روشنی جهانی با طنین صداهای بهشتی/ معلولان نیازمند ترحم نیستند، بلکه نیازمند حمایت هستند

برگ ریزان زیبای پاییزی در چهارباغ رویایی خواجو با صدای آرام ضربه های عصا روی زمین همراه شده است. در بن بست کوچکی، درب خانه ای باز است و صداهای پر شور و نشاطی از داخل آن به گوش می رسد، زیبایی این فضای پرجنب و جوش با دلنشینی صداهایی که به گوش می رسد دوچندان شده است.

به مناسبت روز جهانی عصای سفید پای صحبت های چند هنرمند جوان اصفهان ی می نشینم، آنها که زیبایی اندیشه و باورشان با زیبایی صدایشان یکی شده تا به جهان رنگ نور و امید ببخشند.

شاید در نگاه اول این کار ممکن به نظر نرسد، اما چند جوان نابینای اصفهانی در حال تبدیل شدن به هنرمندان دوبلوری هستند که قرار است صدایشان روی تصاویر جعبه جادو بنشیند و باور به اینکه معلولیت محدودیت نیست را بار دیگر نه در حرف که در عمل ثابت کنند.

فرزاد نوابی فر-هنرمند اصفهانی با نزدیک به ۱۰ سال سابقه فعالیت در زمینه دوبله ، مدرس چند جوان هنرمند و با انگیزه است که آمده اند تا در موسسه نما آوای جم، استعداد و هنر خود را شکوفا کرده و به دوبلورهای حرفه ای تبدیل شوند.

نوابی فر که فعالیتش را از همین موسسه به مدیریت آقای بدیع صنایع که خود از نابینایان هستند آغاز کرده، در مورد شروع آموزش دوبله به هنرجویان نابینا و کم بینا برای اولین بار در اصفهان، توضیح می دهد: ایده این کار توسط مسعود کاوشانی از هنرمندان نابینا مطرح و به مسئول موسسه اعلام شد، بعد از اینکه این کار به من پیشنهاد شد به دلیل چالشی که داشت و اینکه دوست داشتم قدمی برای حمایت از این هنرمندان بردارم قبول کردم تا آموخته های خودم از اساتیدم را به این هنرجویان انتقال دهم. فراخوانی داده شد و افرادی که از قبل پیشینه هنری داشتند تست دادند، در واقع هنرجویان ویژگی های لازم را برای دوبلور شدن داشتند و آنچه ما برای دوبله مدنظر داشتیم در وجود آنها دیدیم؛ یعنی صدای مناسب و با کیفیت، بیان خوب و حس بازی.

وی می گوید: وقتی با هنرجویان صحبت کردم متوجه شدم همه آنها این علاقه را از قبل داشته اند، اما یا به آنها گفته شده بود نمی توانند و یا خودشان این تصور را داشتند که این کار شدنی نیست ، چون آنچه در دوبله اهمیت دارد این است که بتوانی تصویر را ببینی و فارغ از حالت های صورت و بازی ها، سینک بگویی، اما با تجربیاتی که داشتم روش تقریبا خاصی را برای آموزش هنرجویان پیش گرفتم.

ایمان داشتم هیچ تفاوتی بین هنرجویان وجود ندارد

نوابی فر با بیان اینکه آموزش دوبله به نابینایان برای اولین بار در اصفهان و برای دومین بار در ایران انجام شده، می افزاید: اولین بار استاد مدقالچی این کار را در تهران انجام داده بود. من ایمان داشتیم که هیچ تفاوتی بین هنرجویان از نظر هنری وجود ندارد، فقط شاید آموزش به نابینایان به زمان بیشتری نیاز داشته باشد، بنابراین از سکانس هایی استفاده کردم که برای هنرجویان دیگر هم استفاده می کنم، منتها روال کار این بود که سکانس هایی که ابتدا انتخاب می کنیم آهسته تر باشد تا هنرجویان بتوانند خودشان را با آن وفق دهند و بعد از آن، قدم به قدم سکانس ها را سخت تر کردیم.

