عنوان خیاط کریستین دیور مشغول به کار شد. در آن دوران انتظار می‌رفت که کاردن جانشین دیور شود، اما در سال ۱۹۵۰ کاردن رفت تا شرکت خود را در خیابان ریچپانسه راه‌اندازی کند.

از ابتدا، کاردن خود را نوآور و شورشی نشان داد. او گفته بود: « پارچه برای من در درجه‌ی دوم اهمیت قرار دارد. من ابتدا به شکل، معماری و هندسه‌ی لباس توجه می‌کنم.» او در آزمایشات‌اش با پارچه‌ها، ابتدا به فرم هندسی کار توجه می‌کرد در عین حال، از فرم بدن انسان هم غافل نبود.

توانایی کاردین در مجسمه‌سازی در لباس با رویکردهای معماری، به امضای او تبدیل شد. کاردن با ساخت دست‌کاری‌های بی عیب و نقص، زاویه‌ی دید و مهارتی که داشت، رویاهای خود را به یک واقعیت پوشیدنی تبدیل می‌کرد. حتی در طول دهه‌ی ۱۹۷۰، هنگامی که لباس‌های او از یک ظاهر مجسمه‌ای به حالت‌های ساده‌تر و شبح‌واری تبدیل شدند، روان بودن کار او همچنان نمایان بود.

کاردن به عنوان یک طراح مد جوان بسیار موفق بود، اما او همچنان به دنبال بازتعریف حوزه‌ی طراحی مد به عنوان یک تجارت بود. او در سال ۱۹۵۹ به دلیل تلاش‌هایی که برای راه‌اندازی خط تولید لباس‌های آماده‌ی پوشیدن (ready-to-wear)‌ برای طبقه‌ی متوسط کرد، عضویت او به طور موقف در خانه‌ی طراحان مد لغو شد.

پوشاک مردانه‌ی پی‌یر کاردن

آموزش‌های اولیه‌ی پی‌یر کاردن به عنوان یک کارآموز خیاط، رویکرد او در طراحی لباس برای مردان در دهه‌ی ۱۹۵۰ را شکل داد. او کت و شلوار رسمی کار مردان را از بین برد؛ یقه‌ها، دکمه‌های سر دست و پشت کت‌های بلند را کنار گذاشت و یکی از جذاب‌ترین مدهای اوایل دهه‌ی ۱۹۶۰ را ایجاد کرد. وقتی دوگی میلینگز (Dougie Millings)، خیاط مطرح آن زمان که لباس‌ صحنه‌ی بسیاری از موزیسین‌های راک بریتانیا را طراحی می‌کرد، نسخه‌ای از طرح کاردن که یک کت و شلوار بدون یقه و مشابه هم بود را به تن اعضای گروه بیتلز پوشاند، این سبک جدید به سرعت محبوب و معروف شد.

کاردن از سفرهای خود الهام می‌گرفت. او پس از دیدن لباس‌های بلند و سنتی مردان در هند و پاکستان، از آن برای طراحی یک مد محبوب دیگر مردانه در دهه‌ی ۱۹۶۰ استفاده کرد؛ کتی که کت نهرو (Nehru jacket) شهرت پیدا کرد. کاردن با باب کردن استفاده از دستمال گردن به جای کراوات و یقه‌های ایستاده به جای پیراهن‌های دکمه‌دار، هرچه بیشتر سبک و سیاق مد‌های مردانه را تغییر داد. در عین حال او می‌توانست لباس‌های مردانه را با ظاهری کلاسیک و سنتی هم طراحی کند؛ مانند طراحی لباس‌هایی که شخصیت «جان استید» در مجموعه‌ی تلویزیونی «انتقام جویان» می‌پوشید.

عصر فضا و سبک‌های تک جنسیتی (Unisex Styles)

پیشرفت در تولید و فن‌آوری پارچه طی دهه‌ی ۱۹۶۰، همزمان با شیفتگی گسترده به اکتشافات فضایی بود. پی‌یر کاردن مجموعه‌ی Cosmocorps را در سال ۱۹۶۴ عرضه کرد که شامل لبا‌س‌های ساده، مینیمال و تک جنسیتی بود. این لباس‌ها که شبیه لباس فرم بودند و اندام را لاغر نشان می‌دادند، با الهام ازهنر دیدمانی (Optical Art) طراحی شده بودند. کاردن در استفاده از وینیل و فلز، در ترکیب با پارچه‌ی پشمی ابتکار عمل زیادی داشت.

طراح‌های پی‌یر کاردن نه تنها تک جنیسیتی، بلکه اغلب فرا جنسیتی بودند. کاردن برخلاف سایر مینیمالیست‌های مد آن زمان مانند Rudi Gernreich و André Courrèges، شلوار را برای زنان تبلیغ نمی‌کرد. او اغلب از جوراب‌های تک رنگ یا جوراب شلواری طرح‌دار سفید برای ترکیب با لباس‌های کوتاه خود استفاده می‌کرد. مدل «Longuette Long» که به لباس ماکسی معروف شد، پاسخ کاردین به دامن‌های کوتاه در سال ۱۹۷۰ بود.

