علل گرایش به اعتیاد

بعضی از افراد به دلیل داشتن اختلالات روحی و درون گرایی و بعضی از افراد نیز به علت روحیه‌های ساختار شکن و علاقه به نقض قانون به اعتیاد روی می‌آورند. برای بعضی‌ها مصرف مواد مخدر در ابتدا تنها یک ماجراجویی ساده است در حالی که اصلا فکر نمی‌کنند که این ماجراجویی زندگیشان را دستخوش ماجرای اعتیاد کند. در اغلب موارد اعتیاد زمانی اتفاق می‌افتد که فرد در شرایط بحرانی روحی روانی یا در بحران جسمی قرار دارد. اما زمان‌هایی هم وجود دارد که فرد تحت تاثیر شرایط محیطی (خانواده ، دوستان و محله و... دچار اعتیاد می‌شود. در ادامه این مقاله تاثیر عوامل مختلف را بر روی اعتیاد به مواد مخدر بررسی می‌کنیم.

از جمله مهم‌ترین علل گرایش به اعتیاد می‌توان به موارد زیر اشاره داشت.

تاثیر ژنتیک در اعتیاد به مواد مخدر
برخی از افراد به صورت ژنتیکی تمایل به مصرف مواد مخدر دارند. این گونه افراد معمولا سابقه خانوادگی بیشتری از اعتیاد را نشان می‌دهند. بخشی از این مسئله به ریشه زیستی اعتیاد بر می‌گردد. مجموعه‌ای از تغییرات ژنتیکی منجر به این می‌شود که برخی افراد نسبت به دیگران از آسیب پذیری بالاتری برای اعتیاد برخوردار باشند.

تاثیر محیط اجتماعی در اعتیاد به مواد مخدر
محیطی که فرد در آن زندگی می‌کند نقش تعیین کننده‌ای در اعتیاد او دارد. تجربه نشان می‌دهد که فرد تا حد زیادی از محیط زندگی خود و افرادی که بیشتر با آن‌ها در ارتباط است تاثیر می‌پذیرد. حتی اگر فرد در خانواده‌ای سالم زندگی کند و هیچ کدام از اعضای خانواده معتاد نباشند، محیط اجتماعی باز هم می‌تواند فرد را درگیر اعتیاد کند. برای مثال شیوع فقر و بیکاری در اجتماع با افزایش فشار روانی بر افراد معمولا میزان ابتلا به اعتیاد را افزایش می دهد.

تاثیر ضعف مهارت های اجتماعی در اعتیاد به مواد مخدر
انسان یک موجود اجتماعی است و تا حد زیادی از سایر افراد جامعه تاثیر می‌پذیرد. نحوه تعامل و تاثیر پذیری فرد از افراد دیگر نقش کلیدی در پیشگیری از اعتیاد دارد. معمولا افرادی که در خانواده‌های معتاد یا محیط‌های اجتماعی ناسالم زندگی می‌کنند احتمال معتاد شدنشان بیشتر است. این افراد اگر مهارت‌های اجتماعی لازم را کسب ننمایند، نمی‌توانند خود را از اعتیاد معصون نگه دارند. یکی از مهارت‌هایی که امروزه بسیار در مورد آن می‌شنوید قدرت نه گفتن است.

تاثیر بیماری و مشکلات روحی و روانی در اعتیاد به مواد مخدر
بیماری‌ها و اختلالات روحی روانی، فشارهای عصبی، مشکلات و اتفاقات ناگواری که در زندگی رخ می‌دهد، احتمال گرایش به اعتیاد را در بسیاری از افراد افزایش می‌دهد. به خصوص زمانی که فرد از مهارت‌های مقابله‌ای لازم برای حل مشکلات برخوردار نباشد. همچنین وجود رفتارهای پرخطر در برخی از اختلالات نظیر بیش فعالی ریسک اعتیاد را بیشتر می‌کند.

بسیاری از افراد هنگام مواجه شدن با فشارهای روانی به دنبال راه حلی سریع برای حل مشکلات خود هستند و نمی‌توانند اضطراب موجود را تحمل کنند و ممکن است به سمت سیگار یا مواد کشیده شوند. مواد اعتیاد آور با ایجاد حالاتی نظیر آرامش یا سرخوشی در کوتاه مدت فشارها را از روی فرد بر می‌دارد اما به مرور با ایجاد وابستگی و اضطراب، فشارهای روانی فرد را چندین برابر می‌کنند.