وی با اشاره به اینکه هنرجویان نابینا این کار را در دوران کرونا و شرایط سخت و دشواری آغاز کردند و با وجود همه مشکلات واقعا برای این کار زحمت کشیدند، می افزاید: بعد از اینکه ترجمه دیالوگ ها به خط بریل نوشته و برای هنرجویان ارسال می شد، اینجا می آمدند و فیلم برایشان پخش می شد. اصولا در دوبله باید فیلم را ببینیم و براساس حالت های بازیگران دیالوگ ها را بگوییم، اما باتوجه به اینکه این هنرجویان امکان تماشای سکانس ها را نداشتند، من صحنه خوانی می کردم و انصافا گوش بسیار هوشیاری دارند. بعد از اینکه توضیحات سکانس ها داده می شد و فیلم برای هنرجویان پخش می شد و چندین مرتبه می شنیدند، تکنیک ها گفته می شد و بعد فیلم با دوبله فارسی پخش می شد که این دوبله استاندارد ایران است و ترجیح دادم از دوبله هایی استفاده کنم که واحد دوبلاژ ایران در تهران انجام می دهند، سپس اشکالات هنرجویان رفع می شد و شروع به دوبله می کردند.

زیاد شنیدیم سخت است، نمی شود، نمی توانید

این هنرمند اصفهانی با یادآوری اینکه در ابتدای راه زیاد می شنیدیم سخت است، نمی شود، نمی توانید و ... می گوید: باید از مشکلات این راه هم بگوییم، اما همه این مشکلات با تلاش و علاقه ای که هنرجویان نابینا و کم بینا داشتند پشت سر گذاشته شد و خوشحالم قدم کوچکی در این مسیر برداشتم. هدفم از این کار این است که نگاه جامعه را نسبت به معلولیت تغییر دهیم، شاید این کار باعث شروع اتفاقات خوبی برای معلولان دیگر در جامعه شود .

وی با تاکید بر اینکه معلولان نیازمند ترحم نیستند، بلکه نیازمند حمایت هستند تا توانمندی و استعداد آنها شکوفا شود ، می گوید: وقتی این کار شروع شد حمایت های خوبی از طرف اداره کل بهزیستی استان اصفهان انجام شد و امیدواریم اتفاقات بهتری در ادامه راه بیفتد. در این پروژه قصد داشتیم مثل تمام کارهای دیگر تست کنیم هنرجویان چقدر می توانند به حد مدنظرمان برای دوبله برسند، فیلم هایی که کار کردیم جنبه آموزشی داشت و سکانس هایی از فیلم های مختلف با حالت های مختلف مثل گریه، خنده، خشم و ... را تمرین کردیم.

او ادامه می دهد: نزدیک به چهار ماه طول کشید و کرونا هم باعث وقفه هایی در کار شد، اما حالا ترم اول هنرجویان تمام شده و توانایی دوبله را دارند. با رایزنی هایی که انجام شده قرار است یک کارگاه آموزشی با حضور یکی از اساتید مطرح کشور برگزار شود که هنرجویان بینا و نابینا در کنار هم در آن شرکت می کنند، همچنین قصد داریم مستندهایی را با استفاده از هنرجویان نابینا دوبله کنیم، چون آنها اثبات کرده اند توانایی این کار را دارند، اگرچه زمان بر است اما باور دارم می توانند.

نوابی فر با بیان اینکه این هنرجویان نابینا و کم بینا اولین گروهی هستند که وارد این عرصه شده اند، خاطرنشان می کند: تا الان کارهایی که انجام داده ایم آزمون و خطا بوده و هنوز فراخوان عمومی نداده ایم. ابتدا هنرجویانی که در همین موسسه دوره دیده بودند دعوت شدند و در حال حاضر تعداد هنرجویان شش نفر با طیف و رنگ صداهای مختلف است، به طوری که تقریبا مجموعه کاملی برای انجام کار دوبله داریم.

تمرکز؛ ویژگی شاخص دوبلورهای نابینا و کم بینا

این مدرسه گویندگی و دوبله ویژگی شاخص هنرجویان نابینا نسبت به دیگر هنرجویان را تمرکز بالای آنها می داند و می گوید: دوبلورها باید حواسشان هم به مانیتور و هم کاغذ باشد و هم صدا در گوششان باشد، به همین خاطر تمرکزشان به هم می ریزد اما ی کی از دلایلی که من این کار را قبول کردم همین بود که متوجه شدم تمام تمرکز افراد نابینا روی گوششان است. درست است که توضیحاتی می دهم اما بخش بصری کار را نداریم، با این وجود چون این هنرجویان شنوایی بسیار قوی دارند به جرأت می توانم بگویم کار من خیلی راحت تر بود ، در واقع نقطه قوت این هنرجویان دقیقا در سینک گفتن دیالوگ ها است.