در سال ۱۹۷۱، کاردین توافق‌نامه‌ای انحصاری، با یک شرکت آلمانی را برای استفاده از پارچه‌های کشی تولید آن شرکت امضا کرد و اعلام کرد: «پارچه های کشسان انقلابی در مد ایجاد می کنند.»

کاردن در ادامه‌ی شهرت خود به عنوان یک طراح لباس، در سال ۱۹۷۴ و در یک فشن شو، ست تی‌شرت های نخی سفید را با لباس‌های مجلسی پر زرق و برق نشان داد و سرشانه‌های برجسته و اغراق‌آمیز را در سال ۱۹۷۹ به دنیای مد معرفی کرد.

صدور مجوز و بازاریابی جهانی

پی‌یر کاردن چیزهای زیادی درباره‌ی جنبه تجاری مد، از استاد خود، کریستین دیور آموخت. دیور در تجارت با نام خود بسیار موفق بود و توانسته بود طراحی‌هایش را با اسم خود در سطح‌ بین‌المللی عرضه کند. کاردن هم این رویکرد را دنبال کرد و توانست طراحی‌های لباس خود را در کشورهای مختلف مانند اتحاد جماهیر شوروی، هند و ژاپن معرفی کند. کاردن مدت‌ها قبل از آنکه سایر طراحان لباس از او الگو بگیرند، نماینده‌ی آنچه که امروزه به نام مد تجاری نامیده می‌شود، بود.

کاردن اولین طراحی بود که از اوایل سال ۱۹۷۱، لباس‌های آماده‌ی پوشیدن (ready-to-wear) را در اتحاد جماهیر شوروی به فروش می‌رساند. با وجود اینکه در دهه‌ی ۱۹۷۰ و در ایالات متحده، خط تولید لباس مردانه کاردن، موفق‌تر از خط لباس زنانه‌ی او بود، او همچنان مالک بیش از دویست فروشگاه لباس در سراسر این کشور بود. همچنین طراحی‌های لباس او در بازار ژاپن بسیار مورد استقبال قرار گرفت. کاردن در اوج گسترش تجارت خود در سال ۱۹۶۹، به داشتن ۱۹۲ کارخانه‌ی تولید لباس در سراسر جهان افتخار می‌کرد.

امپراطوری مد کاردن، از اوایل سال ۲۰۰۰ با صدور مجوز استفاده از نام تجاری، تجارت خود را در جهان گسترش داد. محصولاتی که با نام تجاری پی‌یر کاردن شناخته می‌شدند، محصولات متنوعی از لوازم جانبی و کیف دستی گرفته تا دکوراسیون داخلی خانه، اتومبیل‌های لوکس و چمدان را شامل می‌شدند.

کارولین میلبانک (Caroline Milbank) نویسنده و تاریخ شناس مد در این رابطه گفت: «نام بردن از وسیله‌ای که پیر کاردن هنوز نتوانسته است با نام تجاری خود آن را طراحی و عرضه کند، کار دشواری است.»

هویت و لوگوی تجاری

در اوایل دهه‌‌ی ۱۹۶۰، کاردن در طراحی لباس‌های خود برای اولین بار از لوگوی تجاری شرکت خود استفاده کرد. این روند از دهه‌ی ۱۹۷۰ به بعد، توسط بسیاری دیگر از طراحان پیش گرفته شد. لوگوهای پی‌یر کاردن، متشکل از حروف اول نام او یا طرحی الهام گرفته از چشم گاو نر، با استفاده از متریال وینیل و به صورت سه بعدی کاربردهای سه بعدی یا مستقیما درون پارچه چاپ می‌شدند. این شیوه اگرچه نمادی از موفقیت او بود، اما از طرف دیگر منجر به کمرنگ شدن نام و برند تجاری او در سال‌های بعد شد.

بسیاری از منتقدین مد، کاردن را به دلیل خودنمایی‌های اغراق آمیز، خصوصا با گسترش بسیار سریع خطوط تولیدی‌اش در دهه‌های ۱۹۸۰ و ۱۹۹۰، مورد انتقاد قرار دادند. با این حال، نام پی‌یر کاردن در سراسر جهان و با ویژگی‌های کیفیت و استاندارد بالا در تولید شناخته شده بود. کاردن به عنوان یکی از پیشرو‌ترین طراحان قرن بیستم شناخته می‌شود چون یکی از طراحان انگشت شماری بود که فهمید «مد بیش از هر چیز، یک تجارت است.» مهارت‌های کاردن به عنوان یک کارآفرین، او را به یکی از ثروتمندترین افراد در دنیای مد تبدیل کرد.

پی‌یر کاردین در مصاحبه‌ای با تلگراف گفت:‌ «لباس‌ها مهم هستند. آدم‌ها مثل گیاهان و درختان، لباس‌هایشان را در فصل‌های مختلف تغییر می‌دهند. […] برای اینکه بدانید آیا یک طراح اثری از خود در دنیای مد برجای گذاشته است، باید چشمان خود را ببندید و فکر کنید که او شما را یاد چه چیزی می‌اندازد؛ شنل با کت و شلوار شناخته می‌شود، پاکو رابان با فلز، کورژ به استفاده از فناوری و پارچه‌های مدرن و…»و اما در مورد خود کاردن؟ شکی نیست که او کاملا اثری از خود برجای گذاشته است.

منبع: Vogue، Encyclopedia -مجله دیجی استایل

44