علل، علایم و درمان بیماری دست، پا و دهان (HFMD)

بیماری دست، پا و دهان (HFMD)  یک عفونت بسیار مسری است. این بیماری توسط ویروس‌هایی از جنس انتروویروس ، که معمولاً ویروس کوکساکی است، ایجاد می‌شود. این ویروس ها از طریق تماس مستقیم با دست های شسته نشده یا سطوح آلوده به مدفوع از فردی به فرد دیگر منتقل می شوند. همچنین می تواند از طریق تماس با بزاق، مدفوع یا ترشحات تنفسی فرد منتقل شود.

HFMD با تاول یا زخم در دهان و بثورات روی دست ها و پاها مشخص می شود. این عفونت می تواند افراد در هر سنی را تحت تاثیر قرار دهد، اما معمولا در کودکان زیر 5 سال رخ می دهد. به طور کلی یک بیماری خفیف است که طی چند روز خود به خود از بین می رود.

علایم بیماری HFMD

علائم بیماری دست، پا و دهان چیست؟

علائم 3 تا 6 روز پس از اولین ابتلا به عفونت شروع می شود. این دوره به دوره نهفتگی معروف است. هنگامی که علائم ظاهر می شوند، شما یا فرزندتان ممکن است این موارد را تجربه کنید:

- تب

- کاهش اشتها

- گلو درد

- سردرد

- تحریک پذیری

- کسالت (احساس ناخوشی)

- تاول های قرمز دردناک در دهان شما

- آب دهان

- بثورات قرمز روی دست ها و کف پاها

تب و گلودرد معمولاً اولین علائم HFMD هستند. تاول ها و بثورات مشخص دیرتر، معمولاً 1 یا 2 روز پس از شروع تب ظاهر می شوند.

بثورات معمولاً مانند لکه های قرمز صاف به نظر می رسد. این لکه‌ها در پوست‌های تیره‌تر به سختی دیده می‌شوند، بنابراین بررسی کف دست‌ها و پایین پاها در جایی که این عارضه بیشتر قابل توجه است، آسان‌تر است.

ضایعات می توانند در تمام سطوح دست ها و پاهای شما ظاهر شوند، اما این یکی از معدود مواردی است که راش در کف دست و کف پا رخ می دهد، به همین دلیل است که تشخیص آن آسان است. اکثر کودکان مبتلا به HFMD نیز زخم های دردناکی در دهان خواهند داشت. زبان و گلوی آنها را بررسی کنید.

علل بروز بیماری HFMD

چه چیزی باعث بیماری دست، پا و دهان می شود؟

HFMD اغلب توسط سویه ای از ویروس کوکساکی، که معمولاً ویروس کوکساکی A16 است، ایجاد می شود. ویروس کوکساکی بخشی از گروهی از ویروس ها به نام انترو ویروس است. در برخی موارد، انواع دیگر انتروویروس ها می توانند باعث ایجاد HFMD شوند.

ویروس ها به راحتی از فردی به فرد دیگر منتقل می شوند. شما یا فرزندتان ممکن است از طریق تماس با مایعات بدن یک فرد به HFMD مبتلا شوید از جمله:

- بزاق

- مایع از تاول ها

- مدفوع

- قطرات تنفسی که پس از سرفه یا عطسه به هوا پاشیده می شوند.

HFMD همچنین می‌تواند از طریق تماس مستقیم با دست‌های شسته نشده یا سطوح حاوی آثار ویروس منتقل شود.

چه کسانی در معرض خطر بیماری دست، پا و دهان هستند؟

کودکان خردسال بیشترین خطر ابتلا به HFMD را دارند. در صورت حضور در مهدکودک یا مدرسه، خطر افزایش می یابد، زیرا ویروس ها می توانند به سرعت در این مراکز پخش شوند. کودکان معمولاً پس از قرار گرفتن در معرض ویروس‌هایی که باعث ایجاد آن می‌شوند، در برابر این بیماری مصونیت ایجاد می‌کنند. به همین دلیل است که این بیماری به ندرت افراد بالای 10 سال را تحت تاثیر قرار می دهد.

با این حال، هنوز هم ممکن است کودکان بزرگتر و بزرگسالان به این عفونت مبتلا شوند، به خصوص اگر سیستم ایمنی ضعیفی داشته باشند.

تشخیص بیماری HFMD

بیماری دست، پا و دهان چگونه تشخیص داده می شود؟

پزشک اغلب می تواند با انجام یک معاینه فیزیکی HFMD را تشخیص دهد. آنها دهان و بدن شما را از نظر ظاهر شدن تاول و بثورات بررسی می کنند. پزشک همچنین از شما یا فرزندتان در مورد علائم دیگر سوال خواهد کرد.