نوابی فر ادامه می دهد: بدون اغراق باید بگوییم از همان روزی که این پیشنهاد به من شد و از همان جلسه اول به هنرجویان گفتم ایمان قلبی دارم که می توانید این کار را انجام دهید، شاید از بیرون سخت و حتی غیر ممکن به نظر برسد اما من بعد از جلسه اول مطمئن شدم که تصورم کاملا درست بود. حالا هدف ما این است که دوبلورهای نابینا و کم بینا با حمایت هایی که از آنها می شود وارد عرصه فعالیت حرفه ای شوند.

دنیای کودکی الناز با رادیوی خیالی

الناز شکویی، متولد ۱۳۷۲ و فوق لیسانس رشته مترجمی زبان انگلیسی ، یکی از هنرجویان دوبلور در این موسسه با صدایی فوق العاده زیباست که می گوید: از همان دوره کودکی که فهمیدم می توانم صدای خودم را ضبط کنم و بشنوم عاشق این کار بودم، بیشتر کار اجرا دوست داشتم و همیشه یک رادیوی خیالی برای خودم داشتم. از ۱۳ سالگی کار اجرا انجام می دادم تا زمانی که با آقای بدیع صنایع آشنا شدم و به صورت جدی تر در این راه قدم گذاشتم.

او با بیان اینکه از بچگی علاقه خیلی زیادی به فیلم و سریال داشته، ادامه می دهد: همیشه صداپیشگی را دوست داشتم، اما هیچ وقت واقعا به صورت جدی به دوبله فکر نمی کردم چون فکر می کردم یکی از مهمترین فاکتورها برای دوبله بینایی است، از طرف دیگر در اجرا و گویندگی تلاش زیادی کردم تا هنرم را نشان دهم اما دیده نشد، به همین خاطر فکر می کردم در آن زمینه هایی که آنقدرها نیاز به بینایی نداشت نشد آنچه باید شود، دوبله که دیگر قطعا شدنی نیست .

این هنرمند جوان می گوید: زمانی که ایده این طرح کلید خورد با دلسردی گفتم مگر می شود!؟ اما همانطور که می دانید مهمترین بخش در یادگیری معلم است و پشتیبانی که آقای نوابی فر از ما داشتند و اعتماد به نفسی که به ما دادند باعث شد این کار را پیش ببریم و بتوانیم تا حد زیادی در این کار موفق باشیم.

اولین قدم سخت، ثابت کردن خودمان به دیگران است

اگرچه این مسیر برای هنرجویانی مثل الناز اصلا مسیر راحتی نبوده و می گوید: اولین قدم سخت ما ثابت کردن خودمان به دیگران است، ما تنها تفاوتی که با دیگران داریم این است که بینایی نداریم اما چیزهای زیادی هست که این نقص بینایی را با آن بپوشانیم . حتی بیرون آمدن من از خانه نیاز به این دارد که خودم را ثابت کنم؛ اینکه مدام به جامعه بگویی من می توانم، من استعدادهایی دارم که شاید از هم سن و سال های خودم بیشتر است، حداقل همگام با هم سن و سال های خودم می توانم پیش بروم. خیلی تلاش کردم، خیلی به این در و آن در زدم اما نشد، درحالی که دوبله ای که از همه این زمینه ها نشدنی تر به نظر می رسید با حمایت های استاد الان نسبت به بقیه کارها شدنی تر شده است.

الناز تأکید می کند که پشتوانه داشتن برای معلولان اهمیت زیادی دارد و توضیح می دهد: ما به تنهایی نمی توانیم خود را به دیگران ثابت کنیم، چون اگر توانسته بودیم تا الان موقعیت افرادی مثل من در جامعه خیلی بهتر از این بود و حالا به مناسبت ۲۳ مهر به جای اینکه بخواهیم بگوییم ما می توانیم این کارها را انجام دهیم، سر کارهایی بودیم که برای آن آماده شده ایم، به خاطر آن درس خواندیم و تلاش کردیم و حتی بیشتر از هم سن و سالان خودمان زحمت کشیدیم.

اگر خسته شویم بزرگترین ظلم را در حق خودم کرده‌ایم

او معتقد است: اگر بخواهیم خسته شویم بزرگترین ظلم را در حق خودمان کرده ایم و دیگر نمی توانیم از بقیه انتظاری داشته باشیم و حرف هایمان به جز شعار چیزی نخواهد بود. ناملایمات هر کسی را می رنجاند، من خیلی وقت ها برخوردهایی دیده ام و ناراحت شده ام، البته فرهنگ جامعه نسبت به قبل بهتر شده و مردم کمک می کنند و حتی می پرسند آیا به کمک نیازی داری، اما هنوز افرادی هستند که از حضور ما در جامعه تعجب می کنند، مثلا راننده تاکسی از من می پرسد درس هم خوانده ای!؟

این هنرجوی دوبله با بیان اینکه باید بلد باشیم از کنار برخوردها و ناملایمات رد شویم، خاطرنشان می کند: آرزوهای زیادی دارم اما بزرگترین آرزویم این است که تلاش هایی که کرده ام به ثمر بنشیند، ما همیشه تلاش کرده ایم و هیچ وقت از پا ننشسته ایم، اما امیدوارم آخر این کار یک خنده لذت بخشی باشد که بگوییم بالاخره همه زحمات و سختی ها به نتیجه رسید...