تاثیر روابط نابسمان خانوادگی در گرایش به اعتیاد
همان طور که در تاثیر محیط اجتماعی نیز اشاره کردیم. روابط نابسامان خانوادگی، اعتیاد والدین یا دیگر اعضای خانواده و اقوام می‌تواند تاثیر مستقیمی بر فرد داشته باشد. موضوعات خانوادگی مانند طلاق، خیانت، چند همسری، مرگ یکی از والدین، نبود والدین و... می‌توانند احتمال اعتیاد به مواد مخدر را در فرزندان افزایش دهد.

بیشتر بخوانید: بررسی مشکلات ترک اعتیاد زنان/تعداد زنان باردار معتاد کم است

همچنین بخوانید: ترک اعتیاد با رقص و موسیقی!/ ویدئو

تاثیر فشار و زورگوئی دوستان در گرایش به اعتیاد
یافتن دوست و تعامل با دیگر افراد جامعه نیاز به مهارت‌های ارتباطی صحیح و مهارت‌های زندگی دارد که متاستفانه در جامعه امروزه که شرایط بسیار تغییر کرده چندان به این مسئله توجه نمی‌شود. خیلی وقت‌ها فرد به خاطر کمبود اعتماد به نفس کافی برای اینکه جلوی دوستانش کم نیاورد و به اصطلاح همرنگ جماعت ناسالم شود مبتلا به اعتیاد می‌گردد. اعتیاد به مواد مخدر بر اثر تاثیر پذیری از دوستان درمیان نوجوانان، جوانان و دانشجویان بیشتر شایع است.

به همین دلیل علاوه بر آموزش درست، توجه والدین، معلمان و اساتید را می‌طلبد. شما می‌توانید با استفاده از تقویت مهارت‌های ارتباطی خود احتمال مبتلا شدن به اعتیاد به مواد مخدر را کاهش دهید.

تاثیر دسترسی آسان به مواد مخدر در گرایش به اعتیاد
نتایج پژوهش‌های مختلف نشان می‌دهد هرچقدر دسترسی افراد به مواد مخدر بیشتر و آسان‌تر باشد احتمال گرایش به اعتیاد نیز بیشتر می‌شود. از همین رو افرادی که در خانواده‌های معتاد پرورش می‌یابند یا در محله‌هایی زندگی می‌کنند که به راحتی می‌توانند در آنجا از دیگران مواد تهیه کنند بیش از سایرین در معرض خطر ابتلا به اعتیاد هستند.

تاثیر اعتیاد والدین در گرایش به اعتیاد
بررسی‌ها نشان می‌دهند افرادی که والدین معتاد دارند بیش از دیگران در برابر اعتیاد آسیب پذیر هستند. جدا از مسئله دسترسی به مواد مخدر در این شرایط، والدین از طریق روش‌های دیگری نیز بر فرزندان اثر می‌گذارند که از جمله آن‌ها باید به موارد زیر اشاره کرد.

- ایجاد یک محیط پرتنش و استرس زا برای فرزندان که آسیب پذیری آن‌ها را در برابر معضلات اجتماعی و روانشناختی نظیر اعتیاد افزایش می‌دهد.

- ایفای نقش به عنوان یک الگوی ناسالم و اثر گذاری بر فرزندان از طریق یادگیری مشاهده‌ای

- سوءاستفاده از فرزندان برای انجام اعمالی نظیر فروش مواد یا استعمال مواد مواد مخدر

تاثیر ناتوانی در مدیریت هیجان‌ها در گرایش به اعتیاد
ناتوانی در مدیریت هیجان‌ها یکی از عوامل بسیار مهمی است که در گرایش به اعتیاد تاثیر می‌گذارد. درگیری با هیجانات شدید به خصوص هیجانات ناخوشایند نظیر غم، خشم و نفرت باعث می‌شود که افراد به فکر راه حل‌های سریع و موقتی برای فروکش احساسات خود باشند. مصرف مواد مخدر یا الکل یکی از راه‌های مخرب اما رایجی است که در بین افراد با مشکلات هیجانی رواج دارد. اگر شما هم با این مسئله دست و پنجه نرم می‌کنید بهتر است برای پیشگیری از مشکلات بزرگ تری هم چون اعتیاد از یک روانشناس کمک بگیرید و یا اگر دچار اعتیاد شده‌اید هرچه زودتر از مشاوره ترک اعتیاد بهره ببرید.