پزشک ممکن است یک سواب گلو یا نمونه مدفوع برای آزمایش ویروس بگیرد. این به آنها اجازه می دهد تا تشخیص را تأیید کنند.

بیماری دست، پا و دهان چگونه درمان می شود؟

در بیشتر موارد، عفونت بدون درمان طی 7 تا 10 روز از بین می رود. با این حال، پزشک شما ممکن است درمان های خاصی را برای کمک به کاهش علائم تا زمانی که بیماری ادامه پیدا کند توصیه کند. این موارد می تواند شامل موارد زیر باشد:

• پمادهای موضعی با نسخه یا بدون نسخه برای تسکین تاول ها و بثورات

• داروهای مسکن مانند استامینوفن یا ایبوپروفن برای تسکین سردرد

• شربت ها یا قرص های دارویی برای تسکین گلودرد دردناک

• برای عفونت های ویروسی نباید به کودکان آسپرین بدهید. آسپرین می تواند منجر به سندرم ری در کودکان شود.

درمان بیماری دست، پا و دهان

درمان های خانگی برای بیماری های دست، پا و دهان

برخی از درمان‌های خانگی نیز می‌توانند علائم HFMD را تسکین دهند. برای کمک به کاهش آزاردهنده تاول ها، می توانید داروهای خانگی زیر را امتحان کنید:

- مکیدن یخ یا بستنی

- خوردن بستنی یا شربت

- نوشیدن نوشیدنی های سرد

- محدود کردن مرکبات، نوشیدنی های میوه ای و نوشابه

- محدود کردن غذاهای تند یا شور

چرخاندن آب نمک گرم در اطراف دهان نیز ممکن است به تسکین درد مرتبط با تاول های دهان و زخم های گلو کمک کند. می توانید این کار را چند بار در روز یا هر چند وقت یکبار که لازم است انجام دهید.

چشم انداز بیماری دست، پا و دهان

شما یا فرزندتان باید 7 تا 10 روز پس از شروع اولیه علائم احساس بهتری داشته باشید. ابتلای مجدد به عفونت غیر معمول است. بدن معمولاً در برابر ویروس هایی که باعث بیماری می شوند مصونیت ایجاد می کند. 

اگر علائم بدتر شد یا ظرف 10 روز از بین نرفت فوراً با پزشک تماس بگیرید. در موارد نادر، ویروس کوکساکی می تواند باعث اورژانس پزشکی شود.

عوارض بالقوه HFMD عبارتند از:

- کم آبی بدن

- از دست دادن ناخن دست یا پا

- مننژیت ویروسی

- آنسفالیت

- فلج شدن

- میوکاردیت

پیشگیری از بیماری HFMD

آیا می توان از بیماری دست، پا و دهان پیشگیری کرد؟

رعایت بهداشت خوب بهترین دفاع در برابر HFMD است. شستن مرتب دست ها می تواند خطر ابتلا به این ویروس را تا حد زیادی کاهش دهد. 

می توانید به کودکان خود یاد دهید که چگونه دست های خود را با آب گرم و صابون بشویند. شستن دست ها بعد از استفاده از دستشویی، قبل از غذا خوردن و بعد از حضور در مکان های عمومی مهم است.

کودکان همچنین نباید دست ها یا سایر اشیاء خود را داخل یا نزدیک دهان خود قرار دهند.

ضد عفونی کردن مکان های مشترک در خانه به طور منظم بسیار مهم است. سعی کنید سطوح مشترک را ابتدا با آب و صابون و سپس با محلول رقیق سفید کننده و آب تمیز کنید.

همچنین باید اسباب‌بازی‌ها، پستانک‌ها و سایر اشیایی که ممکن است آلوده به ویروس باشند را ضدعفونی کنید.

اگر شما یا فرزندتان علائمی مانند تب یا گلودرد را تجربه کردید، در خانه بمانید. پس از ایجاد تاول و بثورات، بهتر است از تماس با دیگران خودداری کنید. این می تواند به شما کمک کند از انتقال بیماری به دیگران جلوگیری کنید.

بیماری دست، پا و دهان چه مدت مسری است؟

کودک شما باید تا زمانی که علائمش برطرف شود در خانه بماند. او ممکن است پس از آن به مدرسه بازگردد، اما همچنان باید ارتباط نزدیک خود را با همسالانش محدود کند.

او باید مرتب دست های خود را بشوید و سعی کند چشم ها یا دهان خود را لمس نکند، زیرا ویروس می تواند از طریق مایعات بدن منتقل شود.