جنگیدن با محدودیت‌های جامعه برای معلولان

الناز که می گوید نسبت به دوبله دلش روشن تر از فعالیت های هنری دیگری است که تا الان انجام داده، اضافه می کند: من تا آخر این راه هستم و سعی می کنم با موانع کنار نیایم و تا جایی که می توانم با آنها بجنگم، دیگر بستگی دارد جامعه تا کجا من را بپذیرد و خسته نکند. افراد معلول و توانمند در جامعه کم نیستند اما به کسانی که در خانه نشسته اند می گویم باید خودمان را به دیگران ثابت کنیم تا به این باور برسند که ما چیزی از آنها کم نداریم و می توانیم محدودیت های خود را به گونه ای دیگر جبران کنیم. جامعه فقط باید ببیند ما چه می کنیم و نتیجه کار را ببیند، نه اینکه به جای ما تصمیم بگیرد که نمی توانیم . برخی به جای اینکه با محدودیت جامعه بجنگند با محدودیت خودشان می جنگند که این کار درست نیست و باعث بدتر شدن اوضاع می شود.

مسعود کاوشانی متولد ۱۳۶۹ و مدرس گیتار، نوازنده تومبا و کاخون، ایده پرداز دوبله نابینایان به مدیر موسسه بوده که می گوید از بچگی در کنار موسیقی، به فیلم به ویژه فیلم های دهه ۱۳۳۰ و ۱۳۴۰ علاقه مند بوده است.

او که حالا حدود دو سال است پا به عرصه گویندگی گذاشته، درباره جرقه شکل گیری ایده دوبلور شدن نابینایان می گوید: به طور اتفاقی برنامه زنده رود را می دیدیم که مینو غزنوی مهمان برنامه بودند و من دقیق تر با کار دوبله آشنا شدم و همان جا به این فکر افتادم که شرایطی فراهم کنیم تا بچه های نابینا هم بتوانند در این عرصه فعالیت کنند. اوایل که این ایده را مطرح کردم مخالفت هایی شد تا اینکه موضوع را با آقای بدیع صنایع مطرح کردم و آقای نوابی فر را معرفی کردند که در کمال ناباوری آموزش دوبله به نابینایان را پذیرفتند و کار تا الان پیش رفته است.

به جای معلولان تصمیم نگیرید

مسعود هم در مورد سختی های این راه می گوید: یکی از بزرگترین سختی ها این بود که برخی نادانسته نظر می دهند، قضاوت می کنند، به جای نابینایان تصمیم می گیرند و حس می کنند می دانند آنها در چه کاری می توانند موفق شوند و در چه کاری نمی توانند موفق شوند! این یکی از بزرگترین معضلاتی است که فعالیت و موفقیت نابینایان و معلولان دیگر را به شدت تحت تاثیر قرار می دهد . به معلولان اجازه داده نمی شود تصمیم گیرنده باشند و دیگران هستند که سعی می کنند با تصمیماتی که می گیرند افراد معلول را به سمت و سویی که مد نظر خودشان هست هدایت کنند، این کار خیلی از فعالیت های نابینایان را تحت تاثیر قرار می دهد و مانع می شود علاقه مندی خودشان را دنبال کنند.

این هنرمند جوان اصفهانی که معتقد است تلاش و کوشش می تواند هر فردی را در هر شرایطی، به هر جایگاه و موقعیتی برساند، یادآور می شود: یکی از دوستانم می گفت اگر انسانی پا نداشته باشد اما آرزو داشته باشد در مسابقات دو میدانی نفر اول شود اما به آرزویش نرسد مقصر خودش است.

هدف او این است که بتواند به صورت رسمی در همه آموزشگاه ها آموزش موسیقی بدهد و یادآور می شود: موسسات زیادی به خاطر مشکل بینایی حاضر به همکاری با من نیستند. در عرصه گویندگی و دوبله هم آرزو دارم موسسه ای داشته باشم که نابینایان به صورت تخصصی در زمینه دوبله فعالیت کنند، اما رسیدن به این هدف فقط دست ما نیست.

