گیاه کاسنی‌، از کاشت در منزل تا خواص و مضرات آن در طب سنتی

گل‌های کاسنی معمولی نیز به رنگ آبی یا ارغوانی است که در جنوب ایران معمولا از اواسط اردیبهشت تا اوایل تابستان ظاهر می‌شوند. کاسنی به دو صورت کِشتی و وحشی در ایران موجود است. انوع وحشی آن عمدتا تا یک متر و نوع کشتی آن تا دو متر رشد می‌کند. دو نوع کاسنی برای کشت استفاده می‌شود؛ کاسنی فری یا شیکوریوم اندیوم، که بیشتر، برگ‌های آن مورد استفاده قرار می‌گیرد و دیگری شیکوریوم انتیبوس یا کاسنی تلخ است که هم برای سالاد و هم عرق گیری از آن استفاده می‌شود.

 

از قسمت‌های گیاه کاسنی از جمله، ریشه، برگ، ساقه و گل آن برای مصارف دارویی استفاده می‌کنند. اخیرا دانشمندان و پژوهشگران دانشگاه تهران و موسسه گیاه شناسی بارسلون به تحقیقاتی دست یافتند که حدود ۱۶ گونه جدید کاسنی در ایران وجود دارد و معمولا در بیشتر قسمت‌های کشور ایران، رشد می‌کنند.

 

اما مردم محلی کاسنی با گل‌های آبی را بیشتر می‌شناسند. منبع کاسنی گل آبی وحشی ایران، در دشت‌های حاصلخیز زاگرس جنوبی قرار دارد که از اواخر زمستان تا اوایل تابستان برداشت می‌شود. کاسنی در ایران به صورت کشت نیز انجام می‌شود. امروزه سطح وسیعی از زمین‌های کشاورزی استان چهارمحال و بختیاری، شهرستان جهرم در فارس، جنوب کرمان و شهر‌های آران و بیدگل در استان اصفهان به کاشت کاسنی اختصاص دارند.

تاریخچه مصرف کاسنی: کاسنی بومی غرب آسیا، شمال آفریقا و اروپای مرکزی است. این گیاه دارای تاریخچه‌ای طولانی است که به مصر باستان باز می‌گردد. مصری‌ها اعتقاد داشتند که با مصرف کاسنی می‌توانند به تصفیه خون و سلامتی کبد خود کمک کنند. همچنین در رم باستان از جوانه‌های تازه کاسنی به صورت سالاد استفاده می‌کردند.

 

به این صورت که جوانه‌های کاسنی را به صورت باریک و نواری برش می‌دادند و با موادی ترکیب می‌کردند؛ که به این سالاد "Puntarelle" می‌گفتند. البته امروزه نیز در ایتالیا این سالاد در بیشتر رستوران‌ها و برای گردشگر‌ها عرضه می‌شود. ترکیب این سالاد امروزه نیز مانند گذشته است. بدین صورت که جوانه‌های کاسنی را به ورقه‌های باریک تبدیل می‌کنند، آن‌ها را درون یک ظرف پر از یخ قرار می‌دهند و با ترکیباتی، چون سیر، سرکه، کنگر پخته شده، روغن زیتون، کره، نمک و فلفل و چاشنی‌های دیگری، تهیه می‌کنند.

 

در قرن ۱۷ میلادی برای نخستین بار گیاه کاسنی را به عنوان گیاه زراعی معرفی کردند. هلندی‌ها قبل از شناخت قهوه، معتقد بودند که با نوشیدن دمنوش یا عصاره گیاه کاسنی سرزنده می‌شوند. البته گاهی کاسنی را به عنوان جایگزین قهوه در بیشتر کشور‌ها استفاده می‌کردند. مثلا در ایالات متحده، ریشه کاسنی را مدت‌ها به عنوان جایگزین قهوه در زندان‌ها توزیع می‌کردند. همچنین گل‌های کاسنی در فرهنگ اروپا، به چشم انداز آبی کنار جاده معروف است و معتقدند که این چشم انداز، قفل بسیاری از مشکلات را می‌گشاید.

جالب است بدانید که ریشه کاسنی در طب سنتی، به عنوان یکی از ۳۸ گیاه مورد استفاده در تهیه دارو‌های گل و گیاه "باخ" ذکر شده است. ادوارد باخ در دهه ۱۹۳۰ میلادی برای درمان علایم پیش از دچار شدن به امراض جسمانی، مانند علائم ترس، افسردگی و استرس، از عصاره گل‌ها و گیاهان استفاده می‌کرد. او معتقد بود که بین جسم و روح ارتباط تنگاتنگی است و باور داشت که از طریق مداوای عوامل عمده عاطفی می‌شود از بروز امراض جسمی جلوگیری کرد و یا به درمان آن‌ها پرداخت. گفتنی است که ریشه کاسنی در قانون درمان باخ مرض مخصوصی را مداوا نمی‌کند، بلکه همزمان با مداوا علامت‌های عاطفی، بیماری جسمی نیز علاج می‌شود.