صدای مادر در مغز کودکان و نوجوانان جایگاه متفاوتی دارد!

 در نگاه اول این دستاورد علمی که در ۲۸ آوریل در Journal of Neuroscience به چاپ رسید، ممکن است برای بسیاری یک امر بدیهی باشد، زیرا اغلب ما چنین دوره‌ای را تجربه کرده ایم. اما دانیل آبرامز، عصب شناس دانشکده پزشکی دانشگاه استنفورد می‌گوید، اما این یافته ممکن است چیزی بسیار عمیق‌تر از یک پدیده ساده و معمول را منعکس کند.

همانطور که بچه‌ها بزرگ می‌شوند و ارتباطات اجتماعی خود را فراتر از خانواده خود گسترش می‌دهند، مغز آن‌ها نیز باید با دنیای در حال رشد هماهنگ شود. آبرامز می‌گوید: «همانطور که مغز یک نوزاد برای ارتباط با مادرش تنظیم می‌شود، نوجوانان هم شرایط جدیدی را تجربه می‌کنند که باید آن را با مغز خود تنظیم کنند.» برای بررسی چنین فرآیندی، آبرامز و همکارانش مغز نوجوانان ۷ تا ۱۶ ساله را به هنگام شنیدن صدای مادران خود و زنان ناآشنا، اسکن کردند. این دانشمندان برای ساده‌تر کردن آزمایش، فقط به یک فرکانس صدا و تعداد کلمات اندکی اتکا کردند.

این دانشمندان پس از اسکن مغز این افراد دریافتند که وقتی کودکان و نوجوانان، صدا‌ها را می‌شنیدند، قسمت‌های خاصی از مغزشان فعال می‌شد. آزمایش‌های آبرامز و همکارانش نشان داده‌اند که نواحی خاصی از مغز بچه‌های ۷ تا ۱۲ ساله - به‌ویژه آن قسمت‌هایی که در تشخیص پاداش‌ها و توجه نقش دارند - به صدای مادر قوی‌تر از صدای یک زن ناشناس پاسخ می‌دهند. این موضوع، اما در نوجوانان، دقیقاً برعکس بود. در واقع، در همین نواحی مغز، صدا‌های ناآشنا واکنش‌های بیشتری نسبت به صدای مادر را در نوجوانان برانگیخت.

دانشمندان می‌گویند این تغییر از واکنش نسبت به صدای مادر به واکنش نسبت به صدای زنان ناآشنا، احتمالاً بین ۱۳ تا ۱۴ سالگی اتفاق می‌افتد. آبرامز تأکید می‌کند؛ اینطور نیست که این نواحی مغز نوجوانان به مادر پاسخ نمی‌دهند، بلکه این بدان معناست که با توجه به گسترده شدن دنیای نوجوان، صدا‌های ناآشنا با ارزش‌تر و شایسته توجه‌تر می‌شوند. وی می‌افزاید؛ «کاوش در افراد و موقعیت‌های جدید از ویژگی‌های بارز نوجوانی است و آنچه ما در اینجا می‌بینیم صرفاً بازتابی از این پدیده است.» بنابراین صدای مادر هنوز برای این قشر اهمیت خاص خود و بار امنیتی را به همراه دارد.

لزلی سلتزر، انسان‌شناس زیست‌شناسی دانشگاه ویسکانسین-مدیسون و همکارانش در سال ۲۰۱۱ دریافتند، وقتی دختران پر استرس صدای مادرانشان را از تلفن می‌شنیدند، هورمون‌های استرس آن‌ها کاهش قابل توجهی می‌یافت. جالب توجه این بود که چنین شرایطی در صورت ارسال پیام متنی از سوی مادران، اتفاق نمی‌افتاد و هورمون‌های استرس در دختران کماکان ترشح می‌کرد؛ بنابراین در دوره نوجوانی نیز صدای مادر همچنان در مغز این افراد کارآمد عمل می‌کند. با این همه، جایگاه صدای مادر در مغز نوجوانان که پیش از این فضای بیشتری را اشغال کرده بود، اکنون باید جایگاه خود را با افراد بیشتری تقسیم کند.

سلتزر می‌گوید: نتایج کنونی از این ایده پشتیبانی می‌کند که مغز برای انعکاس نیاز‌های جدیدی که با زمان و تجربه به دست می‌آیند تغییر می‌کند. هرچه بالغ می‌شویم، بقای ما کمتر و کمتر به حمایت مادر و بیشتر به وابستگی‌های گروهی ما با همسالان بستگی پیدا می‌کند.» مشخص نیست که این تغییر عصبی چقدر جهانی است، اما سلتزر می‌گوید این یافته ممکن است در روابط مختلف مادر و فرزند، از جمله آن‌هایی که سبک‌های فرزندپروری متفاوتی دارند، یا حتی سابقه بی‌توجهی یا سوء استفاده دارند، تغییر کند. آبرامز می‌گوید، اگرچه والدین ممکن است گاهی از عدم پاسخ تماس‌های خود از سوی فرزندان نوجوانشان برنجند، اما باید بدانند که این موضوع به ساختار مغزی آن‌ها در طول دوره رشد مربوط می‌شود که امری کاملاً طبیعی است.