هنر با روح من سازگار است

اکرم کریمی- هنرمند تئاتر جوان دیگری با صدایی دلنشین و خنده ای زیباست که می گوید: از بچگی علاقه زیادی به فیلم و تئاتر داشته و حالا پنج سال است در زمینه تئاتر فعالیت می کند.

او که لیسانس مددکاری اجتماعی دارد، می گوید چون زمینه فعالیت هنری برایش فراهم نبوده نتوانسته سراغ آن برود، اما به این رشته علاقه مند است و تاکید می کند: هنر با روحیه من سازگارتر از هر چیز دیگری است.

اکرم ادامه می دهد: جدا از همه سختی ها و مشکلات، من از راه دور و از شهرستان خمینی شهر به موسسه می آیم، اما با علاقه ای که داشتم و دلگرمی که استاد به ما می دهد این راه را ادامه دادم. برخلاف اینکه همه آدم ها می گفتند شما نمی توانید کار دوبله انجام دهید و کم کم داشت برای خودمان هم باورپذیر می شد، اما با پشتکار خودمان و حمایت استاد ثابت کردیم می شود .

به خودم ثابت می‌کنم می‌توانم

این هنرمند جوان هم مثل بقیه می گوید در ابتدای راه خودش هم اصلا فکر نمی کرده این کار شدنی باشد و ادامه می دهد: چون همیشه با جملات منفی روبرو هستیم گاهی باورمان به خودمان کم می شود، درحالی که اگر نابینایان به جایی می رسند قطعا با باور به توانمندی ها و پشتکار و تلاش خودشان بوده است. هدفم این است که به خودم ثابت کنم می توانم و به دیگران کاری ندارم.

کم کاری مسئولان در زمینه فرهنگسازی برای معلولان

مسعود نوابی فر-مسئول آموزش دوبله به نابینایان اضافه می کند: یکی از دلایلی که من قبول کردم این کار را انجام دهم این بود که معتقدم مسئولان کم کاری کرده اند و اگر نوع برخورد و فرهنگ جامعه ما با معلولان قابل پذیرش نیست و باعث آسیب روحی به معلولان می شود، به دلیل همین کم کاری مسئولان بوده که باید شفاف و واضح با مردم صحبت و فرهنگ سازی می کردند. ما تلاش می کنیم این فرهنگسازی را انجام دهیم که بین هنرمندان معلول و غیر معلول تفاوتی وجود ندارد.

کاری نکنیم معلولان خانه نشین شوند

او با بیان اینکه در کشور ما فرهنگ برخورد درست با معلولان وجود ندارد، می گوید: باید تا جایی فرهنگسازی شود که حضور معلولان در جامعه برای مردم غریب نباشد، هر کسی با یک ویژگی به دنیا می آید، اما نباید طوری رفتار کنیم که فرد خانه نشین شود و نتواند مثل همه افراد دیگر در جامعه حضور داشته باشد و توانمندی های خود را به منصه ظهور برساند .

این هنرمند دوبلور خاطرنشان می کند: همیشه به هنرجویانم می گویم نگویید ما گوینده و دوبلور هستیم، بلکه از کاری که انجام می دهید لذت ببرید، کسی که در هر زمینه ای پیشرفت می کند که از کاری که انجام می دهند لذت ببرد. دوبله یک کار تیمی است که تیم دوبله باید همدل باشند و حتی اگر کسی یک نقش کوتاه دارد این قدر خوب انجام دهد که برای مردم باورپذیر باشد، درحالی که این روزها خیلی از دوبله ها به دل نمی نشیند چون فقط حرف می زنند. این هنرجویان با جان و دل کار و تلاش کرده اند و امیدوارم با حمایتی که می شود به زودی بتوانند به عنوان دوبلورهای حرفه ای کار کنند، همانطور که حالا وقتی نمونه کارهای دوبله را ارائه می کنیم هیچ کس باور نمی کند کار هنرمندان نابینا باشد.

مسعود کاوشانی در پایان این مصاحبه گلایه ای دارد و می گوید: همه مصاحبه ها و اطلاع رسانی ها و فرهنگ سازی ها در یک روز از سال که به نام معلولان در تقویم نامگذاری شده انجام و بعد رها می شود، اما ای کاش رسانه ها فقط روز جهانی عصای سفید و معلولان به فکر این قشر نباشند و معلولان برای رسانه ها در اولویت باشند .

منبع: ایسنا

66