تاثیر ویژگی های شخصیتی در گرایش به اعتیاد
برخی از ویژگی‌های شخصیتی که معمولا ریشه‌های زیست شناختی دارند می‌توانند بر تمایل افراد برای مصرف مواد تاثیر بگذارند. از جمله مهم‌ترین ویژگی‌های شخصیتی که تا به حال در این زمینه شناسایی شده‌اند می‌توان به هیجان خواهی و تکانشگری اشاره کرد. هیجان خواهی به معنای تمایل زیاد فرد برای تجربه رویدادهای هیجان انگیز است. هیجان خواهی بیش از حد اغلب باعث درگیری فرد در رفتارهای پرخطری نظیر اعتیاد و روابط جنسی محافظت نشده می‌شود.

همچنین تکانشگری به معنای انجام اقدامات آنی، بدون فکر و لحظه‌ای است. افرادی که تکانشگری بالایی دارند نمی‌توانند به عواقب رفتارهای خود فکر کنند. در واقع آن‌ها از دوراندیشی بسیار کمی برخوردارند. همین مسئله باعث می‌شود که کمتر در برابر رفتارهای پرخطر از خود مقاومت نشان بدهند و در نتیجه بیش از سایرین در معرض ابتلا به مشکلاتی نظیر اعتیاد باشند.

تاثیر روش های تربیتی والدین در گرایش به اعتیاد
سبک تربیتی والدین به خصوص در دوران نوجوانی می‌تواند نقش بسزایی در گرایش به اعتیاد داشته باشد. در دوره حساس نوجوانی که فرزندان سعی می‌کنند از والدین فاصله بگیرند و به استقلال بیشتری دست یابند، سخت گیری بیش از حد یا بالعکس رها کردن کامل نوجوان می‌تواند بسیار آسیب زا باشد.

در این دوران شما به عنوان پدر یا مادر وظیفه دارید نوعی نظارت غیر مستقیم را اتخاذ کنید. برای مثال آشنایی با دوستان فرزندتان، برقراری رابطه‌ای گرم با آن‌ها و در ارتباط بودن با والدینشان می‌تواند به شما کمک کند تا بتوانید کنترل بیشتری روی مقوله "فشار دوستان" داشته باشید و به فرزندتان کمک کنید که در تله‌های مرتبط با اعتیاد گرفتار نشود.

مشاوره اعتیاد و درمان اعتیاد فرد معتاد را از کجا باید شروع کرد؟
برای ترک اعتیاد ابتدا فرد باید بپذیرد که معتاد است. شاید شما هم با این جمله از سوی افراد معتاد روبرو شده باشید که من معتاد نیستم، فقط برای تفنن مصرف می‌کنم و هر وقت که بخواهم آن را کنار می‌گذارم. اولین قدم در ترک اعتیاد این است که فرد مشکل خود را بپذیرد. در قدم بعدی مراجعه به یک روانشناس و یک پزشک برای دریافت برنامه‌ای جامع جهت ترک اعتیاد ضرورت دارد. پزشک با بررسی شرایط جسمانی و تجویز داروهای مناسب می‌تواند در کاهش علائم ترک به شما کمک کند. روانشناس نیز با ریشه یابی گرایش شما به اعتیاد و حل و فصل عوامل زیربنایی می‌تواند از لغزش‌های مجددتان پیشگیری کرده و احتمال بازگشت را تا حد زیادی کاهش دهد.

آیا افسردگی در گرایش به اعتیاد تاثیر دارد؟
بله اما نه همیشه، در واقع افسردگی یکی از مشکلات روانشناختی است که آسیب پذیری افراد را در برابر اعتیاد افزایش می‌دهد. اما عوامل دیگری نیز در این زمینه نقش دارند که باعث می‌شود همه افرادی که به افسردگی مبتلا می‌شوند گرایش به مواد نداشته باشند.

چرا نوجوانان برای گرایش به اعتیاد آسیب پذیری بیشتری دارند؟
عوامل گوناگونی در این زمینه نقش دارند که از جمله مهم ترین آن‌ها باید به نیاز بیشتر آن‌ها به پذیرش در گروه‌های دوستی اشاره کرد. همچنین توانایی آینده نگری کمتر و هیجان خواهی بیشتر در این دوره تاثیر بسزایی در این زمینه دارند.

منبع: هنر زندگی

46