بهبود زندگی در دوران پیری با کمک روانشناسی سالمندی

روانشناسی پیری چیست؟

احتمالاً تاکنون در مورد روانشناسی کودکان و نوجوانان زیاد شنیده اید؛ اما می توان حدس زد که عبارت روانشناسی پیری برای شما چیز جدیدی باشد و در مورد آن چیزی نشنیده باشید. رشته روانشناسی دارای تخصص های مختلفی است که روانشناسان می توانند برای کمک و ارائه درمان و خدمات به گروه های خاص مانند سالمندان، کودکان و غیره بر روی گرایش های مختلف آن تمرکز کنند.

ژروسایکولوژی (Geropsychology) یا روانشناسی سالمندی، تخصصی در روانشناسی حرفه ای است که دانش و روش های روانشناسی را برای درک و کمک به سالمندان و خانواده های آن ها به کار می گیرد تا بتوانند، رفاه زندگی خود را حفظ کنند و بر مشکلات جاری خود غلبه نمایند.

اهمیت روانشناسی پیری

چرا روانشناسی پیری مهم است؟

بهتر است که در مورد اهمیت روانشناسی پیری بیشتر بدانید؛ زیرا ممکن است شما یا کسی که دوستش دارید، به آن نیاز داشته باشید. همان‌طور که گفتیم، ژروسایکولوژی تخصصی در روانشناسی است که بر درک، درمان و بهبود سلامت روان افراد مسن تمرکز دارد.

اختلالات سلامت روان، افسردگی و پیری، اضطراب و بیماری های مزمن مرتبط با افزایش سن، همگی نشان می دهد که افراد مسن نیاز به مراقبت‌های روان‌شناختی مناسب با دوران زندگی خود را دارند. روانشناسی پیری، افراد مسن را برای درمان انواع اختلالات، چالش ها و نگرانی‌های مربوط به دوران سالمندی مانند بازنشستگی و جابجایی محل زندگی تشویق می کند.

سالمندان، خانواده ایشان و مراقبینشان می توانند با کمک گرفتن از روانشناسان حوزه پیری، خدمات روان درمانی و راهنمایی هایی را برای مدیریت بهتر زندگی خود در سال های پیری دریافت کنند.

طول عمر انسان با پیشرفت‌های پزشکی و فناوری افزایش یافته است؛ به همین دلیل تقاضا برای بررسی روند پیری نیز افزایش پیدا کرده است. در حال حاضر تعداد روانشناسان حوزه روانشناسی سالمندی در کشور بسیار کم است؛ با توجه به افزایش جمعیت سالمندان در سال های آتی، این تعداد باید افزایش پیدا کند.

روانشناسان حوزه روانشناسی پیری

اضطراب و افسردگی در سالمندان

تغییرات شناختی منفی در افراد مسن، خود را به دلایل مختلفی از جمله بازنشستگی، مشکلات مالی، مسائل حمل و نقل، مشکلات مسکن، جابجایی محل زندگی و کاهش سلامت جسمانی نشان می دهد.

اصلی ترین اختلال روانی که افراد مسن را تحت تأثیر قرار می دهد، افسردگی است.

افسردگی می تواند منجر به کاهش علاقه به سرگرمی ها یا فعالیت های همیشگی، انزوا و حتی خودکشی در موارد وخیم شود. طبق تحقیقات مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری ها در آمریکا، خوشبختانه با مداخله به موقع می توان حدود 80 درصد از افراد مبتلا به افسردگی را درمان کرد.

رشته روانشناسی پیری با استفاده از روش های روان درمانی مانند روان درمانی شناختی رفتاری، روان درمانی پویا و روان درمانی بین فردی، افسردگی را معالجه می کند.

اضطراب در افراد سالمندی که علائم افسردگی را نیز تجربه می کنند، رایج است.

طبق گزارش انجمن روانشناسان آمریکا (APA)، حدود 11 درصد از افراد سالمند در آمریکا دچار اختلالات اضطرابی هستند. اعضای خانواده معمولاً علائم مربوط به اضطراب را در افراد مسن نادیده می گیرند؛ چون معمولاً این علائم با بیماری های جسمانی دوران سالمندی، هم‌زمان می شوند. روانشناسان حوزه پیری، عوامل استرس زایی که باعث ایجاد اضطراب در زندگی افراد مسن شده اند را از گذشته تا حال شناسایی می کنند؛ زیرا دانش کافی و لازم برای ارزیابی و درمان این اختلالات را دارند.

کمک تخصصی روانشناس به افراد مسن

• بیماری های مزمن

روانشناسان اغلب با افراد مسنی که از بیماری های مزمن رنج می برند، کار می کنند. بر اساس گزارش APA، حدود 85 درصد از افراد مسن در آمریکا حداقل یکی از بیماری های مزمنی مانند آرتریت، فشار خون بالا، بیماری قلبی، دیابت، کاهش شنوایی، آب مروارید یا سکته مغزی را تجربه می کنند.

زمانی که بیماری مزمن در فرد مسن تشخیص داده شود، پزشک درمان تحت نظر روانشناس را برای کمک به فرد توصیه می کند تا با کمک حرفه ای، فرد بتواند با زندگی همراه با بیماری سازگار شود. در این صورت می توان گفت که روند درمان بیماری مزمن فرد سالمند به یک هدف درمان مشترک تحت نظر پزشک و روانشناس تبدیل می شود.

بیماران اغلب در مواجهه با واقعیت های سخت زندگی، ناتوانی و درد مزمن، دچار افسردگی می شوند. افسردگی اغلب درمان پزشکی را مختل می کند. روانشناسان حوزه پیری، افراد مسن را نسبت به بیماری های مزمن و عوارض آن ها، مسائل اجتماعی، زیست محیطی و حتی شبکه های اجتماعی آگاه و راهنمایی می کنند. روانشناسان سعی می کنند از این طریق به سالمندان کمک کنند تا بتوانند با شرایط خود سازگار شده و درمان خود را پیگیری کنند.

بیماری های مزمن و افراد سالمند

• زوال عقل

افراد مسنی که از بیماری آلزایمر یا زوال عقل رنج می برند، معمولاً علائم اضطراب و افسردگی را نیز از خود بروز می دهند. طبق تحقیقات کارشناسان انجمن آلزایمر آمریکا، حدود 40 درصد از افراد مبتلا به آلزایمر از افسردگی شدید نیز رنج می برند. بیمارانی که مبتلا به آلزایمر هستند، کمتر در مورد افسردگی خود حرف می زنند؛ همین امر روانشناسان حوزه سالمندی را با چالش های خاص خود روبرو می کند.

طبق دستورالعمل‌های موسسه ملی سلامت روان آمریکا، جهت تشخیص افسردگی در بیماران مبتلا به آلزایمر باید دو یا چند مورد از علائم زیر را در یک دوره دو هفته ای از خود نشان دهند:

• انزوای اجتماعی

• اختلال در اشتها

• اختلال در خواب

• حرکات کند و حرکات هیجانی!

• کج خلقی و زودرنجی

• فرسودگی و خستگی

• احساس بی ارزشی

• افکار تکرارشونده در مورد مرگ

آلزایمر در افراد مسن و نیاز به روانشناسی پیری

روانشناسی سالمندی برای چه کسانی مفید است؟

هر فرد سالمندی می تواند از خدمات و روان درمانی پیری استفاده کند. به عنوان یک فرد سالمند ممکن است خودتان یا یکی از افرادی که می شناسید به این خدمات نیاز داشته باشند. برای تشخیص این امر به علائمی که در ذهن و جسمتان وجود دارد، دقت کنید. حواستان به بروز بیماری های مزمن، زوال عقل و آلزایمر، افسردگی و اضطراب در سنین بالا باشد.

ضرورت روانشناسی پیری برای افراد سالمند و بهبود زندگی آن ها

جمع بندی:

همان‌طور که در این مقاله به طور مفصل گفتیم؛ روانشناسی سالمندی، شاخه ای در روانشناسی است که به سلامت روان سالمندان و مطالعه روند پیری می پردازد. به عبارت دیگر ژروسایکولوژی با افزایش سن و سلامت افراد مسن سروکار دارد.

با توجه به افزایش جمعیت سالمند کشور ایران، اهمیت این رشته بیشتر نمایان می شود؛ هم برای افراد مسن جامعه و خانواده ایشان که بتوانند از خدمات روان درمانی پیری استفاده کنند و هم برای دولت که در برنامه ریزی های خود به دنبال آموزش نیروی متخصص در زمینه روانشناسی سالمندی باشد.